Katalog

14 TOPLUM mcdiğini oba scvmcz", "Anasız çocuğunbabasıdaolmaz." Masallardaki dcvlcr ve cadılar, çoğunluklakadın olarak bctimlcnirlcr. Bunlardışgörünüşleri bakımından, kocaman mcmclcrını unıuzlarınaatmış.dağınık vegürsaçlı, korkunç görünüşlü ıriyarı kadınlardır. (iclcneksel halk kültürümü/dc dınscl inançlarabağlı olarak, /aman /aman kadının şcytanla ö/deşleştirildigi vchcrtürlü kötülüğün anası sayıldığı, bu ncdcnlc de örlünnıcyc, ililmcyc, ikinci sınıf vatandaş olmayazorlandığı düşünülürsc, bu lürbir bctimlcmcyi dc doğal karşılamak gcrckir. "Kıskançlık" masalındaki üvcy anncnin, kötü davrandığı kızın yaşında, bir dc kcndi öz kızı vardır. Kcndi kızına çok iyi davranıp, onu korurkcn, aynı yaşlaki üvcy kıza çok kötü davranması kıyaslama olanağı vcrdigi için, çocuğu daha çok yaralayacak vc acısı bir kat daha artacaktır. (,'ünkü burada, e/ıyet edenin sayısı birdcn ıkiyc çıkmakiadır. Öylcyseüvey annelerin birdc kendı çocuklarınınolması.sorunudahada çözümsüz kılacak vc çok daha acımasız boyutlara tırmandıracak demcktir. Masaldaki ilcti dcbirbakıma, çocuklu üvcy anncnin daha tchlikcli olabileceğine dikkat çckmcsi açısındanöncmlidir. Bu masallarda yinc ilgiyc değcr bir başka nokta da üveyanneylebırlıktcgclcnçocukların crkck degil kı/ olmahırı vc kölülük yaptna konusunda annclcriylc ışbirlıği yapmalarıdır. # Cinsel taci/.lere ugrayan çocuklar. Bu konuyu ı^lcycn masalların bazılanndaki kadınlarbabaları, kayınları gibı çok yakınları tarafından cinsel tacızc uğrarlarkcn, bazılarını da ımam, yakın komiju vcya yönctici gibı görünürdc güvcnılir insanlar rahatsı/ edcrler. Bazı kadınlarsa, iyilık yaptıklan crkcklcrın saldırısına uğrarlar ama, hcpsındcn dc namuslarını koruyarak kurlulmasını bilirlcr. "Gcyik Sullan" masulında, padışah babasının kcndisiylc cvlcnmck ıstcdiğıni öğrcnen güzcl kız, çok üzülürvcakıllıcaplanlaryaparakkaçıp babasının clindcn kurtulmayı basarır. Masallara konu olan bu olaylar aslında toplumlarda var olan "cnscst" ilişkilcrin masallara yansıtnasıdır. Çünkü l.atince "lckelcmckkirletmck" anlamına gelen ve babakız, kardcşkardcş, anaoğul, dcdctorun, amcayeğen gibi aralarında çok yakın kan bagı olan, aile bireylcri arasındayaşanancinsel ilişki olarak tanımlanan "cnscst" olgusu, ınsanlık tarihi kadar eskidir. Örneğin; Eski Mısır'da firavunlarsoyluaile yapılarını bozmamak için, kardeşleriyle evlcnmişlcrdir. Klcopatra'nın anncsiylc babasının kardes oldugu ve kcndisinin dckardcşiyleevliolduğubiliniyor. Ekonomik ve toplumsal yapı değiştikçc, ailc içi evlilikler dc kalkmıs ve bu, bir cinsel sapma olarak kabuledilmiştir. Böyleccgünümüzdc bu ilişki giderek, ailc içindcn bir göbek daha dışarıya atılmış vc amca çocukları veya teyzc çocuklarının birbiriyle evlentneleri doğal kabul cdilmiştir. Bu yakın akraba evliliklcrindc "kanın bozulmaması" gcrckçesi kadar, ekonomik gücün bölünmemesı malın dışarıya çıkmaması istegi deönemli rol oynar. "Gülnazik" masalında, hacca gidcn babanın güvendigi komşusuna, "Hclvacı Güzcli"ndc ısc imama emanct edılcn kızlar, cmanct cdildiklcri komşu ve imam tarafından cinsel tacizc uğrarlar. Hcr iki masalda da kızlar akıllarını kullanarak bu adamların ellcrindcn kurtulmayı başarırlar. Toplumun, yaşanmış olaylardan harckct cdcrck yarattığı bu masallardaki ilctı, görüldüğü gibi dinsel geleneklerimızde olan, hacca gıdcn babanın gcridcbıraktığıkızını.karısını çok iyi tanımadığı, iyicc güvenmcdiği insanlara bırakmamasını öğütlcmcktcdir. "Kadının Çilcsi" ile "İyi Kalpli Kadın" masallarında kadınlar öncc gurbctc giden kocalarının kardeşleri yani kayınları tarafından cinsel tacizc uğrarlar, sonra da onlardan kaçıp kurtulmak istcrlerken, yolda karşılas,tıkları hcr yabancı crkek, onlara sarkıntılık yapmak istcr. Fakat, kadınlar hepsinden de kurtulmayı başarırlar. Görüldüğü gibi bu masalların tümünde, kadınlar büyük uğraşlar vererek namuslarını mutlaka kurtarıyorlar. Masalların bu mutlu sonlan acaba gcrçck sonlar mıdır? Gerçek yaşamdakı kötü amaçlarına ulaşan ilkcl erkeklere, görüldüğü gibi, masallargcçit vcrmiyor. Onlanhepbaşarısızveyenikkılıyor. Çünkü masallar, bir bakıma toplumların psikoterapi uygulamalarıdır, rahatladıklan, yüceldik CUMHURlYtTDERGİ leycrek, onların yeniigiyc uğramasınanedenolur. "Çiğ Süt" masalındaki ihanct iletisinın, tüm insanlaı kapsayan bir boyutu vardır. "Insanoğlu çiğ süt cmmiştır"buneden'ede ihanct eder yargısına karşı, insan çiğ süt cmse de cnımcsc dc yalnızca insan olduğu için ihanet cdcr savı geliştirilmiştir. Buradaki kadın da yalnızca kocasına ihanct etmckle kalmaz, sevgılisiylc bırliktcliğine engel olmaması için, onu ortadan kaldırmayı amaçlayan bir tuzağın içinde de yeralır. "Balığın Gülmesi"nde isc padişah olan kocasını aldatan kadın bir dc âşıgını kadın kılığına sokup, sarayda saklamaktadır. Bu olayın içerdigi ileti ayrıca, kendi sarayında kendi karısı tarafından bile aldatılabilen bir padişahın, koca ülkeyi nasıl yönetebilecegi sorusunu da gündcmc gctirmekte ve halkı, bu yönde dc düşündürmeyi amaçlamaktadır. # Kurnazlık ve yalanla mutlu sona ulaşmak isteyen kadınlar. Bu tip kadınlann yer aldığı masallarda ya kurnaz anncler veya nineler niteliksiz, çirkin kızlannı yalan söy ley ip, güzel ve özellikleri olan kızlarmış gibi göstcrerek, zengin evlere gelin vcrmcycçalışıyorlaryada kızlar bu ugraşıya doğrudan doğruyakendilcriyöneliyorlar. "Çirkin Kız" ve "Keze Bacı" masallarında kurnaz vc yoksul nine ve anneler, çirkin kızlarını yalan ve kumazlıkla zengin evlere gelin etmeyi başarırlar, sonra gerçek ortaya çıkınca çok sıkıntı çckcrler, fakat şans bir şekilde onlann yüzüne gülcr ve mutlu sona ulaşırlar. Bu masalların taşıdığı iletiler, görüldüğü gibi masalların alışıldık idealize cdilmiş genel iletilerine bir noktada tcrs düşen, aykırı ıletilerdır. Bazcn yalanla vc kurnazlıklada mutlu sona ulaşılabilcceğini söylemcktedir ki, bu aynksı olduğu kadar toplumdaki dcgişen deger yargılarını yansıtan gerçckçi bir iletidir. # Akılsız beceriksiz sağduyusuz kadınlar. Bu gruptaki kadınlan konu alan masallardan "Yedi Bacılar"da akılsız, beceriksiz, sağduyudan yoksun; neyin ncrede, nasıl yapılacağını bilmeyen yedi kızkardcşin, kocaları tarafından evden kovulmaları vc başkalarından soyutlanarak, ancak bir arada yaşayabilmelcri konu edilirkcn, "İki Kardeş" masalında ıse kıskanç vc sagduyusuz bir kadının, zengin olması için kocasını zorlaması sonucu onun ölümüne neden oluşuanlatılmaktadır. Herikisinde Redhouse Dünya Masalları Dizisi/Attın Çocuklur/Zerrin Cebeci leri, mutlu kahramanlarla özdeijleşip mutlu oldukları "pcmbe dizi'Merıdır. Onlardaki ileti, kötülcrin başanlı olacağı doğrultusunda olamaz. Zaten yetcrincc czilfn vc acı çeken halkın, olumlu iletiler içcrcn, "masal sığınakları"na gereksinimleri vardır. 9 Kslerinc ihanct eden kadınlar. Insanoğlunun temelindc "poligami" olgusuna yatkın bir geçmişi vc eğilimi olduğu, çcşitli cvrclcrdcn vc eğitim basamaklarından gcçcrek, tek esjiliğe ulaştığı göz önünc alınırsa, eş ihanetlerinin dc insanlık tarihi kadarcski olması doğaldır. Zaman zaman bu ihanetler, yalnızca ihanct olmakla kalmayıp, sonucun yarattığı öfke ve öç alma duygusuyla taraflar birbirlerine başka yönlcrdcn de zarar vermektedirler. Örncgin, bu kadın tiplerınden birısinin ycr aldığı masallardan olan "Gökbuluf'ta padişahın kızıyla evlencn oğlanın karısı, düşman kralının oğluyla sevişerek kocasına ihanct ctmeklc kalmaz, düşmanla savaş halinde olan babasının vc kocasının sırlarını da karşı tarafa söy