Katalog

CUMIUJRİYF1 DER<;İ Amerika'nın Nobel ödüllü kadın yazan Toni Morrison son romanıyla olay yarattı. "Ben Afrika kökenli siyah bir Amerikalı kadın yazarım. Siyahlann bu ülkede bir milliyeti yoktur. Biz siyahız ve vatandaşız. Ben de Amerikalı değilim" diyor. Amerikan mucizesi kimin için gerçekleşti sorusuna yanıtı ise şöyle: "gangsterler". Ve önce beyaz kızı \ urdular.. 1993 yilı Nobel EdebiyatÖdülü'nelayık görülen Afrika kökenli amerıkalıkadınya7ar I'onı Morrison,çağdaş Amerikan romanının en önemli sesi olarak niteleniyor. Nobel ödülünü almadan önce de çok başanlı bir çizgiyc sahip olan romanlan, dünya ç apmda milyonlarcabaskıyaptı. Elıtlerünıvcrsıtesi olarak bilinen Princeton'da, SiyahAmerıka Araştırma Enstitüsü müdürlüğü yapan Morrison, birkaç hafta önce pıyasaya çıkan ve Nobcl ödiilü aldıktan sonra yazdığı ılk kitabı "Paradise" (Cennet) ile ulusal anlamda bir patlama yarattı. Time Dergisi'nin kapak konusu yaptığı yazar, Newsweek, New York Times ve New York'un diğer eleştirmenlerı tarafından da sonsuzövgüyelayıkgörüldü.AyncaParadise'nın, Morrıson'un Nobel ödüllü romanı dalıilşimdiyekadaryazdıklarıiçindeeniyi romanı olduğusöylendi. Siyah muhafazakârlarınınutluluğunotonom bırparçası haline getirmek istedıkleri Ruby ısımli Oklahoma köyünün hikâyesinde,şiddetinsanıdahailksatırdac,arpıyordu: " Ve önce beyaz kızı vurdular...". Hatırladıgınıız kadarıyla Jamcs Bald win hakkında birbiriyle ciddi anlamda çelişen iki ifade kullanmıştınu. Biri onun siziniçinhirörnektcşkil ettiği idi, dîğcri dcyazarlıkçalışmalarınınheya/.laraö/.}>ü cdebiyatailişkin olduğıı... .limmy'yi insan olarak severdıin. Arkadaştık.Oysayazarolarak Baldvvin, siyah beyaz bir coğrafyayı harıtalaştırıyor, birçok siyah erkek Amerikalı ya/arın da yaptığı gıbı, beyaz erkek Amerıkalı'nıntcpkilerinekar:}! olu^turduğu 'diğer' diinyadan ya/ıyordu. Bu yazıntavrınmnab/ıırk(,ılıktır. Beyaz erkeklesıyahcrkegınç.atı.şması Rıchard VVright'ııı eserlerinde de hâkım unsurdur Bakın, her kıtabınkelımelerı,cümleleri veparagratları dışında bir özü var. Vc metnin altında yuvalanan bu özdür, beyaz Amerıka'ya karşı acı ve onemlı kavgayı veren. Kavga edebiyatı mı? Kavga edebiyatı, evet! Ben yazı yazmaya başladığımda,buyazılaryadakitaplar Afrika kökenli bir Amerikalı yazarınkıtaplanydı. Vc bu kitapların hedef kitlesi de Afrika kökenli Amenkalılardı. Didaklık olmayagcrekyoktu.kimseyebirşeyöğrctmekgerekmıyordu. Okurlarım Amerikan ııkçılığına dairherşeyıöğrenmi'>lerdı,onuyaşamı^,acısınıçekmişlerdı. Vanisi/öncebutürya/üilarınokuruydunıı/. Sonra ya/.maya ba^ladını/. ve siyah Amerikalı olarak konumunuzu irdelemediniz, sor^ulamadım/. Busi/.ccesaret ve kendine giiven duygusu verdi? Haklısınız. Tonı Morrison, bu anlatılan süreçlenn içinden geldi ve Toni Morrison oldu. Eserlerıdeöyle. Bence si/in, 'siyah okurlara hitap ettim' diiijiineeni/ doğru değil. Ben vc beninı gibi milyonlarca beyazın elinden düşmedi o ya/.dıklarını/.. Ben yazar olarak o aynmın yabancısıyım. Ben elbettc ki, kalemi kağıdı elime aldığımda, şımdı siyah kardeşlerim için bir şeyler yazacağım demıyordum. Fakat ben bunu, bu ayrımı reddettiğim ıçın yapmıyordum vc bu soruyu kendıme sormuyordum. Oysa bana sürekli," Yazar mısınız, siyah bir yazar rnısınız?"diycsoruluyordu.Bunlarogününsancılarıydı. Bugün ise altını cizerek söylüyorum: "Ben bir kadınım, ben siyah bir kadınım,ben Afrikakökenlı siyah bir Amerikalı kadın yazarım." Siyahlann bu ülkede bir milliyeti yoktur. Biz siyahız vc vatandaşız. Ben de Amerikalı değilim. Bu dramatik olmasa da v'ok acı bir nitelenıe ve kabul edilmesi çok /or... Sizce Melvilk''den Faulkner'a ondan da Arthıır Miller'a Amerikalı ya/.arlardiğırtarafta iseRichardVVright'tanJamesBaldvvin'e ve Toni Morrison'a kadar da Amerikalı olmayan yazarlar mı var? Benböylenitelenıneyidoğrubuluyorum Üzerımı/dckı tarıhselbaskılarmbirsonucu olarak buradakı varlığımı/gölgeleraltındadır. Bu Amerikalı olamamanın bir nedenı Yanibi/Mmvatandaşlıkbılıncımı/ vegüvenimiz, bcyazların bunu kcndılennde algı ladıkları kadar doğal ve olması gereken bir olgıı gıbi değıl Bırdığcrneden de, ve özel olarak örneklendırebileceğim bırneden anlasılması daha zor çünku daha karmaşık. Ben bir edebiyatçı olarak asla ne yalın bir sckilde anılırkennede yazarlar arasındakategorızc edılirken sadecc 'yazar' yada 'Amerikalı yazar' olarak anılmadım Ben vurgulanması gereken bir marjinalliğesahıptim: Siyah yazar dedıler Buradaırkçılığınsınırınadayanma,çarpmavar. Siz Princeton'da edebiyat dersleri veriyorsunuz. Beyaz Amerikalıların ya/.ınında özel bir farklılık görüyor musunu/? Farkı doğru yerde aranıak gerekiyor. Ayncabu sorunun ikı ayrı yanıtı var. Birincısi si