Katalog

12 MART 1995. SAYI468 albiimü 70'li yılların örnek rock klasiğidir. Herkes grunge veya herhangi bir house dinlemek zorunda mı? Kel, gözlüklü ve de 48 yaşındaki Elton John'un"Can You Feel the Love Tonight" la aldığı en iyi erkek pop şarkıcısı ödülüne nedenebilir?Elton John'un ilkprofesyonel grubu Bluesology ile müzığe başlama tarihi 1966. llk 'hıt'iolan YourSong'tanbu yanaTop20'yegirmediğiyılyok. Gelelim en iyi pop vokale "Funny How Time Slips Away". 49yaşındaki ünlüşarkıcı Al Green bundan uygun bir parça söyleyemezdi. Gerçekten zaman çok çabuk geçiyor. Yaşıtım olan Al Green'in "Let's Stay Together"parçası ABD' de 1 numarayken 25 yaşındaydım. Green'in ilk grubu Creations'ınkuruluş tarihi ise 1964. En iyi pop albümü ödülünü kazanan Bonnie Raıtt'in 46 yaşında olduğunu ve 1969 yılında (bu da tuhafların kadın kontenjanıolsagerek)klüplerdebluessöylemek için üniversiteyi terk ettiğini söylersek yazımızın inandırıcılığı artar mı? Grammy 'y i bu kez "Longing in their hearts" la kucakladı. Ve şimdi de sıra bızım dinozorda (tahmincdcbileceğinızgibi herkuşağın kendine göre dinozorları vardır); MrTony Bennett. Belki de en önemli Grammy 'nin, yani yılın albümünün, 1995 'teki sahibı; "MTV Unplugged". Buunplugged'lardaaslanlı film gibi oldu ya, neyse. Tony Bennett veya 1926 yılında hayata başladığı adıylaAnthony Domınick Benedetto. 40 yıllık bir müzik geçmişinin sahibi. Bizım kuşagın (MesutYılmaz, Halıs Komili.MuratKarayalçın ve hatta Ertuğrul Özkök'e bile 68'lidendiğindcnbutanımlamayıkullanmay ı reddediyorum) ana babalarının gözdesi. "Kısmet" filminin ünlü parçası "Stranger ın Paradise" şarkısı dünyanın dıline düştüğünde biz daha ilkokula başlamamıştık. Yıl 1953 'tü. Ben kendi adıma 60 başlannda söylediği "1 left my heart in San Francisco" ya yetiştim. Ama Türkiye'de esas sükse yapan parçası ünlü bir müzikal şarkısı "Boulevard of my broken drcams" oldu. Fakat ne var ki şarkıyı söyleyen Tony Bennett değil, SezenCumhur'un sözleriyle Ertan Anapa ıdi: "Sokağından Geçtim Dün Gece". Eger iki versiyonunu da dinlemek istiyorsanızbuaralar "Müzik Yelpazesi"ni sıkı izleyin, Sezen Cumhureminım Nat King Cole ve Rita Hayvvorth arasına Tony Bennett ve Ertan Anapa'yı sıkıştınr. Yazının sonuyaklaşıyorve sizhâlâbirad daha bekliyorsunuz değil mi? (Nedense bütün Cumhuriyet okurlarının Grammy sonuçlarınaMozartkadarmeraklıolduklannı düşünmek gibi bir saplantım var). Merak etmeyin PinkFloyd'uatlamayacağım. PinkFloyd'u geçen haftaki rock'ın en iyi 20'si listeme koymadığım için freak solcular ve de liberal yuppie'lerden epey azar ışittim. 1967 yılında bir travestiyi anlatan ilk 45 'likleri "Arnold Layne" BBC tarafından yasaklanan Pink Floyd 28 yıl sonra "Marooned" la en iy i enstrümantal rock Grammy'sinialdı.RogerVVatcrsherhaldehasedinden çatır çatır çatlamıştır. Aslında en iyi rock grubu ödülünü alan Aerosmith'idebuyazıya sıkıştırabilirdim ama şansımı fazla zorlamak istcmedim. ^ 15 PAZARIN PENCERESINDEN Kadın haklan açısından menopoz SELÇUK EREZ adınlarda üreme çağını, yumurtalıMarın, hormonlarını yeterınce uretmedıkleri "menopoz" evresının ızledığı bilınır. Adetleıin durduğu bu evrede önce sıcak basmaları, sonra döl yolu ve mesaneyi döşeyen hücre tabakalarının incelmesine bağlı şlkâyetlerın, sonra kalpdamar rahatsızlıklannın ve nıhayet kemık erimelerinın belırginleştıği göriılur. Birçok kımsede yorgunluk, endişe, baş ağrıları, kalp çarpıntıları, kas ağrıları ve uykusuzluk önde gelen şikâyet konusudur. Bu şikâyetler menopoz evresindekl kadınların yüzde 75'inde gorülür ve yuzde 30'unda 5 yıldan fazla surer. Yumurtalıkların, üreme çağında yeterınce ürettiklerı "östrogen" hormonunun azalması, menopoz evresınde damar kireclenmelerine yol açan kan değışıklıklerıne neden olur: Kanda "trigliserid" ve "duşuk yoğunluklu lıpoproteın" olarak bılınen maddeler çoğalır ve "yüksek yoğunluklu lıpoproteın" de azalır. Bu değışiklik damarların, bu ara kalbi besleyen damarın da tıkanma olasıhğını arttırır. östrogen azalmasının yol açtığı kemik enmesı, zamanla kemıklerın çarpılmasına, sonra da kırılmasına neden olur: Bu yüzden kadınların yüzde 20'sınin 80 yaşına ulaşıncaya kadar en az bir kez kalça, omur ya da önkol kırığının gerçekleşeceğıni, kalça kırığı geçirenlerin yüzde 20'sının bir sene ıçınde bu nedenle öleceğinı bıliyoruz. Menopoz bundan 25 yıl öncesıne kadar da her kadında görülen doğal bir süreç olarak yorumlanır, uzun vadelı sonuçları yaşlanmaya bağlanır ve tedavı edılmezdı Menopoz artık böyle yorumlanmıyor. Bugün "doğal" ile "normal"i eşanlamlı kabul eden eski görüşün yanlış olduğu anlaşıldı: Dişlerın çurümesi de "doğaldır" ama "normal" değildır. Sonra yaşam süresi de uzamıştır: Bugün kadınlar yaşamlarının üçte birini menopozda geçıriyoıiar. özellıkle bu nedenle, yanı kadınların, yumurtalıklarmdan uzun yaşamaları uzun vadelı ve geniş kapsamlı bir ıç salgı yetersızlığıne yol açıyor: Bu iç salgı yetersızlığı de hem üreme organlarında, hem de bedenın başka yerierinde yaşamı güçleştıren bazen de tehdıt eden olumsuzluklara yol açıyor. Bunun çaresı nedır? Bugün menopozun yolaçtıgı olumsuzluklar eksilen östrogen hormonu ile tedavı edılıyor. Pekı, östrogen tedavısının yol açtığı rıskler var mıdır? Meme kansennın ve rahim ıç zarı kanserinin gelişme şansının yüksek doz östrogen verılmesıyle coğalacağı bilınır. Bu nedenle östrogen tedavısi uygulanırken ikıncı bir yumurtalık hormonu olanprogesteron hormonundan da bir mlktar verılerek rahim ıç zarı üstündeki uyarıcı etki frenlenmış olur. Meme kanseri olasılığına gelince, birçok araştırma bu uygulamanın yuzde 1.33 bir relatif risk artışına yol açtığınt, birçok araştırma ise bellı dozlar aşılmadığında bellı tıp östrogen tedavisinin meme kanseri riskini arttınmayacağını yansıtıyor. Bu konuda yapılmış olan en genlş kapsamlı araştırma ABD'de 19761988 yılları arasında yapılmış olan Nurses Health Study'dır. (Colditz ve arkadaşları) 20 binı aşkın kadına 12 yıl boyunca venlen düşük doz östrogenin meme kansen rıskını anlamlı bir şekılde arttırmadığını saptamışlardır. Dıger araştıncılarca doğrulanan bu gerçek 0.625 konjuke ve 1 mg östradiol hormon ıçın geçerlıdır. Bu bılgılerın ışığında yurdumuzdaki duruma bakalım: Bu tıp ve dozda östrogenler bundan birkaç yıl önce Türkiye'de uretılmekte ve ucuza satılmaktaydı. Bugün bu östrogenleri içeren preparatlar artık Türkiye'de üretılmemektedır. Yerlerıne verilebilecek başka östrogen tıpleri vardır ama bu tıp ve dozlarda östrogenler bugüne kadar bu kadar çok sayıda hastada bu kadar kapsamlı bir şekılde ve uzun süre ıncelenmemışler, sonuçları böyle yeterii bir şekilde irdelenıp yayınlanmamıştır. Bu konuda yapılan en yenı yayınlarda bıle Avrupa'da kullanılan yüksek dozlu bazı estrogenlerin meme kanseri rıskinı biraz arttırdıkları ama düşük dozda östradiol ve konjuge östrogenlerin bu riskı çoğaltmadıkları belirtilmektedır. (Bkz. Year Book of Obstetrics and Gynecology. 1994. Sayfa 458. D.R. Mıshell Jr.'ın yorumu.) Bugün Türkiye'de menopoz yaşına varmış kadınlar ya uzun vadelı ve kapsamlı bir şekilde Tony Bennett 40 ytllık miizik geçmifi var. Al Green bümü ödülünü alıverdi. Mick Jagger ve Keith Richardsbuyıl 52yaşınabastılar. Müzikyaşlarıise,yeniyetmelerinacımasızdeyişiyle,yolun yarısınayaklaştı. ölüleri hortlakolarakyaşama döndürcn karabüyüyü," Voodoo Loungc" ı dinleyin vedilediginizycniyetmegruplakıyaslamayısizyapın. Stones'tan geçen hafta söz etmiştik ama başka birdinozora,teklereverilen rock ödüllerini toplayan, Bruce Springsteen'e ne buyurulur? "Streets of Philadelphia"nın Bruce arncası da 46 yaşında. Castiles ve Earth and Child gibi gruplardamüziğebaşlamatarihi 1969. Yanio da "takılıp kalınan tuhaf" lardan. Born To Run değerlendirilmemış tür ve dozda preparatlarla tedavı edilmekte ya da Avrupa'ya, Amerıka'ya gıden gelen tanıdıklanna östrogen getırtmektedirier. Tabii kaçak getırilen östrogenlere her ay 600 bin 1 milyon lira veren de var. Bu ilaçların Türkiye'de üretilmesınin neden Sağlık Bakanlığı'nın ilaç fiyatlarını saptarken çok kapsamlı düşünup farklı davranmasına elveren, ilkelere sahıp olmamasıdır. BU durumda üretici firmalar artık belirlı bir ilacı üretmemelerine yol açan fiyat düşürmelerine, kâr yitimıne zorlamak yerıne 1 mg östradiol ve 0625 mg konjuke ostrojen üretmelerıni sürdürecek formüller uygulanmalıydı. Başı kalın olan herkese yeşıl kart ile bedava bakım vaadeden bu hükümet, kadın sağlığı açısından en önemli koruyucu maddelerın piyasada olmasını sağlamalıydı. Hâkimlerimiz, tabıp odalanmız ve kadın haklan savunucularımız, ılerı yaşlardakı kadınlarımızı birçok hastalıktan, riskı en aza ındırerek koruyan, doğru uygulandıgında yaşamın kalitesinı yucelten bu tedavi ımkanmın yok olmaaı karşısında seyırcı kalmamalıdırlar! <4