Katalog

6HYLÜL 1998. SAYI 650 R. Zarakolu Sahiplenmek yerine hâlâ "1071 'de gcldik" cdcbiyatıy la uğraştığımız, uygarlığın kaynağını oluşturan bircoğrafyada, çok zengin bir kültür birikimininüzerinde yaşıyoruz. Bu gerçekliği daha önce pek çok aydın da dile getirdi, Sabahattin Eyüboğlu, Halikarnas Balıkçısı, Ekrem Akurgal... Bukültür,çokfarklı kökenlerden gelen insanlann ürünü ve biz anlamsız bir şekilde kavgaediyor, Karagöz'ü,mimariyi,yemeklcri bölüşcmiyoruz. Oysabuortaklıklarüzennden ülkemizi bir banş odağı haline getirebiliriz. Neredeysebiryüzyıldır, düşmanlıkçoğaltılırken bu mümkiin mii? R. Zarakolu Geçnıişteki bazı resmi politikalardan bile destek almak mümkün. 1930'lu yıllarda, savaşan ıkı taraf, Yunanistan ve Türkiye, kendı aralannda bir banş kurmayı ve dostluk geliştirmey i başarabildiler. Yine aynı yıllarda, Balkanlar'da banş politikaları gündemc getirilebildi. 1930'larda bunlar yapılabılırken, bugün neden olmasın? Politika, bugünün politikacıları buna izin verir mi? R. Zarakolu Türkiye hep bir düşman denizi ıçinde yaşamaktan şıkayet ediyor ve bu bazen paranoya boyutunu alıyor. Halbuki biz, sahip olduğumuz ortaklıklar ve kültür mirasıylaçok daha farklı noktalaragidebilir, içindc bulunduğumuz sorunlan aşabiliriz. Bu Kürt sorunu için de, Ermeni, Rum halkları içindeböyle. Kültür esası üzenndebanşabilir, geçmişin acılarını aşabilıriz. Geçnıişin acılarına ve kültüre bu denli sahip v'ikmakta, Büyükadalıoluşunuzun biretkisivarmı? R. Zarakolu Yaşadığım, oluştuğum ortamlar, Ada, Beykoz, Bakırköy, Şişli, Kadıköy hep çok kültürlü yaşama alanlarıydı. Büyükada'dabirkomşumuzRum'du,diğeri Yahudi. Bakırköy 'de bir Ermeni aileyleuzun yıllarayayılanbirdostluğumuzvardı.Halaamca diyecck düzeyde bir sıcakl ık söz konusuydu ve biz bundan bir kompleks ya da rahatsızlıkduymuyorduk. AyşedeAntakya'da Gökçeada.., Fler ağustos, bağbozumunda topraklarma geri döner Rumlar... Şaraha müzik kurışır, müziğe hasrel... la sokaktaydı. Akşam eve gelbenzeri bir ortamda yaşamıştı ve şekillenmemızde bu insanlann büyük etkisi vardı. diklerinde, büyük tehlikeler atKendimizi bu insanlara karşı daborçlu hislattıklannı anlattı lar, kurtulabi 1settik. Türkiye'de hep düşman ilan edilen, mck için pencereden "Türküz, aşağılanan, dışlanan, mallanna mülklerinc Türküz" diye bağırdıklarını... el konulan bu insanlarahaksızbir fatura ödeBu bile korkunç bir durumdu. tıliyordu. Buinsanlar için de bir şeyleryapPek çok aıle komşularmı saklamak da bir namus borcuydu. dılar ya da tabelalannı değiştirBufaturalardan birinin ödenmesi 6 7 Ey diler. Alevleri hatırlıyorum,çok lül 1955 'e denkdüştü. Yediyaşındaki Ragıp, yakınımızdaki Rio Pastanesi yaateşler içındeki Şifli 'yi korknlu gözterle izle kılmıştı. Sahibi matmazel ben di. ..Bir Rum 'la evli olan Belcdiye Şube Mü çıkolatayı çok seviyordum nidürü Ahmet Bey için endişelendi Zarakolu şanlımdı Onuniçındekorktum. ailesi, Türkiye 'nin ilk oyuncak ithalatçısı Daha sonra evimızin arkasına Spiro A mca için de.. Ya, Bakırköy Ueki Üster çadırlarda askeri birlikler koHâlâ... Ona ne olmuştu acaba ? nuşlandırıldı. Bütün bunlar çoR. Zarakol u Ailem de o sırada arabalany cukdünyamdaçoksarsıcıydı... Bütün bu yaşananlar, bu vahşet,bize ne kaybettirdi? R. Zarakolu Yaşananlarbizi yoksullaştırdıvebucoğrafyada binlcrce yıldır kazanılmış olan bırlıkte yaşama kültürünü kaybettirdi. Bizi yabancılar haline getirdi. Düşünün, aynı kentte yaşıyorsunuz, birbirinizi tanımıyor, tanımak istemiyorsunuz. Oysa Istanbul'daçokzenginbir edebiyatdünyası vardı. Yunanca edebıyat dergilcri çıkardı ve biz onlardan bihaberyaşardık. Onlar da kendi kabuklarına çekildiler, helc Rum cemaatinden "Giden kimdi, kalan kim? Bilemedik ki hiç..." R. Zarakolu Yaşananları ne tazmin etmemiz ne de gidcrmemiz mümkün. Ancak özür dilemeninömcklerındenbıriniyüzyılınba; şındatspanyayaptı.Topraklarındanbeşyüz yıl önce kovduğu Ispanya Yahudileri'nden rcsmi olarak özürdiledi ve doğal vatandaşlık hakkı tanıdı. Bizim için de, ya kendisi ya da ailesi Anadolucoğrafyasındadogmuş olan insanlara sembolık olarak yurttaşlık hakkı tanımak da bir özür dilemebiçimıolabilır. "Herkes bizc düşman" paranoyasının ortasında mümkün mü bu? R. Zarakolu"Gelccekler, taşımızıtoprağımızı alacaklar" paranoyasından kurtulmak gerekiyor artık. Zaten o taşlar ve topraklar uğruna milyonlarca insan öldü. Hunları tekrartekrartartışmanın,kinıhaklı,kimhaksızdıyesormanındabiranlamıyok.Zarzor canlarınıkurtarana/sayıdakı buinsanlar hâlâ bu coğrafyaya, bu vatana bağl ılar vc hıilâ büyükbirözlcmleyaşıyorlar. Içindebu«* hiçbirşeykalmadı.BenceRumsuzbırlstanbul katlanılabilir bir şey değil... lstanbul'u Istanbulolmaktançıkaranbırşeybu... Bütün buyaşanılanları, geçmişin acılarını aşmaktan sözediyorsunuz. "Mazi" esası üzerinden mi aşacağız? R. Zarakolu Bunlan aşabilmek için önce bilmek ve tanımak, bir de özürdilemeyi bilmek gerekiyor. özürdilemeyi bilmemek bizi agresif bir duruma sokuyor ve bu da hoş bir görüntü dcği I. Özür dilemesini bilmek insanı bir crdem, insan olmada bir aşamadır. Bu düşmanlıklar sadecc bizim ülkemizde değil, monolitik ülke ınşa etmck isteyen pek çokülkedeyaşandı.Bİ7İmolumsıi7farkımız utanç duymayı ve özür dilemeyi bilmememiz... Tersine einayetleri, kötü şeyleri meşrulaştırmayaçalışıyoru/... Diyelimkiutandık,diyelimkiözürdileıııcnin gcrekliliğini kavradık. İki sö/cük oncacinayctinüzcriniörtebilecekmi? Lyliil 1955. Azmhklann işyerlerı, cvleriyağmalandı. Olaylarayolaçan haberyuluıulı...