Katalog

»OARALIK 1998. SAYI 665 ^o'nun Salvador Allende'nin seçim kam3anyası üzerincyaptığı"Halkın Bayrâklan" ıdlı film sansüriin hışmına uğradı amaartık <arşı duıan sanatçıların tohumu atılmıstı. Siicma gibi nıü/ik ve tiyatroda bunun belırgin ^rncklcnni göstcrdi. Şimdilerdc Kransa cla yaşayan Raul Ruiz'in l%8yapımı"ÜçHÜ7ÜnlüKaplan"sanatçımn kuşağının en dcncysel yönctmcni »larak unaylanmasını sağladı. Miguel Littin ıse"Nahueltoro'nunÇakalı"filmiilefakirlik,çaresi7İikgibitoplumsaldurumlannsuç işlemeye yataklik yaptığını savunuyordu: Alkol,din,gülümscmeler, yasalar, nezaket, tümbunlarsistemininsanlanyctiştirıpbaskı altmdatutabilmekiçinkullandığıaraçlardı. 1970 cumhurbaşkanı scçimlerinden öncc afişlerc çıkan "Çakal" halkın örgütlenmcsinde önemli bir rol oynadı. Yönetmcnler milli, popüler ve dcvrimci bir sincmayapmayaandiçtiler. Kissinger'ın"Marksisthükümet seçecek kadar aptal bir ülke" dediğı Şili'de C'IA parmağı etkisini göstcrmcye başladı. HoHywood,filmlerinisaloniardan çekmc göz dağı vcrince boş sinemasalonlan paniğıne kapı lan dağıtımcılar Bulgaristan, Kiiba, Macaristan ve Çekoslovakya i le ışbırliğiyapmayaçalıştılarsadaonlarınfilmlerınihalktutmadı. AllendedevrinderesıniŞilı Fılm organizasyonu hiçbir filnıc yatırım yapmadı. Yönetmcnlerkendibaşlarının çalesinebakmayaçalıştılar. Littin'in "Söz Verilen Toprak" filmi darbedeıı a/ önce tamamlanmıştı, oysa yapım ertesi isjeınleryönetmcnin sığindığı Pans'tc yapıldı. Darbenin ardındantutuklanan Littin'in Paris'e kaçma.sına yardımcıolan ordudagörevli,yapıtlarınahayranbiıbinbaşıydı. Uluslararasıalandabaşarılıolanfilm 11 Eylül 1973 darbesınınbıröngorüsügibiydi. Raul Ruiz.Sosyalist Partı militanlarındandı. Yetmişlerin başında film açısından vcrımlıbırdcvreyaşadı. Daıbenin solkesimvc sendıkalaraolan saldırısı suııunda film sektöründeçahşanlardabinleree.yüzbinlerce ölen, kaybedilen, ışkencc grirenin arasına kanştı. Uluslararası dayanujma kampanyalarıbirçokŞilili'ninvizealmasınayardımcı oldu. Valparaisocladoktorluğadönmeyekarar veren Aldo Franeia düjinda tüm yönetnıenlerdışankaçtı. Meksika'yayerleijineye karar veren Littin CumhurbaijkanıLuisEchheverria tarafından kar^ılandı. (iuzman'a filmininkurgUMinuyapınasıiçın Küba'dan öneri gcldi. Raul Rui/ ise Paris'in göçmcn mahallesi Belleville'eyeıie^mişti. Şili'de ise f ilınleılgili her^ey yakıpyıkıldı. Kurgıı uzmanı vc yönetınen karısı Valeria Sarmicnto ile Parıs'e beş para.sı/. ulasian Ruiz, Paris'teki siirgün toplumu ıleılgih 'SürgünlerinDiyaloğu' filminebaşladı 1974 yılında. Ama sergilediği man/.ara hiç iç açıcı degıldı ve bu ke/ sürgün toplumundan siirgün edilmesine nedcn oldu. Katmerli sürgün Ruiz, F'Yansızsinemasınakatılmaktabuldu çıkışyolunu. Onıın tüm filmlerinde koparılmışkökler,birmerkezinyokluğugıbisürgünün ana sorunları şi frelenmiş Özgeçmiş izlerigibiçıkarkarşımıza. 1985 yılında Şili'de gizli bir filmçekmek gibi sakıncal ı bir işe girişen Littin'in eylemlerini uzun bir söyleşi biçiminde Garcia Marquezkalemealdı. Askerler 15.000kopyasını yaktılar"Şili Genel Bildirisi"nin. Gerek film gereksc kitap amacına ulaşmıştı. Yok denecek kadar az fi Im yapı 1 lyorşu andaŞili'de.Gerçiyabancılargelipkcndifilmlerini yapıyorlar, arada bir ortak yapımlara da girişiyorlar. Son y ılların en popüler filmlerinden "Postacı"nın yazarı Michael Radford Şilili. Ycrli filmlere burun kı vıran izleyici Hollyvvoodyapımlarını kaçırmıyor. Yeni zenginlerin alışveriş merkezlerinde gösterilen Amcrikan filmlerine koşan izleyiciyle doluptaşıyor. ^ Diktutör Pinochet Lpanya 'yu /•önderilirse yargılanacak ama hapse atılumayacak. İspanyolyasalunnda hapsedilmenin >'«y sınırı 75... (îuzelect ve oyıın yazarı Ariel Dorfman halinde çıldırmış gibı adeta yalvarıyordu. Ölüm benden sadece sinir akımı kadar s ürgiinde vaşa van Şilili vuzarlardan Yönetmcn Polanskı 'nın "DealhandtheMauU'n uzaktı.Hlleriıııiyavaşçahavayakalciırırken, içgüdülcrımbanabuddikanlınınhemkenÖlüm ve (lcnç Kı:" adlı vupılı da Ancl dihemdebcnimhayatımımahvetmeküzeDorfman 'ın bir oyunundan uyarlunmiflı. Yazann $ iddcl ve tolerans arasındaki ılışkı reolduğunu söyledi. Ycryüzünden silmek ieinateşetmeküzereoldıığuınsanıjijeyaüzerine kaleme uldığı bu vazıvı lndex ım ramayan vüeudunıu, boş ellerimi ve de hasC ensarshıp Dergısi nden aklardık. sasıyctimi göremiyordu. Bu delikanlının benden ölesıye korktuğunu ve eöertetiği çcHaziran 1986'dabirgece, Hallcykuyrukluyıldızına hoşcakal dcmek icin Santiago'nun ttalya Meydanf nda toplanan yüzlerce ınsana katılmı^tım. GerçekteHalley'ın,diktatör general Pinoşe'yı alıp uzaklara götürmesi, uzayın boşluğuna bırakması ve 75 yıl sonragczcgene geri geli^inde beraberinde gctırmcmesı için toplanmış bulunuyorduk. Hiçbir diktatör kcndisiyle dalga geçilmcsinden hoşlanmaz. Pino^edebiristısna degi Idi. Oıdu, toplanl ı mıza bir çırpıda müdahalc etti. Uzun boylu, kartal burunlu, yağlı suratlı bir teğmen askcrlerin dipçiklerin den kaçanolmamaMnısağlıyordu. Dayak sona erdiğinde koşmami7i emrettiler. Providencıa Bulvan'ndan yukarıyadoğrukanlariçindc, topallıyarakolabildiğin ce en iyi şekildc koşmaya başladık Bcn diğerleri kadar gcnçdeğildim. Sendcliyor ve arkada kalıyordum Bacagımdaacıyordu. Arkadan gelen genç bir asker beni durdurduğundatek başınaydım. Asker, 20 yaşından dahafazlaolamazdı.Belkidaha da az. Tetiktcki parmağı titreyerek,makinelitüfeğini bana doğrulttu ve 'Benden uzak dur' diye bağırdı. 'Ellerini kaldır ve beş metre uzak dur, beş metre uzak dur. A cincometms.'Panık Sıgomnn lle.m kerse bunu, terör adına yapmış olacagına inandığını anladım. Ona emir vcrcnler dış güçler tarafından tehlikede olduğuna ınandırmışlardı vebendebilmedenogücütemsıl edıyordum. Böylcce, hayatımı kurtarmak için, tüm hayatım hoy unca ııstalaşınak için çaba harcadığım bir işı yaptım ve ununlailetişinıkurmayaçalıştım. Kibarea, ncredeyse sakin, bana bakmasını söyledım. Ellerimdeçikolatabileyoktıı. (,'nk kolay kaybedebilcceğimı/ saflığımızı hatırlatmak istercesine, kendi çocukluğunda da mutlaka yemi!j olabileccgi, çocukken yedıgim bir çikolatanın ismini söyledimona'unanegrita'. Daha sonra bir tanesi ondan biraz daha biiyiik digeri ise daha genç iki oğlum olduğunu söyledim, beni evde beklediklerini...Onanereli oldugıınu sordum, aramızda ıletışimkurabilecekbirşey, ona yakın olabılecek herhangi bir şey. Ona beni öldürmesi için istediği 'beş metreden daha fa/.la yakınlaşabılmekiçin. 'Kapat çeneni' dedi ve ben de boyun eğdim. Orada öy lece birkaç saniye daha durduk ve birden ne kadar farklı uldugumuzu algılamayabaşladınııOfakir ve eğıtimsizdi. Ben ise hali vakti yerinde ve kelime ustasıydım. Ataları kızılderiliydi. Benimkiler ise onu dışlamış olan Avrupa kökenlilerdi. Hayat ona iyi davranmamıştı belli ki ve şimdi elindeki gücü birinc hedefleyebileceği şansa sahipti. Aneak bunu yapmadı. Ciözkırptı vebcnonungözlerinden iizgün ve vahşiee bir şeylerin aktığını gördüm. Derin derin nefcs alıyordu, eiğeılerinden du*f lien hiıifislcy "Ölüm ve Genç Kız"fllminde...