Katalog

nik firmalan da istenen yaygınlığı sağlayacak cihazlan büyük miktarlar halinde üretiyorlar. Bunlann içinde önemli bir dilimi de, kompakt hale getirilmiş midi ve mini müzik setleri oluşturuyor. Bu setlerde radyo, kasetçalar ve CD player bir arada sunuluyor ki, bu da fiyatlan daha makul bir düzeye çekiyor. Türkiye'de son yıllarda bu hareketliliğin izlerini görmek mümkün. Kompakt setler aracılığiyla çok sayıda müziksever birer de CD player cihazına sahip oldular. Bu yaygınlığın, önümüzdeki yıl daha büyük bir hızla artması bekleniyor. Ancak CD keyfıni pahalı hale getiren şey yalnızca player cihazlann fıymtı değil. Diskler de oldukça yüksek fiyatlarla satılıyor dünyanın her yerinde. Hele kasetlerle kıyaslarsanız, bu fıyat yüksekliği iyice dikkat çekiyor. Her şeyden önce, hammadde olarak diskler daha pahalı. Buna bir de dijital kayıt teknolojisinin ve çoğaltımın maliyeti eklenince, birim fiyatlar da hatın sayılır biçimde yükseliyor. "Her yeni ürün, ilk döneminde paha lıdır" kuralı, tabii ki CD için de geçerli. Rekabet ortamı ve teknolojik gelişmelerin zaman içinde bu fiyatlan aşağı çekmesi bekleniyor ama son beş yıl içinde henüz bu yönde bir sinyal alınmış değil endüstriden. CD albüm fiyatlan, ülkeden ülkeye değişiklik göstermekle birlikte aşağı yukan aynı düzeylerde seyredıyor. Endüstrinin Avrupa'daki kalelennden fngiltere'de f bir CD albümün fıyatı II ile 18 pound arasında değişiyor. Fiyatlar daha çok albümün yeni ya da birkaç yıllık olmasına bağlı. Sözgelimi Phil Collins'in "Both Sides Of The Story"sini 17 pounda alıyorsunuz ama, Genesis'in iki yıl önceki "VVe Can't Dance" adlı albümünü 11 pounda bulabilıyorsunuz. Single disklerin fıyatları görece daha ucuz ama yine de bir zamanlann 45'lik plaklanyla karşılaştırdığınızda hayli yüksek. Endürstrinin ikinci büyük pazan olan Almanya'da yeni bir CD albümün fiyatı ortalama 30 DM dolayında. Bu rakam, birkaç yıllık albümlerde 20 DM'ye dek düşebiliyor. Satışlann çok daha büyük ve kitlesel olduğu, dünyanın en büyük pazan ABD'de fiyatlar oldukça değişken ama, Avrupa'ya göre daha düşük. Yeni çıkmış bir albümü bazen 15 bazen de 18 dolara satın alıyorsunuz; ama eskilerin fiyatlan dokuz dolara dek düşebiliyor. Gelelim Türkıye'ye. Pop, rock, caz ve klasik müzik disklen tümüyle dışandan ithal edildiği için fiyatlar döviz kurlan na endeksli. Bu nedenle, eski ya da yeni olmasının bir albümün fıyatı üzerinde herhangi bir etkisi yok. Ama yine de Avrupa'daki fıyat düzeyiııın biraz daha gerisinde söyleyebiliriz Türkiye'de olduğunu fıyatı, CD'lerin. Ortalama albüm 200.000 ile 230.000 lira arası. Bazı çok özel diskler 250.000'e dek fıyatlanabiliyor. Yerli disklerde ise fiyatlar şaşırtıcı derecede düşük. Sözgelimi Sezen Aksu'nun albümleri her zaman biraz daha pahalı olmasına karşın CD fıyatı her yerde 125.000 lira. Bu, yan yanya bir farkı gündeme getiriyor. Fiyatlan aşağı çeken şey de, artık disklerin yurt dışında üretilmeyip buradaki fabrikalarda yapılması. Bugün Türkiye'de iki CD fabrikası var. Bunlardan biri, endüstrinin önde gelen şirketlerinden Raks'a ait. 1kincisi de, çok ortaklı Odeon fabrikası. Her ikisi de, Batı'dakilere eşdeğer dijital kayıt yöntemleriyle kaliteli diskler üretebiliyorlar. Maliyetleri de Türkiye ölçüleri içinde makul tutmaya çahşıyorlar. Peki yerli CD'ler 125.000 lira civannda satılırken, yabanalann fiyatlan nasıl 250.000 oluyor? Hepsi aynı madde daha düşük olacak. Peki öyleyse bunu niçin yapmıyorlar? Konunun can alıcı noktası da burası zaten. Hemen tüm büyük şirketlerin, paralel çalıştıklan temsilcileri var Türkiye'de. Bu ikili ilişkiler, genellikle, seksenlerin ikinci yansında kurulup sağlamlaştınldı. Temsilciler, Batılı şirketin yayımladığı albümleri onlann lisansıyla den, aynı teknolojiyle üretilip çoğaltılmıyor mu? Evet ama, yabancı disklen, yurtdışındaki üreticilerden ithal ediyoruz. Bu nedenle, türlü vergiler de eklenince ortaya böylesine yüksek bir fıyat çıkabiliyor. ö t e yandan Batılı şirketler, telif haklan konusunda da en küçük bir kaçamağa izin vermiyor ve sanatçılannın haklannı koruyorlar doğal olarak. Ama yine de bir gerçek var: Eğer yabancı CD'ler, şirketlerin buradaki temsilcileri tarafından Türkiye'de üretilip satılırsa, fiyatlan ithal edilenlere göre çok burada kaset olarak yayımlayabılıyorlar. Ama CD üretmelerine izin verilmiyor. Çeşitli gerekçeler öne sürüyor Batılı şirketler ama bunlann ardında yatan asıl önemli nokta, bizim üretmemizi değil, onlardan ithal etmemizi tercih etmeleri. Aslında aynı tartışma zamanında kaset üretimi sırasında da olmuştu ve kasetleri Türk firmalann dışandan ithal etmeleri istenmişti. Türki ye'nin bir zamanlar "korsan cenneti" olmasını gerekçe gösteren Batılı şirketlerle Türkiye'deki temsilcileri arasında zamanla sorun çözüldü ve kasetler burada üretildi. Artık Türkiye'de, en az Batı'daki kadar kaliteli kaset çoğaltımı gerçekleştirilebiliyordu çünkü. Şimdi aynı şey CD konusunda yaşanıyor. Bazı şirketler, tek tük izin alabiliyorlar CD albümlerin burada çoğaltılmasına. Ama bu ancak bazı özel durumlarda gerçekleşebiliyor. Raks ve Odeon gibi Batılı standartlarda iki fabrika varken, hâlâ CD ithal edilmesi ve yüksek fiyatlarla satılması anlamsız görünüyor ama, Türkiye'deki temsilcilerin de kayda değer büyük bir çabası yok bu konuda. Dahası, CD'ler Türkiye'de üretilmeye başladığı taktirde fıyatlann düşeceğine ilişkin kesin verilere de sahip değiliz. Çünkü sözünü ettiğimiz sayılı birkaç örnek farklı fiyattan satılmadı. Yerli temsilci fırmalar, müzik dinleyicisinin nasılsa bu fıyatlara alıştığını ya da alışacağını düşünüyorlar herhalde. Böylece, Türkiye'de üretilecek CD'leri de aynı fıyata satarak yüksek kar marjıyla çalışabilecekler. Zaten bu fiyatlar dünyanın çoğu yerinde bu düzeyde değil mi? Evet CD hala pahalı bir keyif Türkiye'de. özellikle satın alma gücümüzün görece düşüklüğü göz öniine alınırsa. Bakalım Sony'nin yeni formatı Mini Disc ya da Philips'in DCC (Digital Compact Cassette) ürünü ne zaman buraya gelecek ve nasıl bir fıyat politikasıyla müzik dinleyicisine ulaşacak? < CUMHURİYETDERSİ12ARALIK1993SAYI4I1