Katalog

Cl'MMl'RlYI I OFKCİ huyiidü. ArlıkdL*lıkanlıydı,du[upkınu)lduğunabaktı. "Aldığım bılgilcı. ruhumda, yurcğımdc, bcynımdc sınyallcr duyuruyordu Yenı bır dılca7ipgclmı<>kcn,artiko^ckıldcya!>ayacağına ınanmı^kcn bıı sınyalloı lc dilımden koparıldığimı gördüm. Köklcriınc, kınıhğıınc, ya.'jadıgım ortama, dtlıme kar^ı bır ilgi uyandıbcndcdc. Hır.yıktubu. Kcndımı,ycnıdcn kcşf'ctmck istcdım " Onyedisındeydi Uzun. Küıtçeyı sökıneye çalıştı. Yerel gazetclcıdcyayımlanan solcu dizelcryazdı. 12 Mart'ai^tcbudizclcnnarasında yakalandi. Diyarbakır C'c/aevi Kürt dılı, kültürü, gelenekleri vctarihıyleyüzyiizegeldığiaraftı.Kürtdengbejleriylc(hikaye anlatıcı),agalarıyla,beylcriylc,aydırılarıyla, köylülcriylc tanıştı. Onları, farklı Kürt ağizlannıdınlcdı Ikıyılsonrasalıverildığındencrcycgidcceğinibilıyordu. Önce Sivcrck 'c baktı, dcdcsi, renkli şekorleri ccbindc coktan tamamlamıştı yolculuğunu. Dıyarbakır'da,Ciavtır Mahallesi'nde çocuklukarkada!>ıMıgo'ylababası,kunduraci Vardo'yuaıadısonra. Yoktular,göçctmişlerdi. Ncreyc? Kiınsc bilmiyordu. Şimdikiduragı Ankara'ydı. YiiksckTcknik Öğrctmcn Okulu'nda oğrcncı olsa da Kiirtçc'nınpcvni bırakmayacaktı BirgrupKürtarkadaşıylabırliktcKomalyayınlaıını kurdu. 1976'dadabirdergiçıkardılar: Rızgari. Uzun, dcrgınin yayın yönctmcnıydi. Kürtçc'ylcılgılıçalüjmalarıolanlarveKürtçcya7anlarlabırlıktckomısyonolu.'jlıırdular. Rızgari'dc ilk Kürtçc metınleri yayımlandı: "Şimdi.odcrgilcrcbaktıgımdasonderecc gülünçgcliyoryazdıklarım.I)il,gramcr, anlatım yanliijlarını gorüyorum () mctınlcrc hakım olan Kürtçc'nm değıl, Türkçe'nın mantığıydı. Çünkii ben onları Türkcc dü>üncrck ya/mıştım. Bu sadccc banaaıl olan bır duruındcğıl.ncyayıkkıtümKurtlcr'ınyaijadığı.sürcç. Huyüzdcnya/dıklanmınbırdoğalliğıyoktu. Amabırbaşlangıçtı..." Beş bin kilometre uzakta... Rızgaıı'nın yayını bıımcı yılını dolduımu^luki,yurtdi!}iııacıktı. Hcııü/bılmıyordu, dahaadı kunmamı^tı amasürgıinlüğünün ilk adımıydı bu. 12 bylül cuntası vatandaşlıktançıkarttığı"yÜ7"lerinlistesıneonun daadınıekleyecck,odayürcgininarçivcklcrinin kırmı/ılığına bırakacaktı. Tam on bcj yıl .sürcccktı siirgünlüğü... Amaijimdı anlatılacaklardahaönccsınc, 1976ya/ınaaıttr "C'ezaevındcn alınmı^, yargılandığım DevletGüvenlikMahkcmcsisalonunagctirilmi^tim. Savcı ıkı sayfalık iddıanamcsını okudu. Yönclıcısi oldugum Rızgarı dergısiylc, Kürtlcr'ındılınden.kültüründensöz ederek halkın bir bölümünü talırik clmcklc suçlanıyordum. Yctmi^sayfalıksavunmamı özetlcdim utanarak. Utanmak böylc bır savunmayapmanın komıklığını görmemdendi. Ama savcı nebeninede avukatlarımıdinliyordu. Biraradayanamadım,savcıyahitabcn Kürlcc konuşmaya ba^ladım. Günlük bırkaç cümlcyı arl arda sıraladım Savcıya Türkçe'anladıni7mrdıyesordum. Boşgözlerlebanabaktı. 'l^tebubcnimdılım'dcdım 'kendim seçmediğim ama içindc doğduğum, öğrendiğim, büyüdüğüm ve kendimi ifadc cttiğımanadılim...'" Isveç'te, köklcrinden beş bin kilometre uzaklıktayü/üneilkçarpan"hiçIik"ti.Ba!jkabirdilin,ba.<jkabirkültürünortasında,bılinmcycn,tanınmayanbıra(lamdı,Mchmct Uzun'du, yanı hıçtı . Bir tünelın içine girmi^ti. Nekadaru/undutüncl.yoİL'uluğunc kadar sürcccktı, bilmiyordu. Ycnılcnmcyc Isvcççeyıöğrcncrckba'jladı Onıı Ingıli7ve Fran.sız dil vc kültürlcrı hakkında bılgi edinmek izlcdı. Isvcç ga/etclerinın kiiltürsayfalannaya/ılarya/araksiirdüıdüyuruyu.'jünü. Dahayolaçıkmadangidcceği ycrin sağlaya Oteki: Mehmet Uzun BERATGÜNÇIKAN C ehcnnemin ccnnete unuttuğu meyveydi nar. Bütünkaralarayaysada rengini, tadını, inatla o biklik kırmızı topragınasaklardıkoklcrını. Ve bir tek şarkıya, yalnızhğa cjlık cdcrdı Yalni7İıksa, sürgünün öteki adıydı. Nıır, bütün konus,malarm, korkuların, mckanlann, kokuların,yorulmalann,düs,lerinortasında ıkiyc ayrılır, kırmı/ısıyla gözlcri yakardı. (,'iinkü ölümle yaşam arasındaki ocan alıcı yolun da rengi kırmı/ı ydı. Gözlcri ilk kezo dillc tam^tığı gün yandı MchmetlJ7un'ıın.()gün,yasın veeğlcnccnınyanianncsınındılını,Kürtçe'yi,okulun esiğindebıraktr "Dünyanın sadccc Kürtçe'nin renklcrindcn oluş,tıığunu sanıyordum. Kendımı /aman zaman I ürkçc'y lcde ifadcedıyordıım ama coeukcaydı Aılcm sanki çok doğal bıış.eymiş, gibi okula.salıverdi bcııi. Okulda ısc dilaçısındantotaliterbirhavahakimdi. Ben, bunaha/ırlıklıdcgıldım Kcndıdılimleılışkımkcsıklı.anadılımbırdenbırcanlafjilma/, gcreksizbirdil halincgcldi..." Yedı yaşındaydı. Yaban öğrctmenlcnn, yaban kalemlcrıyle anadilınin ü/erim karalaması gücüne gitti. Öncelerı direndi ama kabuletmekzorundaydı.Türkcedü:>ünmeye, kcndinı Türkçc ifadeetmeye, haltabuycni dılındcn hovlanmaya basjladı Millı Aşıretrnimçindcaılesininokorunaklı.uçsuzbu(.aksı/evıcıııiKİcaııadilinesığındı yincde. Narağaçları kan kırmızısı çiçeklcrini açarkcn,Sivcrck'tckicvlerininbahçcsindedcdcsinın renkli ^ekerlcrine uzattı ellerini. Sözler Küıtçcuı,'u^tuhcpamayazı... Tüı k vc y azdı, dü^ündü, düij kurdu, Türkçc