Katalog

12 CUMHURİYETDERGİ bırakıp aynlmam gerek." Bir başka masalda padişahın akıllı kızı, babasının kocasına sorduğu her sorunun yanıtını ona öğreterek, oğlanı korur ve onunla mutlu olur. Birbaşkasında ise terzinin akıllı kansı, kendisine göz koyan padişahın, kocasına koştuğu her koşulu yerinc getirmesine yardımcı olarak, kocasıylakalmayı başanr. "Tuylü"masalınınanakahramanı olan, Hint padişahının güzel kızı, rüyasında görüp âşık olduğu, Yemen padişahının oğluna cvlenmc teklif eder. Törelere aykın olan, bu kız tarafından gelen cvlenme önensini doğru bulmayan ve hiç hoş karşılamayan oğlan onu gcn çevinncc, kız oğlanı bulmak için yollara düşer. Uzun ve zahmetlı uğraşlardan sonra bulur vc clde etmcyı başararak mutlu sona ulaşır. Gelenek ve göreneklerımize tcrs düşer gibi görünen buaynksı masal, aslındaçokönemlı birilcti içermektedir. Birisiyle evlenmek, mutlu olmak isteyen kadın pasif kalmamalıdır. Önerinin karşıdan gclmcsıni beklerse, bu öneri hıç gelmeyebılir ve bu nedenle dc elini uzatsa tutabılcceği mutluluk yanından geçer gider. Aynca, kadın yalnızca evlenme öncrisinde bulunmakla kalmamalı, kcndisini gcri çeviren erkeği elde edebilmek için de uğraş vermelidir. Görüldüğü gıbi, toplumun erkeğe biçtiği bu rol vc ondan beklediği bu davranış biçimi, bu masalda altüst edilmiş ve çok daha gerçekçı bir işlevsellik kazandınlmıştır. Bu masal da göstcriyor kı halkın sağduyusu, eskimiş gelenekleri yıkacak her yeni, güzcl, yararlı yeniliğe, uygulamayaaçıktır.Çokazdaolsaböylesinc ayrıksı masallann olması, değıştirilmesi gercken ve istcncn bazı değer yargılannın olduğunu müjdclcmcsi bakımından, oldukça ılgiyc Akıllı, vefalı, dirençli kadınlar yok değil masallarda. Kıskanç, iftiracı, kötü kalpli, büyücü, yalancı, kurnaz, eşlerine ihanet eden kadınlara rağmen mutlu son onlan bekliyor. Ama, sabırlarıvarsa... •. Her kadın bir masal gezgini yönlendiriyor. Masallarda yedi kadın Bu gerçekten yola çıkıp masallan değerlcndirdiğinde, ycdı kadın tiplcmesiylc karşılaştı Yavuz. llkı, mutluluğu yakalamak ıçın uğraş veren, olayların gıdışım yönlendırcn akıllı, vefalı, özverili, dirençli kadınlardı. lkincisi kıskanç ve iftıracıydı. Kötü kalpli üvey anneler, büyücü kadınlar veacımasızdevanalan üçüncü tiplemeydı kadınlara ilişkın. Onlan cinsel tacize uğrayanlar, eşlerine ihanet edenler, yalan ve kurnazlıklamutluluğaulaşmakisteyenler, akılsız, beceriksız ve sağduyusuz kadınlar izledi. Yavuz, Cumhuriyet Dergi'ye, bu kadın tiplerini ve hangı masallarda, hangiolaylariçindekendilerinigösterdiklcrinianlattı: 9 Mutluluğu yakalamak için uğraş veren, olayların gidişini yönlendiren akıllı, vefalıözverilidirençli kadınlar. Bu masal tıpi "Esmanıp" masalında, elinden kaçırdığı mutluluğun ardına düşen bir kadın olarak karşımızaçıkar. Aslındaolağanüstübirvarltk olan ama, sırnnı saklayamayıp anncsine söylediğı içın eşeğe dönüşen kocasını elinden kaçıran padışahın kızı, onu bulmak ıçın yanına iki heybealtınalıpbiratabınerekyollara düşer. Pek çok uğraş venp pek çok sıkıntı çektıkten sonra, ona yenıdenkavuşur. "Insan sahıp olduğu güzellıklcrın değerinı ancak onu yıtırdikten sonra anlarveyenideneldcetmekıçın.büyük bir uğraş vcrmesıgerekır." "Bazı sırların saklanmaması, çok mcrak kuşku, felakct getırir." "Mutluluğa gıden yol uzun vc çe Muhsine Helimoğlu Yavuz tindir." "Sabırlı, kararlı ve cesur insanlar amaçlarına ulaşabilırler" gibi, iletileri de içindc taşıyan bu masalın konusu ile mitolojideki "Eros ilc Psykhe" (Sevgi ve Ruh) arasında şöylebirbenzerlikvardır: Psykhe kocası Eros'la yalnızca, gcce karanlığmda birlikte olmakta ve onun kim olduğunu bilmemektedir. Eğeronunyüzünügörürsebusır bozulacak ve bu mutluluk bitecektir. Bir zaman bu sırn saklayan ve çok mutlu olan Psykhe, sonunda kıskanç ablulannın zorlamalanna dayanamayarak bir gece, mumu yakıp, uy uyan kocasının yüzüne bakar ve tılsım bozulduğu için de onu kaybeder. Eros ona şöyle söyler: "Akılsız kız. Kuşkunun aşkı kaçırdığını bilmiyor musun? Bana ilk bakışının son bakış olacağını sana söylememış miydim?.. Senı kcndime cş olarak scçtım. Buna layık olduğunu ispat ctnıış olsaydın, annem vc gökyüzündekı büyük tannlar sana ölümsüzlük verecekler ve sen dc benımlc, sonsuzluğa kadar gökyüzünün güzellik cennctlerı ıçindeyaşayacaktın. Şimdi, her şey bıtti. Scni değcrveönemlıbırolgudur "Keşiş" masal ında ıse sıradan bir halk çocuğu olan akıllı ve güzel kız, keşiş kılığına girip, bir süre kendisiyle beraber olarak gönül eğlendiren, sonra da çekip giden padişah oğlunun ardına düşer, uzun uğraşlardan sonra onu kendisine âşık etmeyi başanr ve mutlu sona ulaşır. Yine buradaki ileti de kararlılığın, akıllıca verilen uğraşın, sosyal sı nıflar arasındakı uçurumu yok edeceği doğrultusunda oluşu bakımından önemlidir "Cesur Kız" masalının iletisi de yıne toplumun gelencksel dcğer yargılannı değiştirmeyı amaçlayan, yalnız erkeklere bıçilen "cesurkorkusuz" olma rolünün yapaylığını anlatan, önemli bir ıletidır. Burada kızlar da erkekler kadar, bazen onlardan bile cesur korkusuz olabilirler denmekte ve cesaretin erkeğe vcya kadına değil, aslında "insan"a has bir özellik olduğu anlatılmaktadır Çünkü.öyle kadınlar vardır ki cesaret, tutarlı davranış, kararlılık açısından pek çok erkekten daha öndedır. Aynca bizim toplumumuz her ne kadar "ataerkil" bir aıle tıpi görünümü scrgilese de, özünde "anaerkil" bir toplumdur. Çünkü Batılı halklann deyişiyle "Beşiğısallayanel.evideyönetir." "Elma Yanaklı Kız" masalının kahraman\ olan, yoksu\ ama akılh kız, dıleyeısteye kendısıyle evlendiğı halde, yoksulluğu nedenıyle onu aşağılayan padişah kocasına öyle bir ders verir kı, öcünü almakla kalmayıp tahtını da elinden alır ve onun yerine padişah olur. Yerleşik gelenekscl yargılara tcrs düşmesi ve kendıni beğenmış, sağduyudan, hoşgörüden uzak, akılsız bir erkek