Katalog

II OCAK 1999 SAYI 671 15 PAZARIN PENCERESINDEN an kımlığı varama Gııney Af rıkalı kımlığı yok Bu kaıgd^add Amerıkancmperyalı/mınıngclıp ıdareyı ele dlması kolaylavyor Muzık açısından var bu kımlık Johrıny ( lcgg, Savuka, dığerlerı Oysasınemadayok DeMiıondiutu bır kez, 'Gokku:>dğı Ulke' demıştı I^tc boyle olmaya çalışıyor Guney Afrıka bunca kargaşadan sonra " Amenkalılar, lngılızler gelıp Guney Afrıkd oykulerı anlatmaya çalıştıklaı ında betcrcmıyorlar Guney Afrıkd 1961 yılınadeklngılız somurgesıydı ama orneğın Rıchard Attenborough'nun i ılııılendeyakalayamadıgerveğı Yeılı oyuncular bayağı gocundular Sıdney Poıtıer'ı Mandelamlunde, Sidney Poıtıer, sınemada Mandela '\<ı canlandtrdı. MıchaelCaıne'ıFVV deKlerkrolunde, Whoopy Goldberg'ı Saratındrolunde,Jeremy Irons'ı Nehlurolundegordukçe Guney Afrı kdlıldr'ınıslediğıyonetmeışınıulkenın kcndı yonetmenlerınebırdkdn ortak ydpınılaıdı Örneğın "Dclıler"ba^aıılıbırfılmdı rransa ıle oıtak yapıın ama sıydhlar ıçınsıydhldrtdidfınddnyapılmıştı Şımdısorunbu fılmlensıyahlaıa uld^tırdbılmektı Orneğın sıyahların oturduğu yerleı de sıneına salonu sayısını arttırmaktı Güvercinli yaşamımız... SELÇLKEREZ , uvercınlerle ne zamandır böyle ıçlı dışlı 9 | yaşar gıderız Orhan Velı nın " istanbul u gozlerı kapalı dınledığı şıırde bahar mevsımınde Mahmutpaşa cıvıl cıvılken doklardan çekıç seslerı gelırken avluların guvercınlerle dopdolu olduğu anlatılmaz mı''Nazım Hıkmet bır şıırınde olduğunde tabutunun uçuncu kattan nasıl ındırıleceğını duşunur o gun avluda her zaman duran çöp bıdonları arasında guvercınlerın de dolaşacağını varsayar Sadece İstanbul da Moskova'da değıl yeryuzunun bırçok kentınde guvercınler ve onların kısa boylu akrabaları olan kumrular avluların ve bulabıldıklerınde bahçelerın devamlı sakınıdırler Gıuseppe Ungarettı Italya dan yazar Bır guvercın gıbı dınienmeye geldı kımsesız bahçelerde " özellıkle kumruların bazı renklı kuşların çokseslı Batı muzığı parçalarını andıran otuşlerınden farklı olarak Doğu nun mıstık belkı de ney gıbı enstrumanlarla çalınan nağmelerını andıran ötuşlerı ınsanlara sukun verır Avlularda uğuldayan su bırıkıntılerınden dığer uçanlardan farklı devınımlerle başını ıkıde bır goğe dıkerek değıl de emerek su ıçen bu kuşların seslerı pes perdedendır uykuları bolmez A Hıtchchok dışında kımse korkulu ruyasında, kâbusunda guvercın gormemıştır Korkutucu ırkıltıcı olmayan bu çekıngen kuşlar kuçuk çocukları bıle urkutmezler sevılırler oyle kı bızım ılkokul zamanımızdakı Turkçe Okuma kıtaplarında vardı Burhan Felek ın Istıklal savaşımız sırasında galıba Izmır de Yunan askerlerının nasıl guvercın vurup yedıklerını anlatan oykusunu okuduğumuzda ışgal ordusunun askerlerıne kızar bu davranışlarına karşı çıkan yurttdşlarımızı alkışlardık Isa dan bılmem kaç bın yıl once Mısır da da bu kuşların afıyetle yenıldığını bır de postacı olarak kullanıldığını bılırız Bızde bu nedenle saraylarda camılerde özellıkle guvercınler ıçın kuş evlerı yapılırdı Ingıltere de Napolyon un VVaterloo da yenıldığını guvercınlerın taşıdığı yazılarla herkesten once oğrenen unlu ışadamı Nathan Rotchıld karlı bazı spekulasyonlara yatırımlara gırmıştır I Dunya Savaşı nda bazı onemlı askerı harekâtın guvercınlerın taşıdıkları fotoğraf makınelerınce çekılen resımlerırı ıncelenmesı sonucu gerçekleştığını yazar kıtaplar Bruksel de savaşlarda ölmuş olan guvercınler ıçın dıkılmış bır anıt var Guvercınlerın kentlerı pıslıklerıyle murdar ettıklerıne ınanıp bu yaratıkları kaçırmak ıçın ne yapacağını bılemeyenler de var Degerlı dostumuz Sabahattın Batur bızı Ayasofya kıtaphgına goturduğunde Bırıncı Mahmud un Ayasofya Kılısesı nın guney kanadına 18 yy da ekledığı bu çok ılgınç yapıda eskıden ve kendı zamanında kutuphanecılerın guvercınlerın kıtaplara zarar vermemelen ıçın gehştırdıklerı orıjınal yontemlerı de anlatmıştı Kıtaplar kafeslere konulurmuş ve Ayasofya Muzesı nde kullanılmış yanmış ampuller ıple kuşların gırıp çıkabıleceklerı yerlere eğretı asılırmış kuşlar gırıp çıkarken bunlara çarpıp duşurunce ampuller ses çıkararak patlar kuşlar da kaçarlarmış Guvercınlerın ınsanlara ve kentın değışen koşullarına gosterdıklerı olağanustu uyuma rağmen ınsanlar onlara zaman zaman hoyratça ve haınce davranmışlardır Özellıkle bunların goçmen tıplerının hatta ABD gıbı soyu tukenen yaratıklara karşı olumlu tepkı gosterenlerın çok oldukları ulkelerde bıle avlanılarak ve yuva yapabıleceklerı alanların çıftçıler tarafından ekılıp bıçılmeye başlanması sonucunda tuketıldıklerı bır gerçek Bu tur bır guvercın son bılınen ornegı 1910 da Ohıo da 8 yaşında bır çocuk tarafından olduruldukten sonra gorulmemış Guvercınlerı sevenler de baştacı edenler de onlardan nefre! edenler de var Bu sadece toplumsal yaşam Pdebıyat ve dığer guzel sanatlar dalları ıçın değıl polıtıka ıçın de geçerlı Bızım polıtık yaşamımızda bu kuştan bahsaçılınca DSP yı ve onun başkanını anımsamamak elde değıldır Yıllar sonra bu gunlerı ırdeleyenler Turkıye nın 20 yuzyılın son yarısındakı ıç polıtıkasını ve polıtıkacılarını ınceleyecekler özellıkle Bulent Ecevıt bahıs konusu olduğunda cevaplandırılması guç sorular, çelışkıler ınış ve çıkışlar karşısında yorumlamada çok guçluk çekecek ve bocalayacaklardır Bu ara kuşkusuz Bulent Ecevıt ın guvercını (belkı de aslında Anglosaksonlarca peacedove olarak anılan kumruyu) kendıne nıçın sımge edınmış olduğunu da duşuneceklerdır Acaba polıtık hayata atılmadan once Rabındranat Tagor dan çevırıler yaparken okuduğu Hınt Mıtolojısınde bu kuşun daıma aşk tanrılarından Kamadeva nın yanında resmedılmesınden mı etkılenmıştı de partı kurduğunda guvercını bayrak yapmış ve her mıtıngınde göklere uçurmuştu 9 Incıl de Ruh ul Kudus un bır kumru şeklınde belırdığı yazılıdır Zaman zaman mıstıkleşme eğılımı gösteren Ecevıt ı bunun bıle etkıleyebılmış olmasını duşunmek olasıdır Pekı guvercınlerı kumruları bu kadar çok sevıyordu da nıçın evınde ve bahçesınde bu kuşların baş duşmanı olan kedılerden duzınelerle beslıyordu? Bu ne bıçım bır çelışkıydı7 Acaba Bulent Bey guvercınlerı sulh sembolu olduklarından değıl de bu kuşların enınde sonunda her polıtıkacının heykelı dıkıldığınde uçup olmadık yerlerıne tuneyeceğını özellıkle başlarına edeceğını bılıp bu kuştan korktuğundan mı boyle davranmakta hatta ılerde heykelı çıplakbaşlı yapılmasın dıye son yırmı yıldır kasketını başından Gençlerin başarısı... Fılın cndustrısınde sıyahların sayısı<,oka7olsada Blıgnaulbunıın yakında değışeceğme ınanıKonuk, Lugene Maraıs 'ın oykusuydu... yor onemlı fılmleı yapıldıamddurumukotuyc "Gençlervıdeovaliijmalarıılcbaşlddılar kullananlarddöldu Vergıbdği'jiklığı, Vıet Apdrthcıdc kar>ı sava'jim sırasında halkı ıidm I ılmlcrını çekmeye gelcn buyuk Ame uyaımakıgnhdbcrvıdeoldiıhazırldnır.bunrıkdn fırmdlarının da î'jine yaradı Gen,ı bu larbavul ı^ınde koyden koye ta^ınırdı Bdarada Jcan Debelke nın yonettıgı "Ogretğımsı/lık sdvdiji sıidsında vıdeoyu draç olarak kulldiidiı genı,ler, o /ur ko^ullar altındd mcn" gıbı nıtelıklı fıiınler dc yapıldı 1990'dan bu yana lıukumet, sağlam bır f ılm deneyımka/andılarveı,ımdı vonetmen.yaendustrısı kurma çabdlarını dcsteklcmeye pımu, senaryo ya/arı ve televızyon progVdlı>ıyor O7ellıklebağımsi7İığakavuştuk ramusı olarak çalışıyorlaı" Yıne de heı y ıl oı taya ı, ıkan 1 Im sayısı çok ları 1994 tcnbuyanayonctmenlergıbıbırta1 kım polıtıkacılar da sınenıanın bır Guney az Dığeı Alrıkaulkelerıyle ortak yapımda Atrıka kıınlıgı olu^turabılnıek i(,ın onemlı ısedılsorunu var Sıncmaalanındadahaıle rı oldn Batı Atnka'da \ ransızca konu^uluyor bıraravolabılecegınınayırdınavardılar ama 1996 da C ape Tovvn'da bdijlaydn Atrı"Guney Afrıka fılmı gosterıldığı zaman ka'nın Guneyı Uluslardrdsı Fılm veTelevi7Amcrıkdn tılmlerınden daha çok ızleyıu <,cyon Meıkezı kom^u ulktlerı bıraraya getırkıyor"dıyorBlıgnaut,"Anidddgıtım vegosmekd(,ısınddnulumlubıradını tcrım sorunlaıımız var 48 mılyonun yuzde 6070 ıkırsalkesımdeya^ıyor 2()()sınema Bugun Cıiıney Afrıka da, ıstedıgınızgıbı Vdrdmdonlardapardka7anmak ıstıyor Ln bır fılm yapabılmenın tek yolu but<,ey ı kenbuyuk sorıın ABDtckclım kırabılmek Budıni7inkdP>ılaması Orneğın 1980'lerınsotun Amerıkanstudyolarınınmılyunlaıldyanunadogrugclıı veıgjsıııdı.ndu'jmeyontcmı pılıpmılyonlaılapdzarlananfılmlerınınyduyguldndıgındabırçok f ılmyapılmıştı Bıı nındd yılda u(, fılm yjpan Guntv Atrıkalı donum noktası sayılabılecek 1986 87 aıa sında (ıuncy Afnka ortamını, apartheıdı, sa yonelmenmsergıleyıxeksalonbulabılmesı kolaydcğıl ^ vay, ırkçılığı, somurge tarıhını ırdeleycn OlıverSıhmıtz'ınfilmı "Mapantsula"ulkenin ılk {•erıtek "sıyuh"filmı olarak tanıntlandı. çıkarmamaktadır'' Halkını lyı tanıyan Ecevıt bu ulkenın temızlık amelelerının aşırı yorulmaya pek yatkın olmadıklarını kampanyalarındd gezdığı beledıyelerde ve beldelerde çoplerın sıkça ınsan boyu bırıktığını gore gore kavramış ve çopçulere bayramlarda bahşış vermeyenlerın evlerının onunun bır dahakı bayrama kadar neye benzeyeceğını anlamış olduğundan mı yaşamında bu kadar odun vermektedır bu kuşlara7 Bulent Bey polıtıkacıların heykellerı dıkıldığınde bayramlarda ebfdıyet alemınden gerıye donup yeryuzundekı çopçıılpre bahşış veremeyeceklerını bu nedenle yuzu gozu guvercın pıslığıyle harelenmış yontularının yılın buyuk bır bolumunde dosta duşmana o şeklıyle goruneceğını sezmış mıdır acaba 9 Tabıı o zamanın polıtık VP sosyal tarıhçılerının sırası gelınce cevaplandırılacakları ama Ecevıt ın de bızım de henuz cevabını kestıremeyeceğımız başka sorular da var Bu kadar çok pohpohlanmış bayrak edınılmış on plana çıkarılmış olan bu kuşlar o kaçınılmaz an gelıp çattıgında ne kadar vefa gosterecekler kendılerıne yapılanlan ne kadar ne sure anımsayacaklardır'? Yıllar once Cumhurıyet Halk Partısı nın başına geçtığınde yerını aldığı rahmetlı Ismet Paşa nın Ecevıt e yaşamı boyunca gosterdığı destek Ecevıt ın guvercınlere gostprdıgı ıhtımamdan hıç te az değıldı Ecevıt belkı de bu ara Inşallah bu kuşlar ınsanlardan daha vefalıdır1 dıye duşunuyordur tabıı onu da bız bılemeyız ^