Katalog

viART 1997. SAY1 571 11 yordu. llcrscfcrindcycnı birbakışaçısıediniyordu. Picasso scramiğc, giinlük hayatta kullanılan tabak, kâsc, vazo gibi forınları renklendircrck.onları birkaç fırça darbesiylegelenekselvcfonksıyonelbirobjeden.resmedönüştürençalışmalaryaparakbaşladı. Seramik bir yemek tabağı onun clinde boğa güreşlerinin yapıldığı bir arenaya dönüşüyordu. Picasso buyenimacerada hcrtür etkilenmeyeaçıktı. Fakat kendisini karanlıklaragömebilecck tchlikeli elkileşimlerden kaçınmasınıdabiliyordu.Cieleneklcrdcnvegörencklerden, kurallardan yararlanıyor, fakat körü körünc boyun cğmiyordu. Hcr zaman onlan kendince yargılayip ne orana kadar kabuledilcbilirolduklarınısorguluyordu. *• 1. sayfanın devamı Vallaurius'ailkkez, 1936'dabirarabagezisindc, PaulEluard'lagclen Picasso, bu kez kiziyaretiylekasabanınkaderinideğis,tirecck olan sürcci başlattı. Madoura çömlek atölyesininstandıylaözellikleilgilencn Picasso, kcndisinı esır alan vc o böylcsinc ctkıleyeneserlennyaratıcılarıylatanı.ş.makistcdi.SuzanncvcCîcorgcsRamieilekarşılaşan Picasso, giinünü oııların atölycsindc geçircrek bir faun başı ve iki boğa f igürü şckillendirdi. "En korkusu/ tecrübelcrin insam" dünyanın en eski ve en çok kullanılan mal/emesiyleböylecetanıştı. Picasso, arkasında üç seramik figiirbırakarakogününakşamı Vallauris'tcnayrıldı. Ramic çıftı nc kendilerıni nc de cserlerini hatirlamayacağinaınansalarda,yenidcngclcbılır dıyc Pıcasso'nun figürlcrini pisjrip özcnlcsakladılar. .laimcSabarles'indediği gibi:"Aılekavraminm Picasso ıladcrin izleri oldıığu görülür, tüm cscrlcri babalık duygusundanizlcrtaşjr. Bu yüzdenönemsiz gibi görünenlerinde bile.tıpkı birbabanıı. oğlundabulduğu gibi kişiliğinden bir parçabularak, onlara tutulmaktan kcndini alamaz. lşte buyüzden, bir yıl sonra Vallauris'te,baş.ka bir scrginin düzenlendiği sırada, yazı yörede gcçiriyorolmasınındagetirdiğirastlantıyla "kanının çekmesine" daha fazla karşı duramaz. Madoura çömlckcvine,öncekiyılbaşlanmışbirkonuşmayı sürdürmek bahanesiyle, Ramie çiftınc bıraktığı çalıs,maları görmek düşüncesiylc gider. Seramiğe cgilimi Picasso'dabudencmdcriylekarşıla$tığında başgösterir." Madoura atelyesinde üretilmiş Picasso imzalı bir vazo. Madoura, evrensel akademi... Picasso'nun rcssam gözü, seramiğe yeni yollaraçlı,seramiğiyeniledi.Seramiğinsunduğu sınırsız imgclem, diğerrcssamlan da, heykeltraşlarıdace/bctti. Marc Pillcttarafından"Vallauris Yolu"diyeadlandırılan, Picasso tarafındanaçılanbuyoldanbirçok sanatçı geçti. G. Braque, M. Chagall, M. Matissc.J. Miro, M.UtrilloJ. Lurçat,Abidin Dino, L. Aragon, J. C'octeau, P. Eluard, C.Chaplin.J. Prevert,LeC'orbusier, Arthur Rubinstcin, ilya Ehrcnbourg, Andre MalrauxgibisanatdünyasınınünlülcriPicasso'yu ycni çalışma mekânında ziyaret ettiler. Bu ziyaretlerle Picasso'nun çalıştığı Madoura çömlek atölyesi evrensel akademiyedönüştü. Abidin Dino vc Chagall bu atölycdc Picasso ilc yan yana seramik çalüjtı. Picasso'nun seramik çalış,maları, düşgücünün buyruğunda gclişti. Bu düşgücü açıkçaaraştırma vc deneyin güvenli ellcrinc vc Ramie'lcrinöncülüğünebırakılmıştı. Picasso tornada şekillcndirılmis, figürlcri alarak onları katladı, sıkısjtırdı, üflcdi, toprağın ncfesaldığınıhissetti.Onasaygıylayanaştı. Kil onun parmakları altında uysallaştı. Picasso üçürıcü boy utun, hacmin, zengindünyasınadaldı. Budünya,heyke\ lindünyasınapekbenzemiyordu. l)a' ha önceki lirik heykellerde hacimimge ve hacimişlev sözkonusuydu. Picasso, scramikte imgeişlcv ilişkisiylcilgilcndi.O giinlük kullanımasu/ nulan parçalan kullanarak, bunların fonnlarında,umulmadıkdüşselfigürlere dönüşmelerini sağlayacak olanaklar buldu. Parçalan, orijinal formagörcboyayarak, forma tamamen farklı birtanım ge«" Madoura Atölyesi Toprak ve ateşiıı dayanılmaz etkisine kapılan Picasso, alışkanlıklarını,arkadaşlarını, Paris'i,hattafırçasını vekurşunkaleminibir tarafa bırakıp hesaplı bir biçimdc ycni işinc atıldı. Kendinıkalbınınvcruhununderinliklerine bıraktı. Madoura atelyesinde Picasso'yaycraçıldı. Tezgâhın başınadiğerbirçok çömlekçi gibi sert, gayrelli, dikkatii ve hararctli bir şekilde sessizce çöktü ve dur durak bilmeden çalışacağı ve çeşit çeşit şekiller vereceği binlerce parçadan ilkini, öncüsünü yapmayabaşladı. Artık Picasso sınırsız ürctim vc araştırma yapabileceği birdünyadaydı. Teknikleri öğrendikçeönündcyeniufuklaraçıldı.Enküçükbirbuluşbereketlibirhazineyedönüşü « Birkadınfigiirü (1949). y <;«•, nun Istanbullu dostu giyiniyordu. Ben onu ömründe bir kez bile kravatlı görmedim. Ceketli görmedim. Bir dehanın yanında bulunuyorsunuz ve deha olduğunu çağrıştıran bir şoy görmüyorsunuz. Bütün davranışları normal insan gibiydi. Eserlerini görünce ve konuştuklarını dinleyince, onun olağanüstü olduğunu anlıyordunuz. Günlük hayatı ise son derece sadeydi. Kendisiyle seramik yaparken birkaç kez görüştük. Seramikle uğraşma merakı da zaten pek uzun sürmedi. Yaptıklarını satmadı. Yalnız bir kaç defa eserlerini seri halinde birkaç kişiye dağıtmak üzere üretmişti. Bu arada bana da oradakı dostluğumuzun anısıno bu eserlerden vermıştı. Mordo Dinar, Picasso'yu tanıdıktan kısa bir süre sonra da Salvador Dali'yi tanımış ve ikisi arasında bir karşılaştırma yapma olanağı bulmuştu. Dinar'a göre Dali ile Picasso arasında dağlar kadar fark vardı: "Dali, Paris'te bir otelde kalıyordu. Otelde kendisini ziyarete gittiğımizde, ilginç bir söz söylemişti. 'Ben otele para vereceğime, otelin bana para vermesi gerek. Benim sayemde bu otel ünlü oldu.' Otelin krallara mahsus odasında kalıyordu. Odanın orta yerine birtaht koymuştu. Mordo Dinar avukat. Türkiye'nin uluslararası konuları en lyi bilen avukatlarından. Istanbul'un Şıli Fahri Başkonsolosu. Dünyada tanımadığı ünlü neredeyse yok gibi. Mitterand'dan, Allende'ye, Neruda'dan Aragon'a kadar bırçok önemli insanla yakın dostluğu olmuş. Salvador Dali'yi ve Picasso'yu da tanımış. Evinde Picasso'dan armağan seramik tabakları görmüştük. Picasso'nun seramikçilığınden söz edılınce Mordo'nun da belki anımsadıkları olabılirdı. "Picasso'yu 196570'li yıllarda Güney Fransa'da Nice tepelerinde Mougins diye bir yer var orada arkadaşlarımın yanında tatil yaparken görmüştum. O dönemde resimden biraz ayrılarak, seramiğe yönelmişti. Hatta bir de fırını da vardı. Ünlü Fransız ressam Henri Matisse de oradaydı. Müşterek Ispanyol dostlarımız nedeniyle konuşup görüşüyorduk. Bohem tarzda yaşayan birisiydi. Hangi sevgilisi yanındaydı şimdi hatırlamıyorum. O kadar çok sevgilisi olmuştu ki. Ben de iyi Ispanyolca bıldigım için kendisiyle rahat anlaşıyorduk. Kendisini ciddiye almayan bir adamdı. Bende en çok bıraktığı tesir bu. Alelade bir insan gibi konuşuyordu. Çok alelade bir insan gibi Mordo Dinar 1965'lerde Güney Fransa'da tanımtş Picasso'yu. Içeriye gırdığımizde orada oturuyordu. Az sayıdakı resimlerınin reprodüksiyonunu elindeki fırçayla imzalıyordu. Bız ıçeriye girince bizimle bir süre sohbet ettı. Paraya çok duşkün bir megolaman olduğu anlaşılıyordu. Bıze dönerek şöylediği şu sözleri hiç unutmuyorum: "Benim dakikam şu kadar yüz dolar. Siz geldiğinizden bu yana eserlerı ımzalamayı durdurdum ve çok para kaybettim." "Pablo Picasso, Salvador Dali ile karşılaştınldığında çok daha insan, çok daha adam gıbı adamdı. Dali'yi gördükten sonra Pıcasso'ya olan saygım daha da arttı."^ ORAL ÇALIŞLAR