Katalog

14 TOPLUM bu! Sürüyle, eşyayla, çoluk çocuk yürüne yürüne alınmıştır bu yol! Nisan ortalannda göçe kalkan Sarıkeçililer, yazlaklarına ancak iki kadar sonra haziran ortalannda varabiliyor. Gerek göç sırasında, gerek kışlak ve yazlakta çevre köylerlc kurulan ılişkiler sürckli elbctte. Sankcçililer kışlaklannda çevre muhtarhklara ödeme yapıyor. Göç katarlan, köy sınırlarından geçerkcn de konaklama, yaylama izni alıyorlar muhtarlıklardan. llçclerdcn geçerken de hay vanlannı aşılatıyorlar, gerek duyduklannda. Bu yolculukların ve göçerliğin gizli kahramanları kuşkusuz develer. Sankeçililenn obalannı biryerden bir yere göçürcn, onlan bir yerden bir yerc konduran. Musluk Yaylası ise, Sarıkeçılilcrın yazlaktadeveleri için ayırdıklan "çökek yeri". Ama devlelerin hep ayakta olması gerckiyor. Yatarlarsa, hastalanacakları düşünülüyor. Buyüzdenboşbırakılmıyordevler. Içel'dc, 1950'de 12 bin iken deve, otuz yıl sonra bu sayı 1500'e düşüyor. Zaten konar göçerliklerinde deve kullanan tek oymak Sankeçililer kalmış bugiin Türkiye'de. Ama buna karşın develerinin toplam sayısı, elliye ulaşabiliyor ancak. Çadır kurulduysa yaylanın düzüne, salındıysa sürü yaylıma,bırakıldıysa develer "çökek yeri"ne; Yörük insanınınüretimidebaşlıyordemektir! Toprağayerleşmcdeğıl midir uygarlığın bir ölçüsii dc? Kim güdecek keçiyi, kim sağıp kim kırkacak?Kim yapacak yağı, peyniri? Kim dokuyacak çulu, giysiyi? Üretim bekler, Toroslann bu alttn çocuklannı... Sürülcr için kendi çadırlan bcllidir zaten. Çadırlarsa 500 metre CUMHURİYET DERGt mizdeki yangını söndürcn? Yayla burası! Su hemen yanı başınızda olacak değil ya! Ama kervanların başını çeken cefakâr eşekler, "sakalık" da yapar gözü kapalı! Su dediğiniz içmck için değil yalnızca. Çamaşırdavaryıkanacak! Yaobirlokma ekmek? Sankeçili Oymağı'nı birden bir ekmek kokusu kaplar. Yayla ve yufka nasıl da bütünler birbirini? Yaylanın coğrafyasını çizer yufka. Ardından odun ateşinde demlencn çaya gelir sıra. Yörükler ateşlerini, yaz kış çadır içinde yakıyor. Amaç dumanın ve isin gözlere yapışmasını sağlamak! Böylece yağmur geçirmez oluyor çadır... Ama her zaman böylesi sıcak bir tabloyla karşılaşmayabilirsiniz tabii. Kimileyin bakarsınız; sıra sıra Alaçuvallı albentti yanışıyla daha bir güzelleşir çadırlar. Deveyi deveye çatmak Deve, Sankeçililer için bir kültürü de yansıtır aynı zamanda. Konar göçerliğin baş koşulu. Bebeği için ağıt yakan Yörük gelinini kim animsamaz? "Deveyi deveye çattım", diyen içli anlatımını onun? Bu yurdun güzel insanı Ruhi Su'dan dinleyip dc bu ağıdı örneğin, içi titremeycn var mıdır dersiniz? Dcve, kuşkusuz çok eski bir taşıma aracı. Osmanlı döneminde seferlerde, askerin aziğı da develerle SankeçUUerin çadırlan, Toroslar'da taşlar ve çalılarla bütiinle$miştir. . taşıniyor hep. Nc var ki yalnı/.ca Sankeçili çocuUar da "nenni bebeğim, nenni" ile uyurlar. araylakurulmustur. Herçadınn çevresinde ise 300400 keçi ile onların oğlaklan yer alır. Bu keçilerin hepsine ayrı birer ad verir Sankeçililer. Keçiyi genellikle genç erkekler, oğlağı çocuklar güder. Keçilerin sağım zamanı ise, kadın da erkck dc iş başındadır. Başka türlü bütün bu işlerin üstesinden gelebilmek olası mı? Yalnız sağımda değil, kırkımda da sıra bekler keçiler. Çuvallardolduğunda keçı kıllanyla, yaylanın güneş damlası genç kızlan, çoktan hazırdır işc. Eltaraklanndangeçirilen keçi kılı, önce hamlığından anndırılır. Ardından yayla kı/.larının saç örgülerinc benzer demetlere dönüştürülür. Artık sıra "cğirtmeç" vcya "kirmen"dedir. lphalinegelmişkeçi kılı,yayla insanınınhüneriniyansıtan bütün dokumalar için hazırdır. Yörüklcrde çul dokumacılığının olağanüstü gleişmiş olduğunu bclirtelim bu arada. Zaten hertürlü gereksinim, konar göçerlik koşullan çerçevesinde karşılanmak zorunda değil midir? Çeyiz de öyle! Hele bu çeyizlerin "bağlama kolanlan"nı dokumak ayn bir heyccan verir Yörük kızlanna. lsterkonarol,isteryerleşik! Obir lokma ekmek değil mi kamımızı doyuran? Biryudum su değil mi içidizilmiş, koyun koyuna yatmıştır çocuklar çadırda. Hele bir de bulaşıcı hastalıksa kapıyı çalan, işte o zaman yaman olur göçerin yaşamı. Omuzlan çöker, soluğu kesilir. Vedalaşma zamanı gelmiştir Sankeçililer'le... Mustafa Karadayı, Meryem Atar, Hacı Ali Atar, Keziban Yakal, Osman Yakal, Musa Candan, Veli Karadayı. Elif Candan, Cemal Candan, İbrahim Karadayı gerilerde kalır... Her göçün bir konuşu varsa, bir de yola düzülüşü olacaktır. Yazlak ve güzlekte gcçen günler sona erecektirelbette! Kışlağadönüşvaktıgelecektiryine. Eylüldedönüşbaşlayacak, kasımdaGülnar^AnamurSilifke üzçgenindeki kışlağa dönülccektir... Tekrar.... Yine yürüyecektir Yörükler... "Yürümek"ten gelen adlanna uygun olarak... Sankeçililenn Toroslardaki bu yurüyüşüne güzelim türküler katılacaktır. Taa üç yüz yıl öncesinden, Karacaoğlan'dan deyişler... Yüzler gevşeyecek; gözlerine ışıklı gülümseyi şler yerleşecektir. Yörük, yürüyecektir... "Obasının önü yüksek yazılı Açılmış gülleri morlu mavılı önü boz erkeçli, ardı sürülü Göç giderken bir güzele rastla Develer ıhtırılıp yükler alındı mı kısa sürede evler, yani çadırlar hazırdır. Kolay konaklarlar göçerler.