Katalog

6EYLÜL I'W8. SAYI650 "Zaten süslü, püslü kişilcr arkeolog olamaz. Doğaylaiçiçeyas;anıayaalıs;kınolma1ı. Arkeoloji gönül isjdir"diyor Bükc Yosunkaya. "Sabah daha yorucu oluyor. Özcllikle saat 10.30'dan sonra 3840 derece sıcak altında bayağızorlanıyoruz. Amasonuçtaçalışırken zevk ahyorum. Bu alanlarda, hatta kazı evindehaşereler.çıyanlar, yılanlarvar. Bumeslcktc çetin şartlara alışmalı, çıtkırıldım olmamalı." Bükc Yosunkaya'ya göre, Assos çalıştığı kazılar içinde cn konforlu.su. "Bir kazıya gitmiştik. Maddi yctcrsi/likten işçi yoktu. Toprakları kazıp, taşıyor, çadırda kalıyorduk. Buradakazıevindeikikişilikodalardakalıyoruz." Yosunkaya, Nekropol'dc çalışıyor. Daha öncetiyatroda, Romayoluüzerindcnçıkarılan toprağı elemis,. "Nekropol'dc ilk olarak temizlikyapıldı. Antikyoltemizlendi,grid sistemi (mimarlartarafından kazılacak alanlannbelirlenmesi)yapıldı.!jimdiyenibiryer açılacak,onunçalıs,malarmabaş,ladık.Taşlar temizlendi, yavas, yavas; kazıyoruz. Yığıntıaltındanlahitlerçıkaracağız.Yerlihalklailişkilerimizdeçokiyi. Küçük bir ycr olduğu için insanlarbirbirlerini çok çabuktanıyor. Halk.kazıeviöğrencilerineherkonudayardımci oluyor doğrusu." suyunuçektikten sonra hazırlanan rcstoraskonusundayükseklisansımınakademıkkısyon ve rölövc projelerine göre kullanıyoruz. mını tamamladım, tez aşamasını da AsÇimcntoya bırçok ki^i burun kıvırıyor. Misos'takı kazı üzcrinc yapacağım." marı restorasyonda bas,ka sağlam birbağlaOn sekiz yıldır Assos'da sürdürülen kazı çalışmaları, üç sathada ilerliyor: Rölövc, y ıcı olmadığı için çimento kullanmak zorundayız." Restitüsyon, Rcstorasyon. llkaşamadabırtakım çizim aletleriyle, ta^ların mcvcut duSırada Bazilika var. BuekipteMimarSirumu,yapısıtespitcdiliyor. Restitüsyon aşananÜnivcrsitesi'ndenaltıkişiçalışıyor. Bamasında ise, kapsamlı bir araş,tırmadan son zilika kazısını, Mimar Sinan Üniversitesi ra bu yapının ne olduğu, eskiden niçin kulla Arkeoloji SanatTarihi Bölümü'nden Prof. nıldığı, olması gereken hali projc şcklinde Dr. Gönül Cantay ve ekibi yürütüyor. hazırlanıyor. Restorasyon da, restitüsyona Aynı zamanda Edirne Kültür ve Tabiat dayanarak, yapının ayağa kaldırıIma aşama Varlıklan Koruma Kurulu Başkan Yardımcısı... sı da olan Prof. Dr. Gönül Cantay, kazıy la ilGrid Sistemi, bütün Assos'ukarelerebö gili olarak ş.unlan söylüyor: "Limanainenyolunortalarında.bugünkü lüyor. Bu sistemle her taşın haritada yerini göstercbilmeolanağı var. Bubirharf ya da rakam olabiliyor. Grid sistemiylebuluntulannçıktığıseviyebelli oluyor. Toprak tabaka tabaka kazılıyor. Her tabakadan 25 santimetre toprak alınıyor. Bunun nedcni de dönemkatmanınıgörebilmek. Grid Sistemini kullanmalannın nedenini Emrah Ünlü s.öy le açıklıyor: "Bazilika'dabiraçmagcrçekleştirilecek. Arkeolojik kazılarda belirli bir sisteme göre açma yapmak zorundasınız. Çünkü her buluntunun yüksekliği, belirli yerlere uzaklığı tespit ediliyor. Çıktığı yer, kayıt fişlerinde bulunmak zorunda. Bu yüzden grid sistemi yapıyoruz. Ayrıca, arkeolojik sistemlerin en kolayı ve en hatasızı gridsistemidir." Nekropol'deki kazıdan, restoıasyonuyapılantiyatroyagidiyoruz. Yüzünü denize ve Lesbos Adası'na dönmÜ!} olan tiy atro, kent merkezinin güncyinde doğal bir kay;ı oyuğuna inşacdilmis.. Yapım teknığı ve plan özellıkleri açısından bir RoBazilikadaki kazı çalışmalan sırasında... ma Çağı tiyatrosu. Tiyatroda restoratörolarakçalışanMuratfiircan, YıldızTeknik Üniversitesi Restorasyon Bölümümczunu. Kazıy ı yürüten Prof. Dr. Ümit Serdaroğluanlatıyor: "Tiyatronun Assos'un kent yas,amındaöncmli bıryeri vardı. Hcmen hemen lige ve Akdenız'in bütün kentlcrinde olduğu gıbı Assos'da kutlanan Dionysos bayramlarında, bağ bozumu ş.enliklerinde ve ekim zamanlarındakutlamatörenleri.yarışmalarıyapılırvcSophokles,Euripides gıbı tragedya, Aristophanes gibi komedia yazarlarının yapıtları da sahnelenirdı. Hunların içindegüldürü ve ta^lama türü olan komedyanın ayrı bir yerı vardı. Oyunlar gün doğarken ba^lar, gün batana kadar da sürerdi.Seyırcilerminderleri,güneşe karşı tenlcleri, y iyecekleri ile gcliı ve oyunları seyrederlerdi. Oyunlaı tambirpanayırhavası içinde izlcnirdi. Hıristiyanlıkla birlikte tiyatrolar dae.ski elkinliğini kaybetmisjtirama yinedc belirli amaçlarlakullanılmış, Lkip, gridleme yani kazıluctık ulunı bvlirleme lardır. Assos Tiyatrosu da günümüze kadar yolun sonunda işaretedilenyerde 1995 yılınulaşabılmesinibunaborçludur." da kazıya başladık. 9596 kazı larında Bazılıka'yı bütünüylc ortaya çıkardık. Döncm Restoratör Murat Bircan, kazılara geldiiçinde, halkınHıristiyanlas;masürecinepagindc tiyatronun oturma bölümlerinden 1. Cavca onarılıyormus;. 34 ay boyunca duvaı ralellik gösteren yapılaşmasını tespit ettik" dakullanacaklantaslarıhazırlamışlar.TaşKazılar sırasında Bazilika'da büyük bir ların orijinal taşa hcm doku, hem görünüş mozaiktabanlakarşılaşılmış.Nevarkialan olarak benzcmesi ve sağlam olması çok daha önec tarla olarak kul lanıldığından, moöncmliymiş. zaiklerdc büyük ölçüde harap olmuş. "Ancak verılcrı değcrlendirerek onarmak müm"Bunları lıa/ırlarkcn, çimcnto, orijinal Behram tas. ı kırıkları, renklenmcsi ıçın de bı kün" diyor Prof. Dr. Cantay. Bunun için de parasal ko^ulların yerine getirilmesi gerektirazdcmiroksitkatıyoruz. Malzemeleruygun ğininaltmıçiziyor. oranda karıştırılıyor. Harcı sıvı yapmıyorıız, "BuyılBazilika'nınkuzeydoğuvekuzeykuru vc briketleme yöntcmiyle dövcrck, sıbatı yamaçlarından ba^layarak iki açılımla kıştırarak hazırlıyoruz. Dııvarta!ji, koltuk sıkazıya dcvamedılccek. Ycrlcjjiınalanlarınrası gibi kalıplar var. Kalıplara döküyoru/, daki sivil mimarlık ömeklerı ortayakonmayaçalısjilacak." Türkiyc tic, Sanat Tarihi kapsamı içinde kalan kazı çalı^malarmın yok denecek kadar azolduğunu vıırgulayan Cantay, "Kültür Bakanlığı kazı alanlarında en çok prchıstorik kazılar ile klasik arkeoloji veri lcri üzcrinde çalışıyor. Oysa sanat tarihi kapsamındaki kültür dilimi,Gcçtlk Cağ'danba;>lay ıp,()rtaçağ, Yeniçağ vc hatta 1920. yüzy ılların arkeolojik verilerınideiçeriyor"diye konuşuyor. Cantay, her kazı sonunda tahrıbat oklıığunu, bu durumun prehistorik kazı alanlarında daha da büy üdüğünü bel irtiyor. "Tabakalarhalinegelmis; olan kültür kat Assos Nekropolü'ndeki kazıdayız. Roma dönemine ait tonozlu bir mezar kalıntısının başında toplanan ekiple birlikte geçmişe doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. Günlük sorunlar geçmişin büyüsü içinde kayboluyor, ellcrdeki çizikler ve yaralar da... Konu,yörehalkıylailişkiliolunca, Ahmct Keleş dc konusmaya katılmadan edemiyor: "Ben l'oçaciaki kazılarda da bulundum. Oradaki halkla kavgalı dövüsjüydük. Bizinı üzerimizekazmalarlayürüdüler. Assos halkı bu kazının kıymetini bilıyor. Arkcolojik değerindcn dolay ı hayat gctiren birycrburası. Bunun farkındalar. Bunedenleherkonudayardımcı oluyorlar." Elindekı malayla toprağı karıştırırkcnbir laraftan da konuşuyor N ıhan Dcrmenci. Ona görc.yıllaröncevarolanbırşeycdokunmak çokbas,kabirduygıı. Bir mezar açtığınızda yıllarönceyaş,amıs,biradamınkemiklerine dokunmanın, garip bir hıs vcrdiğini söylüyor. Bütün kazının bitmış., hcr seyin yerli yerine oturmus., tamamcn ayağa kalkmıs; görüntüsünü hayal edcrnıib. hcp. "KeşkeTürkiye'dc bir s,ehrin tatnamcn kazısı bitip ayağa kaldırılsavebiraçikhavamüzemizolsa"diyor. Ama bunu yapmak zormu!j. Çok uzun scneler alıımış. Paraya ve clemana ihtiyaç varmış. IstanbulTeknik Üniversitesi Mimarlık l'akültesi mezıınu Emrah İJnlü vc Neslihan Şık,Osmangazi Ünivcrsitesi Mimarlık Fakültcsi 3. sınıf öğrencısı Dıdcm Aydoğan, kazı bölgelerini gridlemcdc çalı^ıyorlar. Emrnh Ünlü, 1997'demezunolmus;. Bu Assos'daki üçüncü sezonu. "Bu y ıl, rcstorasyon : : * , . * • ınanları doğru yöntemlcrle açılmalıdır. Aksi takdirdckayıplarbaşlar. Birhöyükiçcrisinde birkaç döncm yapılaşması olabilir. Bu durumdaodönemlcrinuzmanlarındanoluşan bir ekiple araştırma kazı değerlcndirmesafhaları gerçekleştirilmelidır. Tabii böylc bir kazı hcr anıyla tespit edılmekzorundadırve sonunda da sağlıklı bir raporla yayımlanmak zorundadır. Çünkü sonuçta kalacak olan o rapor." Dünyada Assos... Assos'la ilgili ilk ciddi yayın CloıscumGoufficrtarafından 1785'tekıziyaretınc dayanarak Voyagc Pitlorcsque dc La Grece 2. cildinde(IXO9)yapılmış..Bunul8()0yı«