Katalog

CUMHURIYET DERGt rinde yer açarken sağcı basın veryansın ediyor. Kitapların fiyatlarının ucuzluğunu gerekçe göstererek soruyor: Bu dcğirmenin suyu nereden geliyor? Bu soruya bir yanıt da dönemin adalet bakanının başkanhğında, tek gündemi "Sol Yay ınlan" olan toplantıda aranıyor: "Adalet Bakanlığı'ndaki toplantıyı ya llhami Soysal ya da Fikret Otyam haber vermişti. Adalet Bakanı kımdi unuttum ama Süleyman Demirel seçimi kazanmış ve başbakanolmuştu..." SolYayınları'nınkuruluşundanonbeşay sonra, ilk tutukluluk karan çıkıyor. llk kez yatakdenkleme,tutukluyamahsusvalizhazırlama 1 Şubat 1966'yadcnkdüşüyor. Gerekçe, Mao'nun "Teori ve Pratik"ini yayımlamak. Uğur Alacakaptan'ın kitaba dair olumlu görüş bildiren raporu Sulhi Dönmezer'ehazırlatılanbirbaşkaraporlageçersiz sayılmakisteniyoranıabugirişimbaşansızlıkla sonuçlanıyor. Sonunda basın savcısı, basına "arama emrinin yanlış anlaşıldığmı" Ne çok buluşmuştuk seninle/görüf yerinde/mahkeme kapısında/nezaretin parmaklığmda... söylemek zorunda kalıyor. Beş altı ay yatmayı bekleyen Erdost, dahakoğuşa MUZAFFER DEN ILHAN A... alışamadantahliye karan çıkıyor. 12Mart 1971 üçyılıaşkınbir ... Bugün pazartesi. Akşam benden önce istiyorum amca. Bılmiyorum niye... süre uzaktutuyorMuzafîerErİstiyorum ama..." diye ağlamasaydı Alaz. Türküler açtı telefonu. "Gittin mi kızım?" dost'u yayınevinden. Devllhan'ı verdiğimizde beş buçuk aylıktı dedim. "Nereye gittim mi amca?" diye Cienç sanıkları arasında yer daha. Babasının yüzünü fotoğraflarından sordu. "Yuvaya..." "Tabi gittim." Gül'e alıyor.Ağabeyinin hapislik tanıdı... sordum. "Çok iyi ağbey, dedi. Yuvaya sürecinde Ilhan Erdost hem ... Kitabevindeki fotoğrafını canlandırarak giderken de çok iyiydi." Türküler açısından şimdi babasının kendisini sevdiğini yayınevinin sorumluluğuikinci dinginlenişim. Bir yıl önce, otobüste, söylemiş. "Benim güzel kızım ağlamadı, yuvadaki arkadaşlarından biri, "Benim nu hem de Barışta ve Sulaüzmedi halasını diyordur değil mi?" demiş. babam... Babam..." diye konuşurken, n'nın sorumluluğunu üstleGündüzleri kendisini sevdiğini, geceleri, Türküler'in bir suçlu gibi ezik, gözlerinden niyor. Bir yandan da cezaışıklar karannca, kuşunu Adalet ağız köşelerine doğru kızararak, "Benim evine kitap, belgc ve fotokoAğaoğlu'nun getirdiği bir güvercın var babam öldü..." dediğini işittiğim günden pi taşıyor, çünkü Muzaffer fotoğrafının yanında sevdiğini söylemiş. sonraki ikinci büyük dinginlenişim. Erdost Osmanlı imparatorluYemek yerken de babasının fotoğrafını Notlar burada bitmiş olmalıydı. On gün koyuyor karşısına. Onunla birlikte yiyor ğu ve toprak mülkiyeti üzerine kadar sonra, bir akşam Türküler, telefon yemeğini, karşılıklı konuşarak. çalışıyor. Bir görüş gününde iki açarak, "Amca, Alaz 'babamı istiyorum" Ağustos 1982 diye ağlıyor demeseydi. "Babamı kardeş "Onur Yayınlarf'nın kurulmasını kararlaştırıyorlar, amaç ideolojik kitaplardışındabilimscl çalışmaları da okura ulaştırmak: öne eğik, üzgün yurda dönerken buldum. nam'da Savaş ve Zulüm, Buzlann Çözülüşü "Darvvin'in 'Insanın Türeyiş'ini Sol YaKendisine üzülmemesini söyledim, 'yayınegibi kitapları da bastık. Sol Yay ınları olarak, y ınları arasında yayınlamıştık,Ciörünmeyen vini birlikte omuzlar, elbet birlikte bir yaşam Marx'in, Engels'in, Lenin'in kitaplannı tam I 1 üküınet CIA ve Dünya Işçi Hareketlen giolanağı sağlarız' dedim. O gün yalnız kalolarak tanıdığımızsöylcncmezdi.Benbunları, daha çok dostlann yardımıy la ve el yor mak istedi, ertesi gün evegeldi. Ondan sonra bi kitaplardayayınlarımızarasındaydı. Bunlarbilimselsosyalizmealtlıkoluşturanklada, askerliği hariç, işte, evde veh emen her damıylabulmayabaşladım.Batı'dayayınlayerdc yan yana, birlikte iç içe olduk. Yay ıne sikler ve modern yapıtlardı... Darvvin'i ilk nan literatüre ulaşmaya başladıktan sonra yay ınlamaonuru kadar onusürekli yay ında vinin hcmcn heralanındaki iijlcrini paylaşdaha iyi bir scçici ve yönlendirici oldum..." tutmagörevini de biz üstlenmiştik. Bu arada, tık..." Erdost'un Sol Yayınlan'ndaki yardımcısı, Einstein 'le birlikte, fizik bilimleri, bilim felSolYayınlan'ndanbasılanherkitabınilk kardeşi. Yayınevindekiişlcrinedeniylehuscfesi vebenzeri kitaplar dailgimiziçekiyorokuyuculan Erdost kardeşler. Muzaffer Erkuk fakültesindeki sınavlanna zaman ayıradıı. Bunlarıayrıbiryayınevindesürdürmek dost, Kapital'inbirinci veüçüncüciltlerini may an Ilhan Erdost tek dersten belge ahyor: veSol Yayınları'nınsaflığınıkorumak.hem hemherbaskıyahazırlanışındahemdeçalış"...lkigünevegelmeyince,onuSite Yurde bizim yay ın özgürlüğümüzü genişletmek malan sırasında yirmi beşotuz ke/ okuyor. du'ndaaramayagitmiştim. Yurttadayoktu. açısından gerekliydi..." Kitapçı vitrinleri Sol Yayınlan'na vitrinleAkşamüstüydü. Ellcrieebinde,yalnız,başı Babadan kalma evi on yedi bin liraya satıp Zafer Çarşısı'nda birdükkân alıyor Ilhan Erdost. Tabela asılıyor: Onur Kitap, Yayın, Plak. Kitapların yasalolmayan toplatnıakararları avukat Halit Çelenk'in çabalarıyla kaldırılıyor. Onur Yayınlan'nın ilk kitabı Darvvin'in "Insanın Türcyişi". Kitaplar, 12 Mart'ınfaşistbaskısınarağmen roman, serüven kitabının kapakları içinde dolaşıyor zuladan zulaya... Bu gezinmeleriçinde sayfaları ayrılmıyor,dağılmıyor. Çünkü dikişli: "Gençlero zaman farkına vardılar bizim kitapların dikişli olduğunu. Ama kitapların dikişli olması bize bırkaç apartman dairesine mal olmuştu. Bunu da 1 Ihan' ı verdiğimde anlayacaktım. Bir baktım ki, elim ayağım kesilmiş,nellhan'ın evi var, ne benim, nedepomuz var, ne işyerimiz. Kimi zaman kira için gittiğin insanın, adınla birlikte seni gcri çevirdiğini, onurun kırılmasından çok temsil ettiğin yüce degerlerin küçültüldüğünü görmek benı sarstı. Ama bu, o zaman kitaplaniplik dikişli yapmazdımanlamınaalınmamalı..." Salıverildikten sonra yayınevinin başına dönüyor Muzaffer Erdost. 12 Mart'ın küllerinden yükselen devrimci dalga Sol Yayınlan'ylabesleniyor. Bazı kitaplar on ayda on bin baskı yapıyor. Fclsefenin Temel llkeleri ve Sosyalizmin Alfabesi en çok satılanlararasında. Yayınevi büyüyorama:"Yayınlardansağlanan gcliri, yayınları tcknik basımdandahaiyileştirmek, dahakısazamandabaskılarını sağlamak amacıylageneyayınlara yönelttik. Bir evimiz bile olmadı. Zaman zaman birkaç konuğu ağırlamamız dışında, lokantada ycmek yediğimizi, hele lokantada rakı içtiğimizineredeyseanımsamazgibiyım..." Ölümden kurtuluş... 12 Eylül'e yaklaşan günlerde, devlct koruması altındaki faşistlerin sosyalistlere yönelik saldırıları ve cinayetleri de artıyor. 1979'da Muzaffer Erdost öldürülmekten kıl payı kurtuluyor. Evininönündcpusukuran yedi faşistın farkına varan Ilhan Erdost, ağabeyini uyanyor: "... Başımı kaldırdığımda, beşinin bize doğru koşarak geldiğini, ben eve doğru yönelıncc onlann istasyona gidiş yolunun çıkışınıtuttuklarınıızlcdim. Apartmanınçıkışına kadar geldim. Baktığımda, başlarıgörünüyordu ve biri, yolun karşısına geçmcsi için içlerinden bazılarına işaret veriyordu. İki kişi yolun karşısına geçti. Üzerimize doğru gelirken gördüm, ellcrinde gazeteye sarılı bir şeylervardı,bunlarkuşkusuzsilahtı..." O gece televizyonda iki haber dıkkatini çckiyorMuzafferErdost'un, biri Demirel hükümctinin güvcnoy u alması, diğeri Mehmet Ali Ağca'nıncezaevindenkaçması...Ogüne tanık akrabalar, evi saran yedi kişiden birinin Ağeaolduğunusöylüyorlar. Yıncoyedi kişiden biri, yaklaşıkbiryıl sonra, görevlıolmadıgıhaldcreoyabinerek Ilhan Erdost'u dövcnaskercbenzetiliyor. Buiddialarkanıtlanamıyor... Kitaplarbirbirını izlerkcn DcmokratGazetesi'ndehaftadabirya7ilarıyayımlanıyor Muzaffer Erdost'un. O gün evinde.yazısını kalcmealırken kapı çalınıyor: "Açtığımda belki on namlu kapıya çevrilmişti ve yüziime dayayarak namluları, benı evin içinde birköşeyesıkıştırdılar. Aradıkları adlar, gerekçelcrbüsbütün ayrıydı. Ciene deevimi/iaramayakoyuldulaı. Kitap vederginin yanı sıramermi de buldular. Kendisine Sol \a\ ınlan nın kurulduğu ve Marksist literatürün okura ulaştığı tarih. Muzaffer Ilhan Erdost, Ceyhun AtufKansu 'yla birlikte, 1965. pusu kurulmuş ınsanın evinde, kuşkusu/