Katalog

>EYLÜL 19')8. SAYI650 lanım Magdeburg Paşa diye bilinen Almun ısıllı Mehmet Alı Paşa, bırdığerı dcOmcr ^ütfi Paşa ilc evlenmiş. Ömer Paşa, veyaöz smi ilc Mahalyo Lattas, daha önceki yazımladabelirttığim gibı Kınm Savaşı döneminle Scrdarı Ekrem, yani Osmanlı Imparatoruğuordulannınbaşkumandanıolup.esasen viacarveHırvatkarışımıbıraıleyemensupu. Kınm Savaşı sırasında Ingiltcrc ve Fran.a ile olan müttefikliğimizdendolayıdakeniisi hakkında yabancı basinda devamlı ha>erlerçıkmaktaydı. Önceki yazımdada Ingıiz Illustratcd London Nevvs gazetcsinin22 ikim 1853 tarihli bırhabcrinc göre Hüsrcv 'aşa'nınÖmerPaşa'yıhimayesinealdığını, rürkordusundagörcvlcndirdiğini vekendi;ini Istanburuncn/cngin varislcrindcnbir /eniçeri ağasının kızıyla cvlcndireccğinc .özverdiğindenbahsetmiştim.Şimdianlaşııyorki yabancı gazclenin kastettiğ i birycni;eri ağası terimi o döncmde çoktan ortadan ^alkmış olan bu kurumun başında bulunan aşı ycrınc, Osmanlı ordusuııdaki yüksck ütbeli bır paşa, yani (,'erkez I lafız Mehmet ? uşa,anlamındakullumlmış. Biranlamdada löyleliklega/etenınhaberidoğrulanıyor. E.sasında Önıeı Paşa ailesı çok ilginç bir ııledir: Nâzım Hikmet'ınanncsiCelıleHaıım.Oktay Rıfat, Mehmet Ali Aybar, Ali FuıtCebesoy ve llalideNusretZorlutunahcp JmerPaşa'nıntorıınları veyatoruncocuklaıdır. Ömer Paşa'nın kcndisi dc müziğe son lerecenıeraklıdır. HafızPaşa'nınkızınında cuvvetli bir müzik bilgisi olması zamanın Jsmanlı toplumunun bir kcsıtini etkisi altııaalanBatımüzigimodasıgözününealmır>a doğal sayılabilir. Ancak bir başka okur, ^eyla Aysan'danaldığımbilgiyegörcÖmer 'aşa'mn bestccı cşı Hafız Paşa'nın kızıdejil, annesi Macar, babası AlmanAvusturyaı olan Idaisminde bir hanımdır. Bukonuda ıatlameşhuı BosııalıSırpyazarlvoAndric, 'Ömer Pacha Latas" ısımlı roman tarzında lirdebiyografiyazmış. Andricbueserinde da'nın Ömer Paşa ile evlendıkten sonra Vlüslümanlığı kabul ettiğini ve Saide Hanım smini aldığını yazmaktadır. Ida iyı birpiyalisttir ve Viyana'da bir süre meşhur piyano SğretmeniC'zemy'dendedersalmıştır. Büün bu ipuçları ele almdığında ortaya ilginç iırtablo çıkmaktadır; ancak haberlerin belki leen ilgincitesadüfen Edinburgh Üniversıcsi kiitüphanesındebulduğıımThe Musical rıazettedergisinin 5 Aralık 1857 tarihli sayıiindayeralıyor. Haberayncnşöyle: "Ömer Paşa'nınboşandığıkarısı: Birkaç Kransızdergisi Ömer Paşa'nın boşanan karı>ının Paris'egeldiğini habervermektedirler, Patrie tarafından mesleğine ait şu bilgiler veilmiştirTransilvanya'dadoğduve 11 yaşınlayken Bükreş'teki en iyi yatılı okullardan lirtanesineyollandı. Piyano'daaldığı birkaç lers şahanc müzik kabiliyeti şeklinde kendiiini gösterdi ve bu alette onbeş yaşına ulaştı^ında son derece dikkate değcr bir kabiliyet >ergiledi. BuzamaniçerisindeVVallachia'da ıskeri kumandan olan Omer Pacha bir ak?am davetinde bu genç hanım ile tanıştı vc niiziği de çok sevdiği için ona âşık oldu ve mnutakibenkendisi ilccvlcndi. Kendisidatıa sonra Müslüman adetlerini kabul etmek mecburiyetindckaldı; bu Ilıristiyan birtür Khanovvm [Hanım] 'a dönüştü ve evden pejesiz hiç çıkmadı, ancak Doğulu adetlerin tersinekocasınabütünsavaşmeydanlarında sşliketti. Askcrlerininmuhteşemliğikarşısında ozellikle çok etkilenmiş ve Türk ordularının savaş meydanında çaldıklan zafer rnarşlarıbestelemişti.Buevliliktenolantek çocuk bir kazada ölünce, Ömer Paşa yeni bir varis ümidi ve belki de kendisini eski Türk partisinc daha yakınlaştırmak için, Hafız Pa DERGI DEN Merhaba, Bugün elli yaşlarını sürenlerin gece geç vakitlere kadar mahalle • ' aralarınüa saklambaç oynadığı yıllardı. Ahmct ile Yerçanik 'in, Fatma ile Vasil 'in gece yarılarına dek oyun oyunamuları kimilerine dayanılmaz gelmişti. Birgun oyun hozuldu. Azınhklara gidin buradan denildi. fltzla terketmeye başladılar bu topraklan, Okullar açrfdığında sıra arkadaşlarımızdan kimileri sonsuza dek terketmişü sınıfları. 6 7 Eylül 1955 Türkiye 'nin üstüne bir utanç bututıı gibi inmifti. Göndermiştik onları, güle güle bile demeden... Evlerinde artık geceleri ışık yanmıyordu. Suklambaçın, seksekin, komşulug'un, cıynı sofrada çiroz yemenin keyfı kcıçnuş, dostluğun tadı bozulmuştu. Yaşadığımız mahalleler kimliğini yitirmifti. Özlüyonluk onları. Ama haber alanuyorduk. Yaklaşık varım yüzyıl sonra bambaşka bir biçimde haber aldık onlardan. Anadolu'dan ve fstanbıtl'dan ayrıhşın gerçek öykülerini yazmıslardı. Kitaplar ise birer ikişer Türkçeye çevrilerek yayımlanıyordu. Belge Yaymları 'nın Marenostrum dizisi kitaplıklarımızı doldurmayu başlamıştı. Yüreklerini gittikleh yere götüremeyenlerin öyküleriyle gidenler yeniden hayatımıza giriyorlardı. 6 Eylül 'e denk gelen bu Pazur kapak Ömer l'aşa'nm torunları ve torunlarının çocukları arusında I\âzım Hikmet'in annesi Celile Hanım, Oktay Rıfat, Mehmet Ali Aybar, Ali Fuut Cebesoy, Nusret Zorlutuna da var.konumuzu bu diziye ayırdık. Dergide bu hafta dikkatinizi çekecek bir yazımız daha var. Aylar önce, Ekselansları Ömer Paşa 'nm müzisyen karısıyla ilgili ilk incelemeyi yayımlarken araştırtnayı sürdüreceğimize ve ulaştığınuz bilgileh size aktaracağımıza söz vermiştik. Müzikolog Emre Aracı okurlanmızın kendisine aktardığı ipuçları doğrultusunda bu esrarengiz kadın müzisyenin yalnız adına değil, kısa bir yaşamöyküsü'ne de ulaştı. Ancak tda Hanım 'm bir fotoğrafma MARCH COMPOSBD BY HBR BXCBUBNCY THE W!PE OP OMER PACHA. ya da ressam elinden çıkmıs gerçek bir portresine ulaşamadığımız için Semih Poroy bize hayalindeki tda Hanım 'ı çizdi. tda Hanım, ömer Paşa ile cepheye gidip marşlar yazmıştL Londra 'da basılmış bir notasu.. Önümüzdeki hafta yeni bir dergide şa'nınkızıileevlenmeyekararverdi.Eşine 'haremde kal' dedı, ancak buonurkıncı tekI i fi gururuna yediremedi ve boşanma arzusu kabul edildi. Şuandakendisi Pransa'yaşerefli bir mülteci olarak sığınmıştır. Bu hanım sadece 23 yaşındadır." Görüldüğü gibi derginin haberi son derece açıktır. Ömer Paşa' nın karısı gcrçekten Romanya'dayetişmiştir. Hafız Paşa'nın kı/.ıise Lattas'ınbirsonrakieşidir. Bubilgilerinışığında başta adını dahi bilemediğimiz bu unutulmuş bestecinin son derece ilginç hayatından bir kesitböylelikle ortaya çıktı. Diğer bazı Fransız dergilerinde de bu hanımdan Zuleide Hanım Efendı olarak bahsedilmcktedir. Şüphesiz bu hanım bestecinin başka eserleri de var. Biz müzik tarihçilerinc düşen görev bu eserleri sadece ortaya çıkartmak değil, tckrar tekrar çalarak yaşatmak. Önceki yazımda bir de Ingiliz bcstecisi Henry Goodban'ın Ömer Paşa Valsleri adında bir eserindcn bahsetmiş ve bunu dabenim oturduğum Edinburgh şehrindeki M. Brouneauadındabirisineithaf ettiğini belirtmiştim. Sonradan Edinburgh postanesinin 1856 senesinin adres rehberine baktığımda bu kişinin 61 Qucen Street adresinde oturmuş olan bir Fransız dans öğrctmeni olduğunu görmek beni gcrçekten çok sevindirdi. llerideeminim daha pek çok parçaları ortaya çıkacak olan bu bulmaca biraz daha tamamlanmışoldu.^ buluşmak iizere... tpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIKA.Ş.1GENELYAYINYÖNETMENİ:ORHANERİNÇ1GENELYAYINKOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MÜDURÜ: İBRAHİM YILDIZ • SORUMLU MÜDÜR FİKRET İLKİZİYAYINYONETMENİ.İPEKÇALIŞLARB GÖRSELYÖNETMEN:AYNURÇOLAKB REKLAMMEDYAC KAPAK ÇALIŞMASI: BÜLENT ÖRKENSOY KAYA KÖYÜ FOTOĞRAFI. EDİBE BUĞRA