Katalog

12 CUMHURİYrT »F.RGİ milyonlarca insanın izledigi bu topluluğu ılk kez göreccgiz. Yönetmeni, Jose Tamayo, yenidcn çağcıllık kazandırmakla kalınamış, lspanyol müziğinin vedansınınolağanü.slü güzelligini de katmış. Flamerıkoyu da içeren, her tür lspanyol dansının bireşimini sunuyor, Zarzuela topluluğu. Yeniden tarihe dönersek şöyle özetlenebilir: "I657'de, PradoKraliyet Sarayı'nda, Ispanya Kralı IV. Philip, Kraliçe Marıana ve saray erkânı, mctni Pedro Caldcron de la Barca (160016K1) taraf'ından ya7ilan ve müziği Juan de I lidalgo'ya aıt yeni bir komedınin ilk temsilini izlcdiler. El Laurel de Apolo, ileride"La Zarzuela" olarak tanınacakyeni birtüründoğuijunumüjdcledi. Bu ad, kralın, kırsal alanın uzak bir köijcsine vurulmuş, heryanı "zarzas"la, böğürtlen çalılarıylaçevrilmişavköijklcrindenalınmiijtı." Dramatlk oratorya... Calderon de la Barca'nun Zarzuela'ları, ikiperdedenoluşuyordu. lS.yy'datekperdeye indirgendi. Ozan Ramon de la Cruz'un yapıtlarıyla çok tutuldu. Nedeni de geniş halk kitlelerine ulaşmasıydı. Zamanla Italyan operasının gölgesindc kaldı, giderek unutulmayayÜ7tuttu. Neki, 19.yy'daJ.Gaztambı de Y (Jarbayo (18221870), F. A. Barbieri (18231894) ve R. Chapi (1851 1909) gibi bestecilerle yeniden önem kazandı. Başlangıe y ıllarında Ispanyollara özgü nitelıkleri kapsayan "Austos Sacramentales"e, birtür dramatik oratoryo deniyordu. Konuşmalı olarak getirilmişolan Zarzuela'nın bazıları, Beethoven'in "Fidelio",Carl Maria von Weber'in"Sihirli Av"operalarıylakar!jila.ştınldı. Dönetnin Zarzucla'ları, konu ve içerık bakımından kapsamlı olanlara Büyük Zarzuela, hafıftürde yazılmış ve bestelenrniij olanlara Zarzuela C'hica ya da Zarzuela GeneroChicodiyenitelendirildi. Buradaki 'haf'it "deyimi.bayagıyakaçnıayanbirtürüanlatıyordu. Zamanla lspanyol Altın (,'ag tiyatrosu ilebütünleş.ti. Altın Ç'ag lspanyol tiyatrosunun temclıni Lope dc Vcga atmıştı (15621635). Lopc de Vega, hem Shakespeare ile koşııtluk kurmus., hem de 'comedıa'nınkurallarırıı ortayakoymuştu. Lopede Vega'dan sonra Calderon de la Barea (16001681),Zarzuela'larıngelişipyaygınla.l)masında ctkin oldu. IV Philip döncminde (1621 1665) tiyatro en verimli dönemini yaijadı. Zarzuela bugün de olduğu gibiyaşıyor, geni<j kitlelerin ilgi ve sevgisini kazanıyor... Dans, nriizik ve Zarzuela HAYATİ ASILYAZICI "Butoplulugugörmek için Ispanya'yagitmcyedcğer... SÖ7ücdılen"CompaniaLiricaLaZarzuela" adlı Ispanya'nın gclcncksel müzikli danslı tiyatrosu. Gerçi, bize ulas.an genis, bir bilgi yok. Kaynaklarımı/dabu türüylcgenis, bilgilerc rastlayamadım. Nc ki, Ispanya'da "La Zarzuela MüziklıTıyatrosu"nu bir dostum, çok büyük bir ilgiyle izlemiş ve görselliği karşısında bütün izley ieilerin büyülcndiğini anlatmiijlı. Yukarıdaki söz de bu dostumaaitti. Amaartıklspanya'yagitmeyegerekyok. Cünkü"LaZarzuela"nın Yapı Krcdi Sanat Festivali'negelmesi kesinle^ti. 9 ve 10 Eylül günlerindeCemilTopuzlu(Harbiye)Aeıkhava Tiyatrosu 'nda "La Zarzuela" (Sarsuela diyeokıınııyormuş)şöleninihepbirlikteizlemeyehazırlanalım. Cevat Memduh Altar, 1975 tarihli "OperaTarihi"nin ikinei eildindeZarzucla'yışöyleanlatır: "Italyan, Alman, Avusturya ve Fransız Operalannm Ftkisiyle Gelişcn Operalar' cümlcsı kullanılmış olmakla birlikte, bu açıklamanın kapsadığı anlamdan oldukea uzak tutulmusı gereken müziksel sahne yaratılarının, lspanya'yaözgümü/ikseloyunlar olduguna şüphe etmemek gerckir. (,'ünkü ibcnk yarımadasının, müzikli sahne sanatlanalanındakieskiligi,buülkeyi,Batı'nınherhangi bir bölgesiyle opera konusuııda herhangi bir ili^ki kurmadan çok daha önceki sürelerde, köye ve halka dönük müzikli oyunlarla genış ölçüde bcslenmiştir. Nitckim Ispanya'da, opera sanatının öncesi olmanın niteliğinitaijiyan: Zarzuela ve TonadillaüyunlarındanZar7uela, bugün de olduğu gibi yaşamakta ve geniş, halk kitlelennın yakın ilgi ve sevgisini kazanmış bulunmaktadır." Zarzuela, kaynağı 15. yy'a kadar çıkan, hem konuşmalı, hem de şarkılı birçcşit Ispanyol opcreti diye tanımlanıyor. Adı, krallıkkorıutu veMadrid tiyatro.su Zarzuela'nın adından geliyor. Özellikle 17. yy'da Madrıd'dekralsarayındadaoynandığıbiliniyor. Söylemveşarkınındönüşünılüolarakbirbirini izlemesiylebelirlenen lspanyol tiyatro ve müzik göstcrisi. Istanbul'da izleyeceğimız Zarzuela Tiyatrosu, gelenekscl lspanyol danslarıyla,görselliğiyle, tiyatro sanatıyla, müzığıylegüniimüzedekuzanıyor. 35 yıldır Hem konuşmalı hem de şarkılı, bir çeşit lspanyol opereti olarak tanımlanan Zarzuela ilk kez tstanbul'da. Halka dönük müzikli oyunlarla beslenen Zarzuela'nın beş yüz yıllık bir geçmişi var. Doksan kişilik kadro, 900 kostüm işte o "Bıı topluluğu görmek için Ispanya 'ya gitmeye değer..." geçmişi taşıyor... Düşünebiliyor musunuz? Bu dönemde Madrid'de40topluluk, 2000 tiyatro sanateısı vardı.Tüm Ispanya'da 300 topluluk vardı. Vega ve Calderon okulları lspanyol tiyatrosunun 'altıneağı'ydı. Nekı Vega,kurallara bağlıydı;yenılıklerekolayaçılamazdı. Buna karşın Calderon okulu.zcnginverctorikimgeveanlatunsalzenginliklergöstermiijti. "Altın Çağ"gcleneginintemsilcisi Zarzuela Tiyatrosu, zengin bire;>imdenyola çıkılanbirrepertuvarasahip. Kendiniycnileyen çagdaş bir yönctmen olan Jose Tamayo'nun "Campania Lirica la Zarzuela Tiyatrosu, görselligiyle görkemi sergileyeeek. Doksan kiijilik kadro900kostümlecıkacak Istanbullular'ınkarş.ısına... Yınetarıh: "..Bukentınyadaülkenindışmdangelen besteciler bile, Boccherini'den basjayarak Basklı Sorazabal'akadar, Vives gibi "yerliler" y a da büyük ya/ar Pere/ de (iardos ölçüsünde, kcndilerıni Zarzucla'nın başdöndürücü havasına kaptırnıışlar, bütün yürekleri vcruhlarıylabirermadrileno(Madrid'li)olmuşlardır. Aralarında Breton'unklasıkleşmi^ La Verbena de la paloma ve Chapi'nin aynıölcüdesevilcn l.aRcvoltosasınındabulundugıı en iyi Zarzucla'ların çoğu, canlılıklarını madrileno ortammda geemelerine borçludur."^