Katalog

16 SERGİ CUMHURİYET DERGİ. 11 ARAL1K 1994. SAYI455 nü. Herikisininortaközelliği"kapılar"ın ağırlıkta oluşu. Son Nevv York sergisinde yer alan "Duvarlar"ın çoğunluğunu 198690 yıllanndaki yapıtlaroluşturuyor. Bu resimlere baktığınızda gerçekten toplumun çeşitli dönemlerdeki değişik konulannın kalıntılarını görmek olanaklı. Elvıs Prcsley, savaş karşıtı bir grafık, Guggenheim Müzesı'ndeki bir serginin aflşı, kilit üzerine kılit vurulmuş birkapı, Amerikan tarihini kolajlarla özetleyen bir duvar karşınıza çıkabilıyor. Ya da bir başka duvarda crkeklik ve dişiliğin grafıkscl anlatımı olan halkalann birbinne geçmişliğinin çızimi ile "özcl mülkiyet alanından gcçilemcyeceğıni" vurgulayan bir sokak lcvhası birlikte bir çelişkiyi vurguluyor. Doğançay'ın Almanya doğumlu eşj Angela, Nevv York'ta bir Norveç bankasının b;ışkan yardımcısı. Dogançay, 1978'de evlendiği Angela ile o günden bu yana dünyanın dört bir köşesini dolaşarak duvarlan, pencereleri Nevv York'taki stüdyosunataşıyor. 75 müzede eserleri bulunan Burhan Doğançay'ın New York'ta bu kasım açtığı son sergi, ilgi üzerine iki hafta uzatıldı. Kapılar ve duvarlar ÖZGEN ACAR irkaç hafta önceParis'tcçıkan "International Herald Tribune" gazctesi "Sanat ve Antika" özel eki yayımladı. Ek, daha çok Avrupalılar ıçin hazırlanmıştı. Ekin birincı sayfasında, birkaç sanat olayının ilanlanna dayerverilmişti. Bunlardan iki sütunluk birsergi ilanında kara bir fonun yırtılmasından ortaya çıkan bir beyazlık üzerinde '"Dogançay Doors and Walls (Kapılar ve Duvarlar)" yazılıydı. Ilanın alt köşesinde ise New York'taki "NicholasAlexandcr" adlı bir galeridc 15 ekim 26 kasım tarihleri arasında açık kalacak bir resimsergisindcnsözediliyordu. Ncw York'taki sergi açılışını, Parıs'te Avrupalılar'a duyuran bu ilan gerçekte Istanbul'u da çok yakından ilgilendiriyordu. İlan, Türk res» sam Burhan Doğançay'ın 1964'ten buyanaNew York'ta açtığı 9."kişisel" sergisini duyuruyordu. Ancak, ne New York'taki Türk gazetecileri bu sergiye ilgi gösterdi, ne de Herald Tribune'daki bu ilan Istanbul kültür ve sanat basının dikkatini çekti. Oysa, sergi New York'ta gördüğü olağanüstü ilgi üzerine aralık ayıortalannakadar uzatıldı. Burhan Doğançay'ın Türkiye'dekilerin yanı sıra, 1987'de New York'ta Hamideh Bayley Gallery'de açtığı sergisini de gezmiştim. B disini "Duvar Sanatı"na adamıştır. Bugünc dcğin daha çok "duvarlar"a öncelık tanıyan Doğançay'ın 1987 sergisinde duvarların bir parçası gördüğü "kapılar"a da birkaç örnekle yer verdığini anımsıyorum. Oysa Dogançay, şu anda New York'a sergiledıği 40 kadar yapıtında"kapılara" ağırlık vermiş. Hatta, serginin adı da "Kapılar ve Duvarlar"olarakkonulmuş. Sergi kataloğunda, Mevlana Cclâleddin Rumı'nin "Kapılar vc pencereler kalptcn kalbe, akıldan akıla açılabilir,diyorlar. Eğerduvarlarolmayacaksa, kapılara ve pcncerelere ne gerck var..." sözünü de slogan olarakkullanmış.. Yakın tarihe kadar Manhattan'ın Doğu Yakası'nda 53. sokaktakı evi nin bir bölümünde resimlerini yapan Dogançay, stüdyosunu şimdi çağdaş dünya resim ve yontu sanatının merkezi sayılan New york'un ünlü SoHo semtınc taşımış. Daha genis, çalışma alanına kavuşmuij olacak ki Dogançay ycnı resımlennın boyutlannı da örneğin "kapılan" ncrcdeyse bırebiryansıtacak ölçüde büyütmüş.. Burhan Dogançay pılannın vc pencerelerinin bu resimlerineyansıdığını görürsünüz. 1992'de eskı adı Leningrad olan St. Petersburg'da"Batıdangelen ilk sanatçı" olarak açtığı "kişisel sergısi" nedeniyle gittiği bu kentten getirdıği bir afiş de son yapıtları arasında yer alıyor. Daha sonra Moskova'da açtığı St. Petersburg sergisinin adı da "Kapılar ve Duvarlar" idi. Rusya'da sergilenenler 199091, Nevv York'takiler ise 199394 ürü Sanatçılar ve duvarlar Dogançay, "Hcrsanatçı du varlarlailgilcnmiştir. Çünküduvarlartoplumumuzun parçası, toplumumuzun aynasıdır." dıyor. Burhan Doğançay'ın "kapılan"na ve "duvarlar"ına baktığınız zaman, çoğunluğu Amerika olmak üzcre dünyada gezdiğı 86 kcntin duvarlannın, ka 15 ülkede resimleri var Dogançay, bu ülkelerde gördüğü duvarların önce fotoğraflannı çekiyor. (Birinci sınıf fotoğrafçı olan Doğançay'ın Nevv York'un asma köprüleri üzerinde çalışan ışçilerle ilgili fotoğrafları başlı başınabirsanat olayıdır, bir belgeseldir.) Dogançay, bu fotoğraflardan harekctle bunlan tuval üzerinde akrilikle boyuyor, gereğinde kolaj, gereğinde zincirlcr, kilitler ve çeşitli nesneleri, çoğu zaman her ikisini birdenekleyerek resmi tamamlıyor. Doğançay'ın çeyrek yüzyılı aşan büyükaşkı Angela da resimlere adlarını koyuyor. Dogançay, biranlamdadünyaduvarlarını, tırnakları ile kazıyarak tuvaline aktarıyor, ününe ün katıyor. Bugüne değin dünyanın çeşitli kcntlerinde 38 "kişisel sergi" açan Dogançay 32 "grup sergisi"ne de katılmış. özcl kişilerdeki resimleri dışında, 15 ülkede 75 müzc ve kurumda resimleri bulunuyor. Dünya sanat piyasasında bir rcssamın öncmi, sattığı resimlere dolar üzerinden ödenen çeklcri "sıfır"lann sayısı ile ölçülüyor. Nevv York'taki "Türk Evi"nde açtıklan ve hiçbir Amerikalı sanatsever ya da elcştirmenin uğramadığı sergilerde "iki sıfır"dan yukanya çıkamayan, o da ancak eşe dosta satış yapan Türk meslcktaşlanna karşılık, Doğançay'ın resimleri son 10 yıldır "dört sıfırlı" çeklere müşteri buluyor. Dogançay "Türkıye baba ocağım, Avrupa ailem, Nevv York ise evim..."diyor. Keşke Dogançay yeni "kapılarını" babaocağında scrgileyebilse...^ Geçgelentutku Doğançay'ın resimlerini her görüsümdc, çocukluk günlerimin geçtiği Izmir'in Eşrefpaşa semtinin 474 numaralı sokağında kireç badanalı bir beyaz duvan anımsanm. Açıkhava sinemaları afışlerinin üstünc yapıştınlması ve zamanla kopartılması ile kalan artıklann yanıbaşında, örneğin Ahmet'in Ayşe'ye sevgisini anlatan ya da IzmirsporAltay maçının o haftaki sonucunu renkli tebeşirle o duvara yansıtan "grafitti"lerdaima gözümün önüne gclir. Burhan Dogançay 1960'larda Paris'te başlayan "Wall ArtDuvar Sanatı"nın Dufrene, Hains, Rotella ve Villegle gibi önde gelen kuruculardan biri kabul edilir. Doğançay'ın "Duvar Sanatı" tutkusu, 1950'lerde Paris'te gördüğü hukuk ve resim egitiminden çok sonra 1963'te başlar. O gün bugündür Dogançay ken