Katalog

19 ARALIK 1999. SAYI 717 kondurduğu çarpık bir ycrleşim örneği ortaya çikmiş. Otel, pansiyon ve lokanta bolluğundan geçilmiyor. Temizlik denen şey hak getire, çevre naylon torba ve benzeri çöplerle dolu. Rehberimiz Ayder'in daha da kötü olduğunusöyledi,göreceğiz!Uzungöl'deturistlere yönelik güzel ahşap otel ve pansiyonlar da yok değil. Yemek yediğimiz lnan Kardeşler kompleksine ait lokanta dabunlardan biriydi. Çevresi ve tuvaletler çok temizdi. Tereyağında hazırlanmış en güzel alabalığı, mıhlamayı ve lazbaklavasını orada yediğimizi söyleyebilirim. Tatil günü olmamasına karşın lokanta doluydu. Alkollü içki servisi iseyok! Çay içtiğimiz yerde sehpa olarak 80100 cm çapında çotuklar sehpa olarak kullanılıyordu. Çığın söküp getırdiğı ladın ağaçlarının kökleriymiş. Çevrede yer yer ulu ladin ağaçlan var. Amabunlaröteki yapraklı ağaçlara göre azinlıkta kalıyor gibi. Boyları 23 metreyi aşmayan yeşillikler, karaağaç vb.! Buzul göllerinin hemen hemen hepsi bu yörede. Gölleri görebilmek için sanınm çok güçlü bacaklar y a da katırlar gerek!.. 19 giriyoruz. Hepimiz aynı midibüste hoplaya zıplaya gidiyoruz. Aşağıda dibi görülemeyen bir uçurum... Rehberimiz sola bakmamızıtavsiyeediyor.ZilKale'yeyaklaşırken bir dere yatağından geçmek zorunda kalan aracımızın altı bir kayaya çarptı ve durdu. Cep telefonlanyla yardım isteyebileceğimizekararverildi.tabiitelefonlaralırsaîNeyse.önemlibirarızayokmuş.ZilKale'yeyayan ulaştık ve üstüne çıktık. Gezide hiçbir şey görmemiş olsak da, bu kaleye çıkıp çevrey i seyretsek yeterdi... Yolun devamı ikinci bir kaleye, Kalei Balâ'ya, yüksekteki kaleye ve yaylalara çıkıyormuş. Rehberimizin söylediğine göre bu kaleler, yaylalan izleyerek giden kervan yollannı güven altına almak için Komneoslar zamamnda yapı lmış. Herbirinde 1015askerbulunurmuş. Biz çevrede bakınırken aşağıdan bir minibüs geldi, içi ve üstü insan dolu; ama hepsi delikanlı, minibüsün tepesinde geldiklerinden belli! Çadırlanyla kamp yapmaya yaylaya gidiyorlarmış. Bizi görünce durdular ve yukarda bagajda oturan birisi tulumu üflemeyebaşladı. Arabadan inenlertulum sesini duyuncabaşladılarhorontepmeye. Karadeniz uşağı bu, durduğu yerde duramıyor! Benzer olayı Ayder'de de yaşadık. Ortaya kemençe ya da tulum çıkmaya görsün... Tüm Karadeniz başlıyorkaynaşmaya! Doğu Karadeniz, yaylalarının yanı sıra buzul gölleri yönünden de oldukça zengin. Çay çok, fabrikalar nazlı... Dönüş programımızda çay fabrikası, Rize Kalesi, Botanik Bahçesi, Rize bezinin (feretika!) dokunduğu tezgâhlar, serbest zaman ve alışveriş var. Çaykur'un Rize yakınindaki çay fabrikasını geziyoruz. Bu yıl iyi ürün ahnmış ve 500 bin tonu bulmuş. Narenciye ve fındıkbahçeleri sökülerek dikilen çay fidanlan yöreye iyi gelir sağlamiş ama, zamanla aynı tütünde olduğu gibi hükümetlerin iğrenç oy politikası sorunları da birlikte getirmiş. Çay çok, fabrikalar nazlı; ellerindeki işlenmiş çayları satamıyorlar. Kalite düşmüş. Üretici, kaliteli çay için gerekli vc ideal olan 2.5 yaprağıellekırmayerine,makasla sürgünün yarısını buduyor. Çay toplayan bir kadın "Makasladığımız sürgüler uzunolursa, ikiyebölüpçuvaladolduruyoruz" dedi. Çaykur'da politik baskılarla bu odunlaşmaya yüz tutmuş saplan alıyor. Ama zaran katrilyona varmış! Rizebezi, Şile ve Dodanlı dokumalan gibi bluz ve gömlekten tutun da yatak tak ımları, perdeler, masa örtüleri gibi, dokuma ve desen türüne göre çok değışik amaçlarlakullanılabiliyor. Dokuma tezgâhlannın bulunduğu odalann birinin duvannda el yazısıyla yazılmış bir vecize dikkatimizi çekti: "Dokuma tezgâhındacanımçıkayucanım;varacağum kocaya oturacağım hanum" diyor dokumacıkız. Acabakocayavarsanekadarrahat edecek! Çay çuvallannı, hayvanlannın otlanm, mısır saplannı sırtlarında taşıyan kadınlan görünce, dokumacı kızın işi biraz zorgibigeldi.Karadeniz'deerkeklerinkahvede oturup kadınlann tarlada çalıştıgını hep duyardık. Fıkrabuya:Karadenizlikadına, "kocan kahvede oturuyor, hep sen çalışıyorsun" demişler. Yanıt ilgınç: "yorgun adamı akşam ben ne yapayum da!" demiş. Botanik bahçesini Çaykuryaptırmış. Koca koca manolya ağaçlan arasından kuşbakışı Rize'yi ve denizi seyretmek çok güzel. Akşam otelde de mıhlama vardı. Karadeniz'e gidince bol bol hamsi yiyeceğinizi sanırsinız. Otelde tek bir akşam hamsi cıtlatması koymuşlardı açık biifeye. Karadenizlilerin mısır ekmeğınıunutmayabaşladıkları gibi.insanisteristemezalabalıklarıhamsiyi demi unutturuyordiyedüşünüyor. Klromltte alabalık... Dönüşte, Çamlıhemşin'e varmadan önce, Fırtına Deresı'nin kenanndaki bir lokantada durduk. Mönü gene aynı, bu kez alabalıklar sözde kiremitte. Fakat nasıl olsa geleceğiz diye adam balıkları önceden fırına atmış ve kiremitlere bir güzel yapıştırmış, sonra da tekrarısıtmış. Kırmızıbenekli alabalık sordum. Derede azalmış ve yakalanması da çok zormuş; kısacası yoktu. Kırmızı benekli alabalığı Acaristan'da, Batum da yemek kısmet oldu; onlar dinamıtlcyip kökünü kurutmamışlar! Dillere ve dedikodulara konu olan Karadeniz çevre yolundan birçift sözedeceğim. Kamyonlann taşıdıkları taşlarla deniz dolduruluyor. Türkiye'nin dış krediyle yapılan en pahalı yolu! Rize'den sonra yol gittikçe tenhalaşıyor. Birdizi tünel açılmış veaçılıyor. Yorumlar, MesutYılmaz'ın"RizeKaprisi" olduğu yolunda birleşiyor!.. Son gün Trabzon kent turu, Atatürk Köşkü ve kentteki 14 kiliseden en tanınmışı ve korunmuşolan Ayasofya Kilisesi var. Son Bizans döneminin en önemli yapılanndan olan kilise yeryüzündeki üç Ayasofya'dan (biri Sofya'da, biri lstanbul'da)biri. Halenmüze olan ve zaman zaman cami olarak kullanıldığı için üzerleri kapanmış olan fresklerdcn arda kalabilenlerolabildiğinde restore edilmiş. Bahçesinde de arkeolojik buluntular var. Taksiyle dönüş yolumuzda Trabzon surlannı, Zağonos Paşa Köprüsü başında Kanuni Sultan Süleyman' ın doğduğu söylenilen evi gördük. Grup toplamnca kente 7 km uzaklıktaki Atatürk Köşkü'nehareketcttik. XIX. yy. Avrupa mimarisi özelliklerini taşıyan, içinde o zamanlaryapılmışkaloriferdüzenibulunan ve bir Rum tüccara ait olan köşk, tüccarın sağ kalan eşinden Trabzon halkının aralarında topladıklan 10 bin liraya satın alınarak, 1924 'te Trabzon' u ziy aret eden ve köşkü çok beğenen Atatürk'e hediye edilmiş. 1930 ve 37 yıllanndaTrabzon'agelen Atatürk köşkte kalmış ve vasiyctinin birbölümünü burada yazmış. Karadeniz vc tüm Trabzon köşküngörüşalanında kalıyor. Bu üç bcş satırla Doğu Karadeniz'i tanımakolanaksızkuşkusu7. Gıdipgörınek gerek... Bizim gibi aralıksız güneşlı bir hafta bulabilirlcrscncmutlugidcnlere!^ ZU Kale gibi kaleler kervanların güvencesi için Komneoslar zamamnda yapümış. Turkiye'de ilk kez alabalık üretmeye başladığımızl970'liyıllarda,kendisiPazarlıolan rahmetli Hasan Papila, Fırtına Deresi'ndeki kırmızıbeneklialabalıklannhavuzdayetiştirilen gökkuşağı alabalıklanndan daha lezzetli olduğunu anlatır, onları da üretmemizi isterdi. Vadi boy unca, taşlann arasında gürüldeyerek köpükler oluşturan dere üzerinde ağaç dallanndan yapılmış en sade tahta köprulerden tutun da, görkemli yarım kemerli taş köprüler, varageller, doruklarda maket gibi görünen evler, yamaçlara aplike edilmiş hissini veren çay bahçelen dere boyundabüyük bir iş makineleri parkı ve yer yer orman içinde açılmış yollar görüyoruz. Mahkeme kararlannı dinleyen yok, baraj hafriyatı çoktan başlamış. Rehberimizin ve o yöreden birisinin anlattığına göre tek büyük bir baraj değil de.birbirinebağlananküçük küçük barajlar yapılacağı için doğa söylendiği kadaryıkıma uğramayacakmış! Onların yalancısıyım! Göreceğiz! Camlıhemşin'den sonrayol ikiyeaynlıyor. Biri Zil Kale'ye.biri dc Ayder'e gidiyor. Once sağa, Zil Kale yoluna giriyoruz. Tarihi Şenyuva Taş Köprüsü bu yolun üzerinde. Asfalt bitti, Sumcla yoluna benzer bir yola FırtınaVadisi Ertesı günküprogramımız,Çayeli, Pazar ve Camlıhemşin yoluy la, son oylarda kurulacak hidroelektrik santralı nedeniylc ismi çokçaduyulan FırtınaVadisi ile Doğu Karadenız'ıncntanınmiijyaylasıolan Ayder'di. h'ırtına Deresı'nın ben dc başka bir anısı var. Çay çuvallannı, odunu ve otu sırtlarında taşıyan Karadenizli kadmlaı \tiic dc mıılluluı..