Katalog

2 İNSANLAR CUMHURİYET DERGİ diği kinle saldırırdı üzerlerine, "gavur, gavur"... Gavurluğunu şapkasındaki gri kurdelenin ele vcrdiğini anlayıp, dahaokul çıkışında başından çıkanp çantasına atmayı öğrenene kadaryediği dayaklan hesaplayamadı. Nedenkendilcrinegri, MüslümanTürköğrencilerin şapkalanna ıse sarı kurdele takıidığını sordu babasına. Sorusuyanıtsızkaldı. Bcşyaşındaöğrenmiştiokumayıyazmayı. Bu yüzden de sınıf birincisiydi. tlk yıl nüfus kâğıdı olmadığı için en arka sıraya oturtulmuştu, ama uzun sürmemişti en ön sıraya geçmesi. SeraHanım'ıngözdeöğrencisiydi. Bir gün heröğrenciden yırmi beşerkuruş istemişti. ICâğıthane'yepikniğe gidilccekti. lzak getiremcdi, evden para vcrmemışlerdi çünkü. Sera Hanım, öğrencilerden tek tek paraları toplamış, sıra lzak 'a geldiğinde "yok" yanıtını alınca, usulca çantasını açmış, bır manda gözünü onun adına torbaya atmıştı... Birvergiki... Üçüncü sınıftaydı okula devam edemeyeceğini anladığında. Biryandanyoksulluk,bir yandanismikonulmamışaynmcılıklann,diline vc şapkasındaki kurdeleye sinmiş kokusu. Bir deevc para getirmeninzorunluluğu... tlk işi bir gömlekçinin yanındaydı, yıl da 1935. İşi öğrcnip tam da kalfalığa yükselecekken lkinci Dünya Savaşı patlak verdi. Piyasadanöncckumaşçckildi sonrada iplik. t şsizkaldılzak. BabaYakupiçindctczgâhında satabilcceği mal yoktu artık. K.asımpaşa'daki bir fabrikada yöneticilik yapan teyzesinin çağnsıylaçorap işine girdi. Ama, aklı gömlekçilikteydi. Aynı günlerde hükümet tcvcllütü bin dokuz Tel Aviv İstanbul yolunda bir lzak. Izak Meyohas. Yıllardır îsrail de yaşayan bir Türk Yahudisi. Çocukluğunun yarası yoksulluktu. Gençliğinde ise Varlık Vergisi 'yle kanatıldı yarası. Yüreğinin yarısını Istanbul 'da bırakıp göçtü. Savaşları gördü, ölümleri de. Evlendi, çocukları oldu, torunları da. Yaşamı, hem Türkiye'nin hem de îsrail 'in tarihine değdi, geçti... 1. sayf anın devamı lzak, scn lzak'sın. lzak'tı ya... Hani altmışbeş yıl önce, askerlikdönüşü.bukaldırımlardabüyümesineizin vcrilmeyeceğini anlayıp lsrail'c göçen, biryıl sonra da anasını, babasını, kardeşlerini, çocuğunuyanınaaldıran lzak. Yaşını ele vermeyen gözlerine bu şehrin, Istanbul' un özlemini yerleştiren.teyzeoğlulzak... • •* Bu şehre gelişlerinde tanıdık biryüz bulmaktan çoktan umut kesmişti tzak Meyohas. Kan bağlılarını aramak? Aklına bile gclmemişti. Ikikadınlakonuşmalarını meraklaizleyen damadına dönüp "Bunlar" dedi "Annemin, Alisa'nın kız kardeşinin çocuklan". önce ölenlerin isimlerini sıraladılarbirbirlerine, sonra başkatopraklaradağılmışolanlannkaç çocukdoğurduklannı.neişyaptıklannı.Sustuklannda, lzak bir dahaki gelişindc hangikadını ölmüş bulabileceğini duşündü. Bulamadı. Vedalaştılar. **• Çocukluğunun şehrinin ismi Constantinop le'ydi. Babası Yakup, seyyarsatıcıydı. Derdi ki, ilk oğlu tzak doğduğunda, iki yüz elli bin Yahudi vardı bu kentte. Ondan yüz bin fazla Rum,birokadardaErmeni.Zenginlerinitoplasanbirelinparmaklarınıgeçmezdi. Yakup seyyar satıcıydı ya tzak bilmezdi ne satar. Ama adı gibi emindi, her akşam eve ekmek getirecekti babası. lzak doğduğunda yıl 1924'tü. Sonralan hep "Cumhuriyet'le aynı yaştayız biz" diyerek kutsayacaktı doğumunu. Üç kardcştiler, yirmialtısında bir hastalık sonucu ölecek olan Claravekendisindenonyaşküçük Moşe.Dokuz yaşına, Kasımpaşa'daki Yahudi Liyans llkokulu'nun ikinci sınıfina gelene kadarbildik öykülerle örülüydü çocukluğu. Clara ve Moşe'ye işaret parmağının üstünc orta parmak atılarak gösterilen küslüklcr, mahalle bakkalını çileden çıkarmalar, dızlerde, dirseklerde bir türlü kapanmayan yaralar... Erken büyüdü tzak. Her gün okul çıkışı içinden geçtiği M üslüman mahallesinde ensesine vurulan tokatlar, "Tiirkçe konuş lan"lardı onu büyüten. Sokakta biriken çocuklarbellikibüyüklerinınkulaklarınaüfle yüzondörtolanlarıihtiyatenaskereçağırdı. Kırk beş yaşındaki baba Yakup da yirmi sınıf askerin arasındaydı. Azınlıklara silah verilmeyecekti.askerliğeilişkinherhangibirbilgi de. Bu yüzden yol inşaatlanndaçalıştırılmak üzereYozgat'agönderıldi. Birbuçukyıl sonra Kandıra'ya sevk edildiğinde yorgundu Yakup Meyohas. Evedönüşünün sevinci isekısasürdü. TürkiyeBüyükMilletMecltsi, 11 Kasım 1942'de VarlıkVergisiYasası'nıonayladı. Müslümanlar, Ermeniler, Rumlar, dönmeleT, ama en çok Yahudileri etkiledi vergi. Baba Yakup'a da vergi borcu çıkardılar tzak'a da. Gürcü Çoraplan'nınhaftalık altı liraalan işçisi tzak bir sabahfabrikakapısınaasılanilanlakendisine biçilen vcrgiyi okudu, "Beş yüz lira". önceleri aldırmadı. Haciz nıcmurlan sokak sokak dolaşmayabaşladığında, pencerelerden atılan eşyalan.aşağıdabekleşeneskicilerigördükçe anladı ki, Hitler Almanyası 'nın san yıldızlan şimdi kendılerinin başına üşüşmekte. Maliye memurlannın mesai saati bitiminde rakı içipellerindeki Yahudi listesi üzerindeoynadıklansöylentıolmaktançıkmıştı.Birgörev