Katalog

6HYI III. IWX. SAYI650 13 dönüjjtürülen bu yalın eiftlik evinin önünde, ris'te birlikte yaşadığı (icorge Sand'ın uyarıasırlıksöğütlcrvardı vearkahindadabüyük larına karşın, Avrupa'nın ünlü salonlarında birbahçe. Bvinarkatarafına.tahtadanaralık konserlervererek,bunlardansağladığıgelisız basit sıralar dizilmış ve böylccc küçük bir n, açık hava konser yeri oluşturulmuş. Tanın derdiğini okuduğumda, ona derin bir saygı mış piyanistler burada, cumartesi ve pazar duymuştum. Gördüm ki, halkı daonu çok scgünlerı, Şopen' in eserlerinden oluşan kon viyorveanısınagerekensaygıyıgösteriyor serler veriyorlar. Aynca Belvedere Sarayı ile Şaire sahip çıkmak... Lazienki Sarayf nın da içindc bulunduğu, Lazienki Parkı'nda, Şopen'in estetikaçıdan Şopen gibi,Polonyalılar'ın ünlü özgürlük olağanüstügüzelanlamlıbirheykeli var. Bu şairleri Adam Mickıewicz'indeheykellerihcykeldc, Şopen'in sağ eli piyano tuşlan üsni lıer yerde görmek mümkün. Rehberimın tünde titreijirgibi dururken, sol eli dizinin üs anlattığına göre, Varşova'da başkanlık saratündeduruyor, basjizarifbiranlatımlayana yının hemen yanındakiMickievviczheykcliçevrilmıs. Bukompozisyonu, Şopcn'inbaşı nın açılışında, alana mahşeri birkalabalık üstüne eği I m i ş bi r sal k ı m söğüt tamam 1 yor. toplanmış, fakat dönemin Rus yönetiıni, 1 Bu da doğduğu evin bahçesindeki salkım sö heykelin açılışında konuşmayapılnıasınıyağütleri çağrıstırıyor. Bu parkta da hafta son saklamış. Bunun üzerine konuşmak için kürları "Şopen Konserleri" veriliyor. Varşosüye çıkan bir şair, cebinden boş beyaz bir va'nın ıçinde yer alan Şopen Müzesi ve Şokâğıtçıkarıp,sessizcekonuşurgibibirsüre pen Müzik Akademisi 'ndedebudegerli saona bakmış ve bu sessı/ konuşmay ı bitirinee natçının anısı, çok canlı bir şekilde yaşatılı alan.dakıkalarcaalkıştaninlemiş. Böyleee yor. Şopen Müzesi'ndeki, Şopen ilc George Sand'ı ayrı ayrı gösteren yağlıboya tablo ilgimi çekti. Oysa ben, bu tabloda ikisinin bir arada olduğunubilıyordum. Müzegörevlisinin anlattığına görc, Şopen'i eok seven ve onubirhkte yaşadığı Hransız kadın yazar George Sand'dan kıskanan bir Polonyalı, bu tabloyu ikiyebölerek,ikiaynportreoluşturmuş. Şopen'lc ilgili en dramatik gerçekle ısc "Swıety Krzyz" (Kutsal Haç)Kilisesi'nigezerkenkarşılaştım. Önünde, haçını taşıyan bir Isa heykeli bulunan bu görkemlı kilisenin sütununda, Şopen'in biistü vardı ve altında da Şopen'in kalbinin burada gömülü olduğu bel irtildıkten sonra, Latinceşöyledeniyordu Şopen'in müze evi asırlık söğütlerle çevrili. Gömülü olduğu kilisede "Bir insan için en değerli yer, kalbinin olduğu yerdir" yazıyor. Oysa bir Polonyalının kalbi acı ve yıkımla yüklü... Ikinci Savaşın izleri silinmiyor, unutmaya da izin yok... Varşova'da salkını söğüt MUHSİNE HELİMOĞLU YAVUZ P üniversitenin hemen yanındaydı. Kurul uşundan bu yana neredcyse üçyüz yıl geçıniş bu köklü ünıversıtede ders olonyaVarşova vermek ılgınç ve yararlı bir (Polska, Polanddencyim oluyordu. Daha Warszawa) Ünisonradan öğrendim ki, Kraversitesi'nden.kokov (Krakovv) Üniveısitesi "Bir insan için en değerli yer, kalnuk hoca ularak derslcr ve çok daha eskiymış, cünkü o binin olduğu yerdir." konfcranslar vcrmck üzere 14. yü/yılda kurulınuij. Böaldiğım çağrı, bana heyecan Sonra, benı gczdircn sanat tarıhlümdeki hocalardan birısı, verdi. Varşova Ünıversıtesı cisı ve etnolog rehberim Marzena "l%()'lı yıllarda Münevvcr Şarkiyat linstitüsü Türkoloj i (jod7inska clan öğrendim ki, değer(Andae) HanıtndabukürsüBölümü'nde vcreceğim li bir müzısyen olduğu kadar, çok da den bıze dersler verirdi" dedi. dersler masallar üzcrineydi. değerli bir vatanscvcr olan Şopen, ()lüm habenne herkes üzülVarşova'da kalacağım cvin, ölmeden önce kalbinin, kcndisine müştü. Bölüm Başkanı Prof Nâ/ım'ınkcndısıne"Ak Sulyasarken yasaklanan sevgili ülkcsıDr. Tadeusz Majda benı, Mu negömülmesini istcmis,. Onun vasi Şopen heykeli tan, Ak Bacı" diyc seslendı Nâzım 'ın tercümum iiulu. /eumNarodowe'ye,Şopen'indoğduğuevin ğî,çokdcğcrli Pulonyalı Türkolog veyazar yetı üzerine, öldüğünde ablası Ludvika, PaPolonya halkı hem yasağa uyup, hem de istebulunduğu köy olan Zelazovva Wola'ya ve MalgorzataLabeekaK.oecherowa'nın,yani rıs'egıdıp,kalbını birkutu içindegizlice Podiklerini yapmış. (Sağduyu ve kararlılığm Varşova'yayakla^ık üçsaat uzaklıktaki Kozscvdiklcnnin una seslenişiyle "Gota"nın evi lonya'yagctırmi^ve Varsova'nınbuengörönünchangıyasakgeçebılırkı...) lovvkaZamoyskı Jjatosu'nagötürdü. olduğunuöğrendiğımde.buduyarlılığımbikemli kıliscsının bir sütununa gömnıüşler. Polonya halkı acılar veyıkımlargörmüş, razdahaarttı.CünküGota, Nâzım'ınçevırBöyleee me/arı Paris'te Pcr La^cz mezarlıamabunlarısabırla, bilınçlcgöğüsleyıpaşŞopen'in evi meni veyakındostuydu.Ccvırdiği Nâzım'ın ğında olan Şopen'in kalbı, kendı ülkesıne masınıbilmişonurlu, soylu bir halk. Kendı kitaplanndan yalnızca birisi olan "Sevdalı gömülmüs(Şopen: 18101849). Şopen'in, ülkeleri vedeğerlerikoiHisundaöylesineduŞopen'indoğduğuevin bulunduğu köye, Bulut" I987'de,resimli veLehçeolarakikidaha çok genç ya^ta bozulan sağlığına vc Pa yarlı ve bilinçlilerki, II. DünyaSavaşı'nda scvimli bir köy otobüsüyle gittik. Miizeyc yüzbınbasılmıştı. Ayrıcao.yalnızNâAlmanlar'ın ycrlc bir cttiği tarih vc zun'ındeğıl,onunkarısı Münevvcr'in kiiltür kcnti Varşova'yı aslına uygun dc yakın dostu vc oğlu Memct'in isc olarak, kısa bir zaman içınde, yenıden "Sevgili üotaTeyzesi"ydi. var etmişler. Yoğun bombardıman allında, canlarmı ortaya koyup saraylarPolonya Hava Yulları LOT'un sağdan, müzelerden tarihi eserleri, tabloladığı bol ikramlı vckeyifli biryolcuları, hcykellcn kurtarıp, sığınaklara luktan sonra Varşova'ya ındiğimizde, taşımışlar. Duvar siislemelerınden seksenhyaşlarınıbeyazsaçlarındaki parçalar koparıp saklamışlar, sonra ışıltılarveyaramazçocııkgözlerindconarım .sırasında bu e.ski parçaları da ki zeki bakışjarla dolu dolu yaşayan \erlerineeklenıişler. Dikkatlibirgöz, aydınlıkgüzel insan"Gota"yı,elinde ıınarım sırasında aralara bilinerek ekçiçekler vc üniversitcnin Türkoloji lenmişbucskiörnek parçaları hemen Böliimü'ndenikihoca ilcbcnibckler farkediyor. Büyiik birözveriyle savaş buldum.Gota'ylakonuşmaya hemen yaralarını sarmışlar sarmasına ama, oracikta ve o anda başladık. Sonra çcktikleriaeılarıdahiçunutmuyorlar günlcrce günlerce konuştuk. Ortak ve unutturmuyorlar. Çünkü, pek çok konularımız, başta Nâzım olmak üzcgörkemlı bınanın duvarında sık sık, rekültür, sanat.tarih veedcbıyattıeliçineşusözlerinkazındığıbirtaşçerbette.GotaNazım'ışöyletanımlıyorçeveyle karşılaşıyorsunuz: du: "NazilerHitlertaıaftarları.burada "(,'ok dürüst, çal ışkaıı, eoşkulu, cöüç (beş, sekiz, on) kişiyi kurş una dizmcrt, iyı kalpli, pay laşımcı, yakışıklı, mişlcrdir." karizmatik, yiireği aşk özlem ve şiir Ayrıca, Rusça'yı çok iyi bildikleri dolu bir insan." haldctekkelımeRusçakonuşma*' Kaldığım ev şehrin nıerkezinde ve Krakow'du sokak çalgıcılan... Müziksiz bir Varşova yuşumayacakmıı gibi...