Katalog

10 İNSANLAR CUMHURİYETDERCİ Tutkular ve kanallar. îki denizi birbirine birleştirebilmek tarih boyunca pek çok kişinin tutkusu olmuştu. Süveyş Kanalı'nın açılışına kendisini deniz tutuğu için katılamayan ünlü besteci Verdi, AIDA operasını göndermişti... mızgcrckccckti. İstanbul ve İzmir Sözü Nahit Örik'e bırakalım. Evet, ona kalsa, bir kanal, Çaglayan Kasrı önlerinden başlayıp, Şişli'nin arkasından geçıp, Ihlamur'a, oradan da Bcsıktaş'ta dcnıze varmalı; bir baijka kanal da, Yıldız'dan, Ortaköy'ü ikıye ayıran dereyc ula^malıdır. Bitmcdi. Bir üçüncüsü de, Eyüp'lc Yedıkulc arasında açılmalı ve Haliç'le Marmara'yı birlcştırmelıdir. Ama Örık yalnız dcgildir İstanbul kanalcılığında, çünkü Evliya Çelcbi'yegörc, Piyâlc Pa$a, Kasımpaşa içinde yaptırdığı camiyc cemaatin gelmcsini saglamak amacıyla, "cski tcrsanc bogazında denizi kcsip, ta camiyc kadar bir saatlik yere denizi götürmüsjür". Sonra bir söylcntıyegörcdc, İstanbul Bogazı.jcolojık bır harckct sonucunda dcğil dc, Iskcndcr /.ülkarncyn adlı, kımilcrinın, Büyük Iskcnder'ıntakendısı olduğımu ılcrı sürdüklcn, söylenccsel bır yaratık tarafından oluşturulmuijbırsuyoludur. Büyük Iskcnder'ın adı, Izmır'ın kanallarınadakarı^mıştır. Şöylc ki: Bu çılgın ınsanın, Efcs'ın simdı artık var olmayan dcnızıni, Izmır'in şimdı gıttıkçe daha fazla kirlenen dcnızıne bırleyirmcyı düşündüğü söylcnir. Buikiycrarasındakı u/.aklıgın, yakla^ık 60 km olduğunu sıiylcyclım Ama ^a^ırmayalım, çünkü dünyada daha uzun kanal lar var. Izmır yörcsındc, bır zamanlar, daha kısa mcsafcli bır baş.ka kanal projesının daha gündeme gclnıi1}. Yaklaşık 2025 kılomctrclık bu projcyı düşjeyenler şöyle dü^ünmüslerdı: Izmır Körfczi çok ıçcrlek VerdFyi deniz tutardı (ÎURHANTIHVIER nsanların tutkuları çcijit çc^ıt. Kimı polıtıkaya tutkun, koltuğa tutkun, mıllctvckili, bakan, hclc başbakan olmak ıçin caııını vcrccck. Kımi, "lllc de sanat, ille dc bilim" diyor, yazarlık uğrunda, ozanlık uğrunda, profcsörlük uğrunda canını dişinc takıp, gcce gündüz çalışıyor. Kiminin tutkusu da, spor yapmak, ıyı bır sporcu olmak, ya da uçmak, dünyayı gczmek. İnsanların tutkulanndan biri de ne biliyor musunuz? Kanal açma tutkusu. Evct, bu dünyada bırtakım ınsanlar, ba^ka şeylcrlc pck ılgılcnmiyorlar, ycmiyorlar, içmıyorlar İ Almunya 'ıun îki üıılıı kardeşi hirlikte. Thomas ve Heinriclı Munn. yazar yas.ama vc yazma scvıncını kaybetmiştı. Gerçek düşüncclerinı ancak vc ancak hatıra dcftcrlcrıne aktarabilıyordu. Amerıka'da, bu gangstcrler ülkcsindc yaşamaktan mutlu değıldi, cinscl cğılımlcrini tatnıin cdcmcmcktcn de... Doktor Faust isimlı ustalık cscrindcn kendı acılarını anlatan bir bölünıü o günlcrde atmıs,iı. Bu yapitta kahraman Adnan l.evcrkühn, aşkın kendısi kadar yaşjı bır tutkunun pcnçcsine düş,müştü. Tutku bir kadına duyulmuyordu, arzuyla ıstencn kemanı Rudı Schvvcrdtfcgcr'dı. Iştc bu bölüm yazarın kendı sansürünü as.amamis.ti. Thomas Mann bunu lıcp yapmış.lı. llk gcnçlık yıllannda sayfalarına aşklannı döktüğü günlüklcrini, sonralan bulunur korkusuyla yakmıs.tı. Sonra romanlarını gunlük gıbı kullanmaya basjadı. I um duygu vc arzularını kahramanları vasıtasıyla yaş.adı vc yaşattı. Ancak tüm yas,ananlann, tıpkı Vcncdiktc Ölüm isımli kıtabında olduğu gibi, gcncllikle bakışmalar vc dökülcn gözyaşlarından ibarct olduğu, 19491952 arasında tuttuğu günlüklenn yayımlanmasından sonra ortayaçıktı. 1950 yazında, Mann bir Avrupa turncsindeyken, kronik vc dcprcsif tutkuları ycnıdcn gündcmc gcldi. Bu kez ilahi crkck rolünü Zürih DolderOtclı görcvlılcrındcn Franzl ısitnli gcnç üstlcnmisjtı. Günlüklcr, "gcnç ilalı bcnı parıldayan gözleriylc kar^ılayıp ıyı akijamlar diliyor. O nc güzcl scs lonu ve nc güzcl gözleri var"diyordu. 4 gün sonra aynı sayfalarda. "Onu yetcrince göremiyorum, onu tanıyamıyorum. Hcrkcslc bcndcn daha çok ilgılcnıyor" kaydı düş.ülüyordu. Bırkac gün ıçindc aşk, acıya dönüs,tü. Bır gcce, 10 Temmuz gcccsi Mann artık dayanamayarak, Franzl'ı odasına çagırdı. Franzl onunla aynı duyguları paylasmadı En azından onun istediğı s,ekılde dcğil... Mastürbasyon karşılığında 5 Frank alan Franzl'ın gözlcrı parlıyordu Mann acılar ıçındcydı... Sonradan ^u satırları yazdı, "Onunla scvışcbılmck kimbilir nc kadar güzcl olurdu?" Thomas Mann günlüklen büyük küçük a^klarla dokıydıı (,'oğu yaşannıamıştı vc ya^anmıyordu. Ey cınscl ilı^kılcr yazara görc oluı»nıa olasılığı dar ilı^kılcrdı. Acı vcrcn. insanı süründürcn vc bırbırı ıçınc gcçcn, bır crkcktcn dığcrınc kayan sürckli ılı^kılcrdı. ^ da, dünyanın orasına burasına birtakım kanallar açmanın düşlerinı kuruyorlar. Bu düş,lerın kimılcrı gcrçcklcijiyor, kimıleri ısc, düş olarak kalıyor. Dünyamı/. ıcın hangısı daha lyi, pek bılcmiyorum doğrusu. Bilemiyorum, çünkü kimi kanalların açılmış olması daha iyi, kımi kanalların iscaçılmamış olması. Neyseki, kanal tutkunlarının sayısı pck fazla değil. Eger öylc olsaydı ve bunların her bin basarıh olsaydı, dünyamız paranıparça olacaktı, dünyada suların kapladığı alan, bugünkündcn çok daha fazla olacaktı vc karalardan karalara geçcbilmemiz için, daha çok yüzmemiz, daha çok su taşıtı ya da daha çok köprü yapma Türkçesi: AŞKIN EL Çİ Ferdinand de Lesseps 'in teknikyardımcılanndan mühendis Borel yiinetiminde turihi bir çalışmadan..