Katalog

Bulutsuz günlerin Karadeniz'i YAZI: I)R. NKCDETTUNA FOTOĞRAFLAR: EDİBE BUĞRA ulutsuz bir havada, sabahın ilk ışıklarıylapencereyanındakikoltuğumu7dan dcnizlc birlc!>cn ycs,il kuşağı çok net izlcyebiliyorduk. UçakTrabzon'aalçalmayabaşlayıncatablo dahadanctleijti. Yapılar,resimlerdentanıdığımız tipik Karadeniz yerleşim düzeninde, tepclcrindorukçizgileriboyuncayeşillikler arasındasıralanıyordu. Şansımızahavaaçık ve bulutsuzdu ve gezimiz boyımca güneş bizi bmıkmadı. Altı gün sürccek gezimizin ilk günü programda Macka, Sumcla Manastırı, Trabzon vc çevresi vardı. Uzun süre Rum Pontus dcvletinin cgemcnliğindc kalan vc llıristiyanlığınyayılmadöncmindcgayretli çabalara sahne olan yöre için "Manastırlar Diyarı"dadcniyor. Çevrcmanastıryıkintılarıyladolu. Rehbcrimizkenttehalen I4kilise olduğunusriyledi.Oysa Trabzon'daeskiden, evlcrdc ya da mahallclcrdc kiiçiik birer kılıscolan şapel'lerdüfinda 365 kilise varmıs,; lıergüniçinbirkilise!Geziprogramına,bunlariıı içindc en tanınmı^ olan ikisi, Sumcla, namı digcr Mcrycm Ana Manastırı vc AyasotyaKılıscsıalınmıştı Maçka, Ladinormanlarımnsüslcdiği bır vadidc, Maçka çayının kcnarına kurulu Trab/on'un doğa yönündcn cn şjrin ilçesi. Çcvrcsindcki dağlar 2000 mctreye kadar yükseliyorveyukanlardaormanlannyerıni otlarlar, yaylalaralıyor. Sumela Manastırı, Trabzon'un 30 km, Maçka'nında 15kmgüncyinde, Trabzon' u Gümüşhanc vc Bayburt üzcrindcn Hrzurum' a bağlanan transi t yol un doğusundaKaradağ'ınctcğinde.Altınderc de denen Meryemana ya da yerel ismiyle, Dcğirmendcre vadisinde. Vadi tabanından 200 metre yükseklikte sarp kayalar üzerine kurulu manastınntarihselgelişimininilginç öyküsü vc serüveni var. M.S. 3. yüzyılın sonlarında Aynorozlu bırkeşişolan Barnabubır rüyagörür. Rüyasında St. Lukas'ınyaptığı ve mucizeleryarattığı söylenen Meryemana tablosunualarakDoğu'yagitmesi.tepesindcn su damlayan mağarayı bularak orada bir manastır kurması ve tabloy u oraya koyması söylenir. Yeğeni Sopheraneus ile birlikte Trabzon'agelirveDeğirmendere vadisinde içeri doğru ilerlerken Karadağ'm sarp yamaçlannda tepcsinden su damlayan mağarayı görerekmanastınburayakurar(MS.385). Kilise M.S.5 yy.'da Bızans Imparatoru Jüstinyen tarafından genişletilmiş. Aslında Yunanca adı "Panagia tou Melas", "Karadağ' ın Bakiresi" olan bu ad zamanla "SausuMclas (Sumela) Karadağı" şeklinc dönüşmüş. Ycrlilercegenclde Meryemana olarakanılıyor... Haçlıların 1204'te Istanbul'u işgali üzerine Trabzon' a kaçan ve burada Komneos t mparatorluğu'nukuran AlexiosKomneos'un oğlull Alcxiostacınıbumanastırdagiymiş. Manastırı gcnişletcrek bu gün yıkıntı halinde olan 72 oda ve kıtaplık inşa ettirmiş. Bir gün izlerini gördüğümüzgüzel fresklerdaha sonraki Komneos kralları tarafından yaptırılmiij. Vadiler boyunca taşların arasında güriildeyerek köpükler oluşturan dereler, ağaç dallarından yapılmış tahta köprüler, görkemli yarım kemerli taş köprüler, varageller, doruklarda maket gibi görünen evler, yamaçlara aplike edilmiş hissini veren çay bahçeleri, manastırlar ve hamsiye rakip alabalıklar... Doğu Karadenlz'den esintiler!.. Fatih Sultan Mehmct 1461 'dcTrabzon'u fethcttiğinde, Istanbul 'da olduğıı gibı Trabzon 'dakiliseleri,buarada Sumela Manastırı 'nıveAyasofyaKilisesi'nidckorumuş.sakinlcrinc toprak ve altın vcrmiş,. Vcliahtlığında Trabzon'da sancak bcyi olarak bulunan Yavuz Sultan Sclim, avlanırken attan düşünccbu manastır rahiplerincetedavi edilmiş. Yavuz padişaholunca, rahiplerin iyiliğiniunutmayıpmanastıraarazitahsisetmiş, altın ve hcrbıri 1.5 mclrc boyunda som altından 4 .samdan bağıslami!}. Bu ijamdanlar 1916'daTrah/on'u ışgal cdcn Ruslartaratındangötürülmüs. Dahasonra manastır rahiplerininsayısı 100'üa^mı^. II. Alımetvcl.*"