Katalog

"Amelia l.opes O'Ne'd", Yönetmen: Valeriu Sarmiento. "Temmuz Temmuzda Başlar", Yönetmen: Silvio Caiozzi. Darbe ve gözyaşlan sineması GÖNÜL DÖNMEZCOLİN Milletimize ve onun alınyazısına inanıyorum. Diğer insanlar üstün gelecek veyakın dayine büyükyollar açılacak, öz^iir kadın ve erkeklerin daha iyi bir toplum yaratmak içinyürüyeceğiyollar. Yafasınhalk! Yaşasın işçiler! Bunlarson sözlerim benim. özverimin boşuna olmayacağını biliyorum. (SalvadorAllende 'nin 11 Eylüll9731e öldürülmeden önceradyodan verjdiğison demeçten.) gcçcrli olduğunu kanıthyor. Bu arada 1990'larŞili sineması gerek dramagerekse belgesel alanında, ülkenin modcrn tarihinin en trajik olayı üzerine izlcnimlcr, düşüncelerledoluptaşıyor. IşteCalcutaFilmFestivaliprogramından birkaçörnek: SilvioCaiozzi'nin 1990 Venedik Film Festivali'ni etkileyen "Aynadaki Ay"yapıtı, 1970'lerve 1980'lerdeyaşanan baskıyıapaçıkolmasadasuçlayan bir film. Zayıfkarakterli,sözdinlererkekçocuk,her şcyı cvin herköşesine koyduğubiralay aynayağmurlu bir bölgeyc sürgüne gönderilen öğretmcn bu çclışmelcr cvrcnıne yavaş yavaş alışiyor ve gerçek eğitimi o zaman başlıyor. Amaçları açısından "Aynadaki Ay"dan daha siyasal olan bu film de öbür film gibı bir yandan sürgün ve yabancılaşma konularını işlerken öbür yandan düş gibi, şiirsel ögeler de sergi lemekte. I ,eonardo Kocking'ın "Dönüş Durağı" filmi de ikiye bölünmüş toplumun derin yaralarını yeniden gözden geçiren çağdaş Şili sincmasınaönemlibirkatkı. iktatör Pinochet'nin iyice gündemde olduğu şu sıralardaCalcuta'dabirŞili Filmleri Panoraması izlemek dünyanın giderek daraldığınınbirkanıtı. 1979 yılındaHindistan Film Festivali'ne jüri üyeliği yapan yetenekli yönetmen Migucl 1 ,ittin şöyle demişti o zaman: "Şili 'dc yönetmenlerin düşünceleri öldürülür. Şu an dan izleyen otoriterbabası ve oğlanı düşledibirçok yönetmen içerde." Nc dediğini çok iyi ği özgürlüğe kavuşturmaya söz veren genç biliyordu Littin. O günleri yaşamıştı, onun dul komşuarasındageeiyorbuöykü. gibi başka kuşakların da yaşammı değiştircn "Aynadaki Ay"ın iki yıl ardından Berlin'de olaylaratanıkolnıustu. Gümüş Ayı alan "Sinir"fılmi ise Pinochet'in Askeriyönetiminbaskısı 1990'dasonaer sonyıllanndageçiyor. Ricardo Larrain Pinedi Şili'de. Seçimleroldu. Oysa dcmokrasi bir do.tutuklananeylemciarkadaşınınsalmmasıiçinimzatoplarkenyakalananbirmatcmatürlüycrineoturamadı Tann,millet,aileadına bınlerce işçiyi, öğrenciyi, aydını öldüren, tik öğretmcninin duygusal ve siyasal cvrımini vermiş, bu öyküde. Konusu Erden Kıral 'ın sakatbırakangenerallermahkcmekarijisma yönettiğı veyineBerlin'deGümü^Ayıalmış çıkarılmamaları koijuluyla seçimlere izin "llakkari'de Bir Mevsim"i anımsatan bu verdiler. Avrupatiyatrolanndaoynananyeni Pinochctoyunıı I .ittın'ın sö/lennın bugün de filmde, birkaç yerlinin ya^adığı soğuk vc " \ alparuiso Sevgilim ", Yönetmen: Aldo Francia. "Üç Hüzünlü Kaplan ", Yönetmen: Raul Ruiz. D Birçok Şilili yönetmen için fiziksel sürgün sona erdi, oysa karanlık anılann belleklerden silinmesi çok zaman alacak. Şili sineması, 1973 darbesi ve onun unutulmaz yükünü daha yıllarca taşımaya devam edecek. Devrim sineması tarihi için önemli bir isim Gonzalo Justiniano. Y ıl larca sürgün yaşayan.)ustinıano"Amnesia"(HerşeyinBellekten Silinmesi Hastalığı) yapıtında açık açık kişiscl bir biçem kullanırken kara mizaha baş vuruyor Şili vatanda;>larının her şeyi unutmak,öçalmak,bağışlamakgibigüncel duygu ve deneyimlerini göriintülerken. "Genelunutkanlığakar!)i bir filnı,"diyor yönetmen. "Insan haklarma kar^ı korkunç suçlar işleyenlcrden siyasal sorumluluktanyoksun olduklarınıaçıkçasergıleyenlcrcdekhiçbir !>cyı anımsamak istemeyen insanlar varbu rada." Justiniano'nunfilmininbclirsizbırülkede gcçmesine karşın Miguel Lıttın'ın yıne 1973'tekurulan diktatör rejiminıngetirdiği belayı irdeleyen "Kazazede" filmi Şili'de geçiyor. Tutuklanıpkaybedilcnerkckkardeşini aramak üzere köyünc döncn sürgünün yaşamını anlatan bu görsel şölen Littin'in diğer filmlerınin aksine izleyici ve eleştirmenlertarafından pek tutulmadı ülkesinde. Şili 'Darbe Sineması'ndan söz edıp de PatricioGuzman'ın"Şılı lçinSavaş"üçlüsünden başlayarak, travmatik geçmişe en son yolculuğu "Şili, Inatçı Anı" f ilmine dek belgesellerinedcğinmemekoianaksız. Hepsiiçindeğilsebilc birçok Şilili yönetmen için fiziksel sürgün artık sona erdi, oysa o uzun ve karanlık gecenin anılarının belleklerden silinmesi daha çok zaman alaeak. Kaybedılen dostlann, akrabaların, başını öbürtarafaçevirmeyiyeğleyenkomşuların anısı kolay sılıneceğebenzemiyor. Dahagclecck birçok yıl Şili sineması 1973'teyaşanan bağıs.lanma7 darbe ve onun unutulamayan sonuçlarının yükünü taşıyacak. Geçmişten geleceğe... 'Yenifilm'kültürül950'lerdegelmiştiŞili'ye. Bir sinema kulübü, sınema dergisi ve radyoprogramıılehaftadabırgösterilenyabancı filmlcrf'ılmyapımınınyolunuaçlı ve ^SyyıhndaüniversitedeSergioBravo'nun önderliğinde Deneysel Sinema Merke/.i kuruldu. 1964 seçimleri sırasında Sergio Bra