Katalog

8MART IW8 SAYI 624 /an olarak duygusal algı anldmındd beyazardanfarklıdeğılınsan Ancak sıyahbırya'arolarak benıın, ıçınde ırk ustunluğunun, ımursamazlığın ve kıılturel hegemonyanın »ızlı ışaretlerını tasıyan bır dılde çalışmak j»ıbı ılgınç ancak bır o kadar da zor probleııımvar lkıncısıdeonlarınbırulkesı var,onarbırmılletıuparçasıbızdeğılız Irksorunueskisigibisınıfsalbirsorun ılmayadevam ediyor mıı.' *Ycni siyah Rolesans'ı ilan eden Henry Louis Gates'le >apılrnış bir soyleşi okudum. Zenci gettoarından bahsedivor, siyahların aşağılık tomplekslerinden , Mo/art'ın bir dahi lan edilmesinden ve Duke t llingtoıTa bıııun asla yakıstırılmamasından... Ve ne <adar iyj ka/anırsa ka/ansın, siyah bir ıvukatın asla istediğı semtteoturamama>ından. Hi/nıetçılerının, aşçısının olabileeğinden ancak onların da ancak siyah >labileccklcrindcn...Gatesbunlarıngerierdekaldıgınıanlatmış.Onagoregununüzdc, karışık yaşayabilmek için bir ça)aya gerekyok. Isteyenbeyazbirşoförtuabiliyor. Bunlar doğrıı, değil mi? Çokdoğru Antak buıadakı problem, ıstelığı ycrdcoturabılen ve bcya/ bıı soför tuta>ılen zengın avukatla, doktorun problemı Jeğıl Buradakı problem yoksulluk.butopumdakı sosyal sefalet ve sonucu olarak da rıddct ve suı, Sayılarla konuşmak ıstıyorum foksulluk sınırının altındakı 30 mılyon, \menkan nufusunun yuzde 11 'ınıoluş.turu/or Amerıkan halkının yuzde 12'sı ıse sı/ahlardanoluijuyor Amerıka clakı tutuklulaın yuzde 55 'ı sıyahtır 1997'de ıdam edılenerın yuzde 36 6'sı da sıyahtır Buıılaı ın bır ıedenıolmalı Buulke vahş,ı sosyal haksızıktan parçalanmak uzere Ulkeyı olumune velleştırdıler Okulları, hastanelerı ve haMshanelerı Tıcaret.tıcaret Amcrikan mucizesi sadece /enginler çin miydi? Hayır sadece gangsterler ıçın Ve siyah ilc beyaz da, hâlâ yoksul ve zen;in mi dcnıek? Elbette1 Durumçoktehlıkelı Hembutun ılkc ıçın K.omunızmın çokuşu adı verılen »laydan sonra kapıtalızm gemı azıya aldı \radakahpezilen ısedemokrasıoldu Cun>u kapıtalızm vedemokrasıdogal bır !>ekılde •leleılerleyemıyor Serbestekonomı.ozgur /a!>amak demek değıl Ve bu bem çok korkuuyor Clinton dönemini nasıl değerlendiri/orsunuz? O bır polıtıkacı Zaman zatnan kendıyle eli!>tığı de oluyor Antak Clinton, Hıllary çın de aynı şey geçcrlı, ırk<,ı lığın bu ulkeye 'erdığı zararın dabılıncınde Sosyal projeleını vc eğıtım, sağl ık ve yoksullar ıt, ın yaptıkannı beğenıyorum Aslında Amerıka dranatıkbırgeçi!» surecı yaşıyor Clinton da bu ;eçış surecının başkanı Clinton'dan sonra my uk bır kavga kopabı I ır O kavgayı kitaplarını/da da ongörüorsıınıı/. V debiyat si/in hu kavganın dıına kaçıs alamnız gibi. Orneğin 'InsaıoğlıTisimlieserini/de,kendimitiniıiyaattınız, romanın otesinde bir turdu ve ıdeta Amcrikan tarihınin yeniden yazılnasıvdı. Ama bir de makaleleriniz ve koıuşmalarım/ var?.. Evet, 'ınsanoğlu'ndakolelıkolgusundan ok ınsanın kaderını ıslemeye valıstım Ve ;alışma yontemımdekı ozguı lukle dızgınenmış kaosun karı^ımı, benım i(,ın tıddı bır .ığınak anlamı tasıyor Makalelerle konusnalaragelınce,onlarbenımtaştıgımnoktaar ünlarbenım bu uyıışmus topluma i(,guluseltepkılenm ^ DıeZeit'tançevıren:AŞKINELÇİ CENNETIN C'SI... Tonı Morrıson'un son romanı "ParadıseCennef'ın başlarında, kocasının kendısıne kötu davranmasına artık dayanamayan genç anne Mavıs, henüz bebek ıkızlerını boğucu sıcak bır gunde camlan kapalı arabasında bırakır ve onların ölumune neden olur Morrıson'un odun vermeyen bakış açısıyla çarpıcı bır bıçımde ışledığı bu an anneye ozgu sevgı ve yok edıcı gücun karşı karşıya geldığı korkunç bır andır Boylesı anlara Morrıson'un daha oncekı yapıtlarında da sık sık rastlanır Nobel ve Pulıtzer odullu Morrıson'un romanlarında Yunan tragedyasının ızlerı gorulmekle bırlıkte, bunlar sıradan ınsanlara özgu ayrıntılar, sokaktakı adamın konuşmaları ve halk geleneklerıyle orulmuştur Morrison aynı zamanda guçlu bır yazın eleştırmenı "Playıng ın the Dark VVhıteness and the Lıterary ImagınatıonKaranlıkta Oynamak Beyazlık ve Yazınsal Imgelem" adlı yapıtında, Bellow Cather ve Hemıngway gıbı kımı yazarların sıyahları ya gormezden geldıklerını ya da onları bellı bır kalıp ıçınde ele aldıklarını belırtır Adalet konusunda ınsanı utandıran eleştırılere yer verır 1992 yılında yayımlanan "JazzCaz" romantndan sonrakı ılk yapıtı "Paradıse" Morrıson'un femınıst yönunu en belırgın bıçımde yansıtan romanı Kımılerının can sıkıcı bulduğu bu yapıt, klmılerine göre onun romancılıgının doruk noktası Gerçek adı Chloe Anthony Wofford olan yazar Ohıo'da dunyaya geldı Atlesının anlattığı oykuler ve duşlerle buyuyen Tonı yaşıtlarından once okumayı soktu Ama 13 yaşına bastığında beyazların evlennı temızlıyordu Hovvard Universıtesı'nı bıtırdı Doktora çalışmasını Cornell Unıversıtesı nde tamamladı Daha sonra Hovvard Unıversıtesı'nde ders vermeye başladı Bır sure sonra mımar Harold Morrison ıle evlenerek ıkı erkek çocuk dunyaya getırdı Evlılığı yolunda gıtmeyen Morrison "bunalımdan" sıyrılmak ıçın kendını yazmaya verdı Ilk oykusu "The BluestEn Mavı Göz"u 1969 yılında yazdı Guzel görunmek içın bir çift mavı göze sahıp olmak ısteyen siyah bır kızın öykusunu anlatan bu yapıt ruhsal bır hastalık olan ırkçılık uzerıne bır ınceleme Bır dönem Random House yayınevınde edıtörluk yapan Mornson AfroAmerıkan yazınına damgasını vuran Angela Davıs, June Jordan, VVesley Brovvn, Tonı Cade Bambara gıbt siyah yazarlara kol kanat gerdı Her sabah beşte kalkıp yazmaya koyuluyor, sonra çocuklarını okula göturuyordu "Bırbınmıze ancak o zaman yakın olabılıyorduk," dıyen Morrison, 'Çocuklarla her zaman ılgılenemıyordum Bu çok guçtu, ama yukumu hafıfleten annem, kız kardeşlerım ve kuçuk çocukları olan dostlarım vardı Siyah dostluk söz konusuydu," dıye eklıyor 1973 yılında kaleme aldığı "Sula" ışte bu tur bır dostluğu ışlıyor Morrison 1977 yılında "Song of Solomon Suleyman'ın Ezgısı" adlı yapıtı yayımlandıktan sonra kendısını "gerçek bır yazar" olarak gordu Bu kıtabıyla Ulusal Kıtap Eleştırmenlerı Demeğı odulunu aldı Tar BabyKatran Bebek"ın 1981 yılında yayımlanmasına dek Random House'takı görevını surdüren Morrison, 1985'te New York Eyalet Unıversıtesı'nden profesorluk önerısı alarak yenı görevıne başladı Gerçek bır yaşamoykusunden yola çıkarak yazdığı "BelovedSevgılı" adlı kıtabı 1987 yılında yayımlandı ve ona hem Ulusal Kıtap Eleştırmenlerı Derneğı, hem de Pulıtzer odulunu kazandırdı Bunu, 1993 yılında kazandığı Nobel ödülu ızledı 19.89 yılından bu yana Pnnceton Unıversıtesı'nde oğretım uyesı olan Morrison şımdılerde yenı bır kıtap uzerıne çalışıyor Ancak yazar "Paradıse"da bır şeylerın eksık kaidığı duygusunun onu ıçın ıçin kemırdığını belırtıyor ve "Çılgının tekıyım ben Bır şeylen unuttuğum duygusu benı son derece huzursuz ediyor Kıtabın söz sozcuğu olan Cennet'ı kuçük "c" ıle yazmalıydım Temel amacım cennetı ulkusel bır şey olmaktan kurtanp, herkese açık bır yere donuşturmek Okurlardan ısteğım o sozcuktekı "C" harfinı kuçuk harfle yazılmış gıbı algılamaları," dıyor <4 The NewYork Tlmestan çevlran: RtTA URGAN DERGI DEN Meı habcı luıkıye bu hukuk de\lctı mı' Yasalcıı ınüa hcn le vazılı Pekıvı cezaevlerı hukuk duzemmn clışımia } kalan bu bolgc mı Tabıı kı defyl Yasalaı bu ulkenın tamamım kapsavacak bı^ unde hazulanu Yanı ,sw $ehtr, ya da $u orman ya da falan c ezae\ ı bu hukuk duzemmn diiindadıı gıbı bır mantık zaten hukuka sı^nıaz 1970 lı \ilkuda gozaltına alınanlaı Şımdı kontrgenllanın kcuargâhındasınız bıııudu ancıycısu, haba\a\a ge^mez " cumlesuu ^ok duvmuikudı O gunleıden bu yana da gozaltına alınmak hep tchlıkelı oldıı Cezaevıne konmak çogıt zaman gozaltındakıleı a<,ısından hukuk duzemne \enıden geçiiin mııjdetısıydı Çıınkıı ka\ bedılcnlcı ın son adreslen genellıkle gozaltı olın oıdu cczae\ı değıl Ancak son vırmıbeş yılın lakamluı ına baktığımızda cezaevlerının de pek tekın olmadığım goı uvontz Da\ ak, çatışma a<, lık gı e\ ı ve teda\ ı edılmeven hastalıklardan olenlerın ve sakat kalanlunn sayısı oldukça kabarık Halbukı bu msanlaı vusalaıa gore hukuk devletının guvencesmde Yaniyolu cezaevıne duşmese 90 vaşına dekyaşavabılecek bır mahkum pekâlu 25'tnde olıtmle tanışabılnoı Son gunlerde Cıımhurnet gazetesımn kapı\ını çalıp "Bıze kotıı muamele eddıvot Heı goruşte gozaltına alımvoruz Çocuklannuza kotu muamele edılıvoı' dıyen oyle j ok mahkum yakını oldu kı Her vıl 8 Mart'ta "Kadmlaı Gıtnu"ne avudığımız kapak konumuzu gonullu olaıak cezaevlci ıne buaktık Cezaevlerı Turkıye'mn dışında konumlanmış ezıvet mekânlaı ı değıl Cezalarım çekmek ıç ın K, eı ıde bulunanlarm savısız hakkı olduğunu, bu haklaıın başında da ınsanca vaşama hakkının geldığını ılgılılere hatırlatmuk ıstedık Intıkam muntığına dayanan uvgulamulaı hukuk duzemmn dışındadu ve suçtut Cezaevlennde ı e gom$ kapılaı ında yaşanan msan haklaıı ıhlallennı vaşavanluı ın ağzından aktaı ıvoı ıız Onumuzdekı haftayem bır dcıgıde buluşmak uzere İpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZSAHİBİ BERİN NADİ • BASAN VE YA YAN YENİGUNHABERAJANSIBASINVEYAYINCILIKA Ş.1GENELYAYINYÖNETMENİ ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURU İBRAHİMYILDIZ1SORUMLUMUDUR FİKRET İLKİZ1YAYINYÖNETMENİ İPEKÇALIŞLAR1 GÖRSELYÖNETMEN AYNURÇOLAKB REK LAM MEDYA C "Amerıka'da 1997'de ıdam edılenlennyuzde 36.6\ı sıyahtı,"dıyor Tony Morrison. KAPAK FOTOĞRAFI ERZADE ERTEM