Katalog

P A Z A R I N PEIMCERESİIMDEIM ıı altıncı yiizyılda yaşamış, Osmanlı topraklarını "gezmiş olan Avrupalılar, çağlannın siiper dcvlctini nasıl değerlendirmiş, Türklerin başarısını nasıl açıklamışlardır ? Değerli dostum Mehmet öngüt, Yalc Üniversitesi'ndc hazırlamış olduğu mczuniyet tezinde bu konuyu irdelenıiş. "VVcstcrn Perceptions of the Ottoman Empirc in the 16 th Ccntury1992" başliklı bu tezi okııduğumuzda şu görüşlerlc karşılaşıyoruz. Osmanlılara esir düşmüş vc Osmanlı sarayında bir süre kalmış Macar Bartholomeo Georgevits'e görc Türklerin başanlarmın ncdcni, ordularındaki disiplindir. Türk ordusunda sadecc silahlar ve basil bir yaşam için gerekcnler vardır; oysa Hıristiyan ordularında her türlü lüks, hatta askerden fazla fahişe bıılunurdu... (B.Georgevits.Prophetia de Mahomctuni c altra cosc Turchesc tradolte par M.L.Domenichi. Florcncc. 1551) 15541562 yılları arasında istanbul'da büyükclçilik yapmış olan Ghislain de Busbce de Türk ordusıındaki disiplini, birlik ve düzeni. kendi ordularındaki disiplinsizlik, itaatsizlikle karşılaştırır ve hemen hemen aynı sonuçlara ulaşır. 16 yy.'da Osmanlı topraklarını gezmiş olan botanikçi Pierre Bclon, bulunduğu kervansarayın yakınında konaklayaıı bin kişilik Osmanlı askeri kuvvelinin sabahın erken saatlerindc kimseyi uyandırmadan sessizce kalkıp gidebilmesine hayran kalmış, bunu bu birliktc hüküm süren disipline bağlamıştı (P.Belon. Les observations des Plusieurs singularites et choses memorables Osmanlı nasıl büyüdü ve cöktü? O karşı ayaklanmaları olanaksız kılınan ycniçerilerin devşirilip yetişmeleriyle ilgili düzen, ordunun başkentten hudutlara kadar taşınması icin yapılan yollar, köprüler, alınan önlemler, başanlı bir taşıma ve beslenmc lojistiği gibi o zamana göre çok gelişmiş bir örgütlcnmc de önemli etkenleri oluşturur. Osmanlı uygarlığından söz açılınca aklıma Süleymaniyc Camii vc 3. Ahmet Çeşmesi yanında bu pek elle tutulamayan, bu nedenle gözden kaçan olağanüstü organizasyonlar gelir! Başka? 16 yy.'da Avrupa'da hüküm süren siyasal ve sosyal çalkantıların, din savaşlannın da Osmanh'nın cjddi bir muhalefetle karşılaşmadan Viyana'ya kadar ilerlemesine katkıda bulunduğu kesindir. Hatırlatmak için bazı tarihleri gözden gcçirelim: 1521. Worms Diyeti Martin Luther'in afaroz edilmesi. 1525. Avrupa'da yaygın köylü ayaklanmaları, liderlerinin önemli bir bölümü Anabaptist olan bu köylülerin komünistlerinkini andıran eğilimlerinin prensleri korkutması, Hesseli Filipin Frankenhausen'de binlerce köylüyü katliama tabi tutması. 153335. Anabaptistlerin Münster'e hakim olmalan. Sonra kentin sarılıp Anabaptistlerin katliama uğratılmaları. 1553. Servetius'un Gcneve'de kalvinciler tarafından yakılması. 1557. St.Bartholomev katliamı. 1584. Oranj Sülalesinden NVilliam'ın öldürülmesi. Bu kanşıklıklar nedcniyle Avrupa, Osmanlının karşısında durabilecek bir güç oluşturma konusunda gecikmişti. Demek ki 16 yy.'da Türkiye'ye gelen Avrupalılann Osmanlı başansını yorumları, o zamanlar bilgi birikiminin eksikliği sonucu tıpkı filin sadece hortumunu tutan meşhur kör yorumcunun Tıli bir boruya bcnzetmesi gibi yanlıştı, tek taraflıydı. 16 yy.'da gezginlerin, yabancı devlet temsilcilerinin yanılgıları aftedilir... Peki bizim günümüzdeki okul kitaplarının yazarlannın Osmanlının yükselişi ve 1 çökmesini yorumlamalan nasıldır ? 16. yy.'da Avrupa'da hüküm süren kargaşalar (milli tarih arasında sanıldığından üstün körü geciştirilir) ve çöküntü de her şeyden önce "zevk ve eğlenceye düşkün padişahlar"la açıklanır... Avrupa'nın; denizlerdeki üstünlüğünün, girişimciliğe yol açan zihin değişikliğinin, ycni ticaret yollarının açılmasının sağladığı zenginlikler ve imkanlarla Osmanlı'yı nasıl çökerttiği anlatılmaz... Çağdaşlaşmak için her şeyden önce ilkokul, ortakoul ve lise kitaplarımızın 16. yy. düzeyindeki yorumcularından kurtarmalıyız kendimizi! < KÜLTÜR DOĞA FOTOĞRAF KAÇKARLAR (Dilediğiniz hafta katılabilirsiniz) 1.75O.OOO.TL. (YP) DOĞU VE ORTA KARADENİZ 714Ağustos 2.850.000.TL. (TP) SAğustosSapanca 200.000.TL. 15AğustosKemerburgaz 225.000TL. Î0 Ağusios Turları * Beydağları Kızlar Sivrisi 875.000. TL. *Gökçeada(lmroz) 1.100.000.TL. f £ GÖÇERLER FOTOĞRAF KULÜBÜ Tel.: (1) 414 44 74 Faks: (1) 347 62 97 Trouves en Grece, Asie, Inde, Egyptc, Arabie et autres Pays Estrangers. Pierre Belmdıı Mans. Paris 1588) Ö yüzyılda İstanbul'da bulunmuş Venedik elçilerinden Marco Minio, Osmanlıların gücünü, Padişaha olan inanılmaz bağlılık ile acıklamıştı. (M.MinioSomınario della Relatio ne letta in Senuto in 1522Eugenio Alberi'nin Lc Rclazioni dcgli Ambasciatori Veneti al senato cilt 9, Firenze 1885'ten). \AK\ug MOTEL n RESTAURANT Tam Pansiyon Yarım Pansiyon OdaKahvaltı 125.000 TL 95.000 TL 60.000 TL Marmara Adası Çınarlı Köyü Tel: 9 (668) 58024 / 58087 ev: 356 88 83 (Ist) Bir gezgin olan Bencdctti Ramberto'ya göre Türklerin üstünlüğü, Hıristiyanların ihmalkârlıklarından kaynaklanmıştı. (Libri Tre delle cose dei Turchi. Venezia 1537) Mehmet Öngüt'e göre birçok gezginin ileri sürdüğü neden şudur: "Türklerin başarısı, Hıristiyanlara Tanrı'nın vermiş olduğu bir cezadır; Protestanlara göre Katolikler, Katoliklere görc de Protestanlar dinden saparak bu felakete yol açmışlardır". 16 yy.'da Osmanlı tmparatorluğu'nu bir süpergüç yapan Hıristiyanların günahlan mıydı? Yoksa Osmanlı ordusunun disiplini, padişaha kayıtsız itaatı miydi? Bu gün yeterli araştırmalarla oluşmuş bilgi kaynaklarına baktığımızda bu başannın sadece disipline, itaati bağlanamayacağını kavnyoruz. Bu başarıda Osmanlılann asker toplamayla ilgili organizasyonlan, asker toplayabilmek için yaptıklan düzenlemeler, işletmeye verdikleri topraklarla ilgili düzenli kayıtlar, köklerinden koparılıp padişaha 20 C U M H U R İ Y E T DEROİ 1A Ğ U S T O S 1 9 9 3SAYI 3 8 4