Katalog

CUMHURİYFTDERGİ p+ ya'dan Türkiye'ye gelcn ve o döncmde dünyanınenönemlimimarlarıarasındaycr alanProf. BrunoTautalacaktı. Asım Mutlu, Prof. Egli ve Prof. Taut'un kurduğu mimarlık eğitimi içinde sağlam anlayışlarla yctiş.ti. Aldığı eğitim doğrultusunda, mesleki yaşamı boy unca hem çağdaş mimarlığın izlerini sürecek hem de özgün bir üslup peşinde olacaktı. Cumhuriyet'in yetiştirdiğiilk mimarlık kuşağıartık işbaşındaydı. Asım Mutlu, kişilığinedeniylefazlaön plana çıkmamış olsa da bu kuşağın scssiz amaönemli üyelerindenbiriydi. 197679 arasındayeniden Mimarlık Boliimü başkanı oldu. 1983'te kırk üç yıllık bir hocalıktan sonra emekli oldu. üğlu Aykut Mutlu'nun anlattığına göre bu gezilerden birindc bir milli eğitim müfettişi ilctanışmıştı.Müfettişköylerinkoşullarından, fakirlikten, insanların cahilliğinden şikâyctçiydi. Asım Bey de ona kendi gördüğü köyleri ve köy insanlannı anlattı. Çok etkilenen müfettiş şair Ahmet Kutsi Tecer'di. "Oradabirköyvaruzakta..."dizesiylebaşlayan, "Gitmesek dc görmesek de / O köy bizim köyümüzdür" nakaratlarıyla süren ve bestelcnenşiirböyleccortayaçıkmıştı.Tecer.buşiiri AsımMutlu'yaadamıştı. Asım Mutlu, Akademi'deki yöneticilik görevleri sırasında Akademi'yi dışarıya ğini açıklıyor: "Ben de babam gibi mimarolmak istemiştim. O sırada Akademi'de matematikfensınavından sonra ayrıcaresimden yetcneksınavıyapılırdı. Babam oğlu sınava giriyordiyc sınav komisyonundançekildi. Sonuçta sınavı kazanamadım ve babamın zorkoşullarda sağladığı olanaklarla Viyana Teknik Üniversitesi'nde mimarlık eğitimi gördüm." 196O'lı yılların sonlarına doğru özcl okullar, özellikle mimarlık okullanaçılmaya başlamıştı. Asım Mutlu bu sırada Ortaköy GürcüKızıSokak'ta(Portakal Yoku!>u)ölünceyc kadar oturacağı evin yapımına baş.lamıs,tı. Maddi bakımdan katkıda bulunması için, 1966'da önce Ankara'daki özel Yükseliş Mühendislık Mimarlık Okulu'nda haftada i kiüç gün ders verdi. Ancak burasını sevmedi. Ertesiyıl Izmir'dekiÖzel Mimarlık Okulu'nda derslerebasJadı.Maddı bakımdan artık gereksinimi kalmamasına rağmen bu okuldaki hocalığım uzun süre devam ettirdı. Öğrencileri ilehepyakıniliijki içindeoldu. Mimarlık Bölüm Başkanlığı sırasında i^gal girişimindebulunanöğrencilcrininkarijisına,"Bu okuldan hiç kimseyi tutuklattırmam, hapse attırmam nc de öldüıtürüm" sözleriyleçıkmışveöğrcncilercsözünüdinletmişti. O günlerde okullardaki öğrctim ortamını yok eden, öğrencilerin can güvcnliklerini tehlikeye atan olaylara karşın Akademi'de olabildiğinccdemokratikbirortamda eğitim, sürebildiveöğrencilergerckokulları konusunda gerekse genel olarak tepkileriniortayakoyabildiler. Köy Enstitüleri Akademi'dcki ilk yılında, 1940'ta Köy Enstitülerinin kurulmasınabaşlanmıştı.Düzenlenen yarışmayı kazanarak, deneme için açılan ilk Köy Enstitüleri arasındayeralan Kastamonu( iölköy Köy Enstitüsü'nün mimari projesini hazırladı. Bu nedenle sık sık Gölköy'e gitti. Köy Enstitülerinin kuruluşundaki öğretmen ve öğrenci coşkusunu, gayretini yakından gördü, çoketkilendi. Da Eşi, kızı ve oğlu Asım Mutlu, 1936 yılında Akademi'den "YüksekMimar"olarakmezunoldu. Yirmi dört yaşındaydı. Akademi'de öğrenciyken Semiha Hanım ilc tanişmıştı. "Mardirı ailesi"nden olan Semiha Hanım o sırada Notrc DamedeSion'daöğrenciydi. Evlendiklerinde Semiha Hanım hcnüzöğrenciydi. AsımSemiha Mutluevliliği, 1996yılında Semiha llanimınölümünekadaraltmışyılsürdü. AsımScmiha Mutlu'nun bir kızve bir erkek çocuklan oldu. KızlarıBelkıs Mutlu sanattarihi vearkeoloji eğitimi gördü, üniversitcyegirdi.Profesöroldu. Bclkıs'ındörtyıl önce gelen beklenmcdik ölümü Asım Mutlu'yu çok derinden yaralamış, U7un bır süre hayata küsmesinc neden olmuştu. Oğlu Aykut Mutlu ise babasının mesleğini, mimarlığı seçti. Ancak kısa bır üniversite deney imi dışındascrbestçalışmayıtercihetti. Mimarlık mesleğine ilk adımlar MimarlıkmesleğiııeMilli Eğitim Bakanlığı'nabağlıolan Mütehassıs(Uzman) Mimarlık Bürosu'nda başladı Asım Mutlu.. üuradaBrunoTaut'unyanmdaçalışlı. Daha sonra kcndısı gibi profesör olacak arkadaşı mimar Ahsen Yapanar'la ortak büro açtılar. Kazandıklan projelerle ılk bina yapımlarına imzalarınıattılar. Büyükada'davcKadıköy yakasının seçkin semti ülan Moda'da yeni ev projeleri hazırladılar. 1939yılındaHasekillastanesi'ninTedavi ve Farmakoloji Kliniği'nın, 1941 yılında GurebaHastanesi'ninOıtopediKliniği'nin mimari projesinihazırladı. BuaradaBüyükada'da, daha sonra heryaz sürekli gelerekkalacağı veonuadayabağlayaneviyaptı. Asım Mutlu,Büyükada'yıdayısıHasanTahsin AvniBcy'inburadaeviolması nedeniyleçok iyi bilıyordu. Oradayaşamıştı.Elincgeçenilkfırsattavehattalstanbul'da kendisinc bir ev yaptırmadan öncc adaya yerleşmek istcmesi onun buraya ne denlibağlıolduğunugösteriyor. Hatta,oğlu Aykut Mutlu'nun anlattığına göre evi borç alaraktamamlamıştı. Asım Mutlu'nun tek katlı olan ve tasarımında köy evi miınarisindcn esinlendıği Büyiikada'dakicvı.hcUmarmcolmasınakarşın geniş kapı ve pcnccre kepenkleriyle ahşap ı/lenimi veriyor. Salon gcnijj kapılarla balkona açı lıyor, böy lecc yazın iç vc dış ırtekan birleştiriliyor,yaşamaalanıalabildiğincgenişletiliyor. Evbirbahçeniniçindc,doğayla uyumlu olarak lasarlanmış. Asım Mutlu'nun Biiyükada'dakievibuarazilerrantcanavarının, açgözlülüğün, zevksizliğin vc görgüsüzlüğün eline düşmeden önce insanların yaşama bakışları, yaşama alanı tasarımlan konusunda güzel bir örnek oluşturuyor. Ve Ada dostu Asım Mutlu Asım Mutlu, Akademi'den ayrıldıktan Asım Mutlu'nun hepyantnda oldu Semiha Mutlu. (iençyaştu ölen kızları Belkıs Mutlu ile. sonra da mimarlık mesleğine olan ilgisini, dahakentsel ölçeklerc taşıyarak ve doğanın korunması ilebirleştircreksürdürdü. 1989yılındabaşkanlığını üstlcndiği Ada Dostları Derneği'ndekigönüllüçaliijmalarıyla şekillencn bu süreci en az akademik ve profesyoncl mesleki çalışmaları kadar önemsiyordu. Asım Mutlubuçalışmalarıylasivilinisiyatifalanındakısessi/., fakatör* neköncülerdenbiriydi. Bundan sonra başjıcauğraşı Adalar'ındoğal, mimari, tarihive sosyal durumunun korunması ve iyilcijtirilmesi doğrultusunda oldu. Orman Idaresi'nin adalardaki Kızılçam ormanları ycrine yaprak döken ağaçlar dikme giris.imine ijiddetlc karşı koymak, Adalar'daki mimari yıkım ve talanındurdurulmasıiçinısrarlaçabalamak, Adalar'da "tclafisi ınümkün olmayacak tahribatayol açacağı" için bir nıeslektaşının hazırladığı iınar planına açıkça karşı çıkmak, Adalar'a motorlu taşıt aracı konulmasına direnmek, bunun Adalar'ın sonıı olacağını, motorlu taşıt aracı bulunmamasının ayrıca sit alanı olma gerekçclerinden biri olınası ve çağdaş. ekoloj i, çağdaş turizm açısından pahabiçilme/değerleroluşturduğunubelirtAsım Mutlu, Ulu Dostları Derneği'ndeki çalısmasını akadcmik çalışmaları kadar önemsedi. mek vc savunmak usıralarda yadırganabilırdi. Ancak onun vc Ada Dostları'nın bu çabaha sonra, bu ilgisini sürdürerck AntalyaAk açan aktif çalışmaları bas.lattı. Scrgi salonu larının anlamını bugünlcrde çok daha iyı ansıkıntısıçekilenlstanbul'da Akademi, rcsim su Köy Enstitüsü'nün mimari projesini dc Iayabiliyoru7. | sergılcri düzenlcncn, yabancı ülkclerle karhazırladı. Buprojeler Asım Bey'ıngerekya^ılıklı sergı ıliijkilcri gcliijtirenbırycrhalinc geldi. Konser ve tıyatro gibi etkinliklerde öğretim üyeleri ve öğrenci lcr bir araya geldiler. Bu arada öğrencilcr tarafından kurulan ve yönetim tarafından desteklencn, Türkiyc'ninilksincmakulüpleriarasında ycralan "Klüp Sinema 7" o dönemde gösterdığı fılmlcrvcgerçekleştirdiğitartısmalar kadar, daha sonra Türkiye'nin ilk "SinemaTV Enstitüsii"nün kuruluşuna yol açtığı için özel olarak anılmayadcğer. Asım Mutludürüstbirinsandı. Bunuya^amıiçinenvazgcçilmezkoşullardanbirihalirıcgetirmıştı. işlcrindc,ailesiyleveçocuklarıylailiş.kilerindcçevrcsineveog'î'ehcilerinekariji hepdürüstolmayaçali!>mi!>tı. Aykut Mutlu'nun bir anısı onun bu konudaki titizliSakin vedurukışılığındesindirilmiş yüksck ınsani crdemler karşısındakınc dc insani vasıflarınıhatırlatırdı.Heıyanısaranhertürden kirlcnme karşjsmda onunla ve onun gıbilerle birliktc "satlığın" da yok olması en öncmlikayıp. Bir AdaDostu'nudeğil,bır"DünyaDostu"nukaybcttik.^ * Prof. Afife Batur, Eglı'nın mimarlık anlayışını şöyle açıklıyor' "Egli'nin mimarısı mutevazı, modern, yaygın, anonım, kullanıma uygun vedıdaktıktır. Bırfonksıyonahst ve üslupçuluk karşıtı olan, fakat dogmatık bır modernist olmayan Eglı, kaba bıraktarmacılığı önermeyıp Türkiye'nin maddı ve külturel koşullarını gözetmış, Turk mımarlıgının bılımsel olarak araştırılmasını tavsıye edıp, buna bızzat gırişmiş ve çağdaş Turkıye mımarlıgının kurulmasına katılmış bir meslek adamıdır." ijamı gerekse kariyeri için bir dönüm noktası oluşturdu. Inşaatsüresincesıksıkbuokullaragitti.DöneminMılli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yüeel'lc vellküğretımCienel Müdürii ve Köy Enstitülerininkurucusu Ismail Hakkı Tonguç'latanıştı,öğretmen veöğrencilerleyakınilişkileriçinegirdi.Hattabuokullarda uygulamalı mimarlık vc ınsjaat derslcri de Kırküçyılhocalık "• , ' • 'j\.'İ'\verdi. Köy Enstitüleri için yaptığı çalüjina, >• lardan her zaman kı vançla söz edecck, Köy Asım Mutlu, 1940 yıhndaCİüzeiSanâtiar Enstitülerinin Türkiyeicin önemini anlataAkademisi Mimarlık Bölümü'nc asistan caktı. olarak gırdi.BöylceeAkademikkariycrıne başladı. 1943 yılında öğrerimüyesi, 1%9'da Köy Enstitüleri uygulamalarının, Anadoprofesör oldu. 1957'de Yüksck Mimarlık lu'yla veAnadoluinsanıyla yakından tanışBölümü, I959'da ise Akademi BaşkanHjjk masına,kişiselvemöslekianlayı§ınıngelişr ğı'naseçildi. Akademi Başkanlığı'nı 1966 . mcsincöncmli katkılan oldu. Daha sonra da Anadolugezilerini sürdürdii. yılına kadar ycdi yıl boyunca sürdürdii.