Katalog

2 MART 1997. SAY1 571 13 Port Bou... Akdeniz'in kenannda küçük bir sınır, bir kaçış noktası... Ve bir anıt "îsimsizlerin anısına saygı gösterebilmek ismi bilinenlerden daha zor. Bu tarihi anıt isimsizlerin anısına adanmıştır..." Walter Benjamin'in son adresiydi Port Bou. Alman vatandaşlığından çıkarılmış, Fransa'da ise yabancı ve düşman olarak görülmüştü. Yıl 1940'tı ve yeni bir vatan arıyordu kendisine. Yollar kapandı. Morfin damarlarında dolaşırken o ölümü seyrediyordu... TİJRKÇKSİ: MAHMIJRK KAHRAMAN Dani Karavan, mültecinin anısına aşağıya dal^alaru doğru bir anıt eseryaptı: Ötiemin Çıkmaz Sokuğı... ArkadaşıGershomScholem,yıllarcaonu bir konuda bos,una ıkna etmeye çalı^nuştı Onun aıt olduğu yer Kudüs'tü, başka yerlerde ancak mısyonunu yıtırırdı. O, ho^nut bir ıfadeyle geleceğıne hep sÖ7 vermış. olsa da, bunu gerçekten dencmeyı asladüs,unmemıs,tı. Şımdı artık çok gcçtı vc arayi!>larla dolu uzunbıryolculuk,onusonadoğruyakla!>tınyordu. 1933 yıl ında Almanya'dankaçmıştı. Altıyılsonrada"vatandaşlığımızdan"çıkarıldı. O sırada kırkyedı yaşındaydı; yenı bir vatan aramak ıçın oldukça geç bir ya;>ta. Aralanndayaşadığı I'ransızlardaona Fransız vatandaşlığını vermedıler. Böylcccsavasjpatlak vcrdığınde, ağır kalp hastası ve vatansız biri olarak Fransa'dahalıyle bir Alman olarak görüldü, "düşman yabancı" olarak. Derhal bınlercesiyle bırlıktc, on günlüğüneönceParısyakınlanndakıa<;ıkhavabisiklct yariijlan stadyumunda, daha sonra da Loırc ırınagı kcnarındagüzel sarayların bulunduguNcvcrs'dckibirkanıptagözaltınaalındı. Üç ay bonra, Almanlar henüz daha saldınyagcçıncmi^lerdıki, Parıs'edönmeküzere scrbest bırakıldı. ürdu, 1940 yılının Ocak ayında Fransa'ya nıhayct kuzeyden bir saldırıya geçtığınde, güneye gıdcn son trcnle Parıs'ten ayrılmayı başardı. Bugün tatilcilerin sokak ları doldurduğu ycrde, o zaman, harekete geçnıış Nazi komandolarından panık halindekaçmayaçalışanmılyonlarcamültcci vardı. Bunların arasında bulunan Alman elıtlerı, tıpkı tuzak parmaklıklarından kaçacakdelik arayan ürkek av hay vanı gibi, tspanya sınırına dayanmışlardı. Tcmmuz ayında Mares.al P6taın iilkenın ışgal edılmeyenbölgesınde iktıdara geçtı. 1916 yılının vedc Verdun zafennin kahramanı, şımdı giicü clınde bulundııranlara, "Alman Imparatorlıığu yönetımındcn gclcn vc aranan biitiin mültccılerin ...ıstck üzcrinc tcslim cdılcccgi" sözünü vcrdı.BununüzcnncGestapo'nungörevlileri, bütün sınır geçişlerine gönderildi. W alter Bcnjamin merdıven boşluğunun loijluğunda sessızce, "Saygıdcğer Hanımcfendi, rahatsız ediyorsam özür dılerim" dedi. Filozof, ağır gövdesıyle /orlukla nefes alarak kapıyı vurup.uyandırdığıgençkadınınyan açık kapıstntn önünde durdu. "Umarım uygunsuzbirzamandagelmedım. Eşiniz Bcycfendı,benılspanyasınırındangeçırcbılceeğınızı söyledı." Odanın çatı pcncercsınden soluk bırgün doğmaktaydı. 24 Eylül 1940, yaşamının sondan iki gün öncesiydi, PortVendre'da.Akdeniz'inbatısındaki küçük bır Fransız lımanında. Boşluğa dalan bakışlarla... Lourdes doluydu, mucızevı şıfalı suyundan dolayi değıl, yabancıların kalabılcccğı bınlerceyatacakycrındcndolayı. Bütün bu karmaşa içindc, cn sıradan yaijamın bılc yabancısı olan Bcnjamin'i, küçük kentin sokaklannda, şaşkın bir^ckilde aşağı yuka «•"