Katalog

3OCAK 1999. SAYI 667 13 200.000 kadarGürcü'yü de katmak raya. Tavla arkadaşı yinc kendisi gibi gerek hesaba. yaşlı bir Ermeni. Sarıkamış kökenli oda. Sefer'insözlerinidoğruluyor: Savaşın nasıl başladığını Arthur "$ota R ustave! i, Taras Şevçenko gi dahadün gibi anımsıyor. Ukraynalı bi gemilcrbinlerceyolcugetiriyorbir tenis oyuncusuyken nasıl keskin lardı. Uzun yazmevsimidünyanın nişancılığa geçtiğini. Kendini tanıbirsürüyerinden insançekiyordu." tırken hiç sıkılmadan söylüyor"sniper" yani keskin nişancı olduğunu: Havanın yu'muşakliğına karşın, deniz kıyısı boyunca uzayan kordon "Arkadaşlarla denizc gitmiş, kumbomboş.Okaliptüslerin,palmiyelcsalda güneşleniyorduk" diyor o ilk rin gölgesinde öpüşecek sevgililer korkunç günü anlatırken. "Sonra biryok artık. Kordondagezinecekkimden korkuç bir gürültüyle yerimizsekalmamış. Bombalarlayanyarıya den fırladık. Gürcü bombardıman yanmış, tepesi açık enkazlara dönüşuçaklanydı. Kumsalı tarayarak üstümüş otel yıkıntılarından kimse çıkmüzdengeçiyorlardıiDüşünebiliyor mayacak. Oysa ki, bombaların bile musunuz, kumsalda sadece güneşlegüzelliğini bozamadığı, yüzyıl başınen, denize giren insanlar vardı ve nın Avrupa mimarisini andıran bu pek çoğu çocukluailelerdi!" beyazkubbelisaraylar değil mikenAntrenmanlı bir sporcu olan Artte bambaşka bir hava katan? Suhur ok gibi yerinden fırlayarak tek bir hum'un kendine özgü güney yumuhamlede kendini kıyıdaki bir lokanşaklığını vurgulayarak onu, birerkotanın alt katına atmış. Ama arkadaşğuşkent olan Sovyet sitelerinden ları aynı çevikliği göstercmemişler. ayırt eden? Gürcü uçaklannın hiçbir Bir kız arkadaşı anında plajda can amaç taşımayan bombardımanlannu vermiş, öbürleri yaralanmışlar. şaşmamakeldedeğil. Sadeceyıkmış "Bir saniye duraksamadım ondan olmak için yıkmak... Oysa kiGürcissonra" diye anlatıyor Ukraynalı tan Abhazya'yı kendi topraklarının genç. "Hemen Gürcüler'e karşı saparçası olarak görüyordu. Ve er vey a vaşmak için Abahaz tarafına katılgeç burayı geri almayı düşünmüyor maya karar verdim." muydu acaba? Daha işin başında bu Abhazolmadığıhaldeonlarlabiramaçla girmemiş miydi savaşa? Paslı bir demir yığmma dönmüş eski bir balıkçı mavnası.,. likte savaşan tek yabancı değil ArtYoksa virancler mi almaktı bütün istediği? 1 i ve temel ürünleri veriyor, ama onun dışın hur. Kuzey Kafkasya'nın pek çok yerinden Bir daha hiçbir şekıldc onarılamayacak duda her şey bir sorun. Çimento, benzin, inşaat gönüllülerkoşupgclmişler. Türkiye'den de rumagetirilmişviraneler. Kolaymıoeski kı700 kadar Abhaz kökenli gcncin yardıma malzcmesi, hastanc ve okullar için araç gcyı kentin kendine özgüyumuşacık havasını geldiği tahmin ediliyor. Hatta Abhazyalı reçvegünlükyaşamınaklagelebilecckdaha yenidcn vcrebilmek? GürcülerbilevarGürcistanaskerlerine karpek çok ayrıntısı için gerekli olan şeyler.... şı savaşanlar arasında. Vahtang onlardan bi Balık ve sebze konservesi fabrikaları artık Paslıbirdemiryığınınadönüşmüşcskibir ri. "Toprağımı, evimi, ülkemi savundum" çalışmıyor.ÇünküeskidenRusya'yagondebalıkçı mavnası ağlannı salıyor daracık suladiyeözetliyornedenini. rilenürünlcrindışansatılması olanaksız. ra. Uçsuz bucaksız derya daracık bir suya dönüşmüş Abhazyalıbalıkçılariçin. Ancak "Gençlerimiziçinhiçbirgelecckyok"diBudevirdchâlâsilahlarlatoprağını,cvini, kıyı boyunca Güney ve Kuzey sınırı arasında yor yaşlılar acı acı. "Ne iş var, ne burada oku ülkesini savunmak durumunda kalmak... gidip gelebiliyorlar. Rus sahil botları önlenıaolanağınedebaşkabiryeregidebilmeleSorun salt Abhazya'ya ya da bu bölgeye özrindc uzanan denizi bağlamasalar da bu hur ri i/ni.Tekşansları sağkalabilmişolmaları." gü değil kuşkusuz, ama yine de Cumhurbaşdanın zaten açıklara çıknıası olanaksız. kanı Ardzinba bunun çağdışılığını görmeOldukçaçokkurbanvcrmişsavaşçünkü. Rakamlar hâlâ tartışma konusu olsa da, her dencdemiyor: "Sizgazeteci olarak Kafkas Ablukanın kuşkusuz cn büyük güçlüğü de petrolleriyle ilgileniyorsunuz. Son derece iki taraftan 10.000'inüstündekayıpolduğu butıpsorunlar. l^skiyen^ozulanşeylerionamodern bir konu üzerindc çalışıyorsunuz. söyleniyor. Ayrıcayerleriniyurtlarınıbıraracakmalzeme.yedekparçaolmayışı. lopOysa ki ben, Isa'dan 20()yıl öncesinin so w karak Gürcistan'a sığınmak zorunda kalan rak gerçi insanları doyuracak kadar bcrcket re izin veriliyor. Onlann da o yaştan sonra zaten gidecek bir yerleri yok. Daha sınırlı bir şekildcdekadınlarsınırınbirkilomctreölesindekı Ruspazarınagiderek,meyvesebze satıp karşılığında üç beş temel gereksinim maddesi alabiliyorlar. Birbirindcn üç dört polis barajıyla ayrılmışgümrükkapılarınınikitarafındakaçkilometrelik birsefaletgörünümü. Kaldirım boyunca bir kafes gibi uzayan demir parmakhkların ve tel örgülerin içinde sıkışmış bir kadın kalabalığı önlerindeki tckcrlekli arabalan güçlüklc ittircrek ilerliyorlar. Mandalina, hurma, defne yaprağı, fındık gibi şeyleryüklüelarabalarındaveçantalarda. Rusya'nın başka yerlcrinde yetişmeyen ürünler. Abhazya 'da her tür şey i yeti şti rmeye el vcri şli yan tropikal mikro iklimin nimctlcri. SatıcilannpekçoğuaslındalJkraynalıkadınlar. Genellikle ungetirip defne yaprağı vemeyve alarak dönüyorlar geriyc. Gümrükçüler pek çoğuna bütün çantalannı açtınp mallarını döktürüyorlar. Gerekçe silah olup olmadığını kontrol etmek. Ama asıl amaç mallardanbirgeçişpayıalmak. Ve sonra sınırınötetarafındauzayıpgiden Abhazriviycrası. F.ski görkcmli günlerinin birgölgesisadece.BirzamanlarSovyetsisteminin bütün ayncalıklannıkendincçckcn Pitsunda, Gagra gibi sayfiye kentleri artık birerhayalet.Palmiyeveokaliptüsağaçlarının gölgelediği kıyı şeridi kilometreler boyunca uzayıp gidiyor. Ve kilometrelerboyunca uzayan oteller,pansiyonlar,dinlenmeevleri,lokanta ve kahvehaneier. Ama çoğu kapalı, açıkoIanlardabomboş.Oysakidahabirkaç yıl öncesine kadar, yeşillikler içine gömülmüş bu tesislerden birinde kalabilmek için yıllarcasırabeklemekgerekiyordu. Pitsunda'da yüksck duvarların arkasına gizlenmişçamlıklardaStalinveKruşçev'in daçaları Rııs muhafızların koruması altında hâlâ. Kimilerine göre, yönetici sınıfın dinlenme evlerinin burada olması savaşın nedenlcrindenbiri. RuslarvcGürcülcrarasındacennetesahipolmakavgası.Çamlığınhemen yakınında hâlâ açık olan bir lokanta görünüyor. Karbeyazıönlükleriylebirkaç kadın bahçedcki boş masalann arasında sohbetedalmışlar. Kcndilerineycmek lislesi sorulduğunda:"Ilcrşcy var"dıyorlarolanyemckleri sayarak. "Her şey vardamüşteri yok." Dahailerde.başkentSuhumyakınlarında aynıumutsuzdurum.Gürcüler'inalıpgötürcmcdiği iki yük gcmisinde denizciler görevlerini sürdiiriiyorlar. "Olanakbulurbulmazdenizeaçilabilmek içingemilerinbakiminıyapıyoru7"diyorlar. "Her şey hazır ve işler durumda. Eksik olan...özgürlük! Dcnizeaçılmaözgürlüğü.." Abluka ve gemiciler Ablukaylablrlıktcdenizgcmicilcrinüstüne kapanmış. Bir zamanlar onları özgür kılan.sınırlaraşırtandenizşimdiönlerineçekilen bir set gibi. "Eskiden Türk, Romen, Bulgarlimanlarınagidiyorduk şimdi limanda oturup bekl iyoruz," diyorlar. Rus sahil botlan ve helikopterleri hapishanenin gardiyanlan rolünü üstlenmiş. Kuş uçurtmuyorlarkıyıdandenize.denizdenkaraya.Iskeleyeçakılmışolsalarda gemiciler aylıklarını almaya devam ediyorlar. Gerçi ayda 10 dolar gibi sembolik bir şey bu, ama en azından bclirli bir sosyal dokuyla ilişkilcrini canlı tutarak, evde kalıp tümüyle moral çöküntüsüne düşmelerini engelliyor. Denizkıyısındaki birkaç sokak kahvesinde yaşlılar tavla ya da satranç oynuyorlar. Arasırabomboş limanabirgözatarak ve pek de uzak olmayan bir geçmişi özlemle anarak: "Hergün devyolcu gemileri gelirdi buraya" diye anlatıyor 73 yaşındaki Sefer, SürmeneTürkçesiyle. Ailesi Osmanli lmparatorluğu zamanında Türkiye'den göçmüş bu Sava} bir f>ün kumsalda güneşlenirlcrken başlamış. (îürcü bombardıman uçakları kumsalı tarayarak gelmisler.