Katalog

KARİKATÜR/TİYATRO arikatürcü Turhan Selçuk'un çok tanınan çizgiromanı Abdülcanbaz, önümüzdeki günlerdc tiyatro oyunu olarak Istanbul izleyicilerinin karşısına çıkacak. Kenan lşık'ın yöneteceği oyunun müziklerini Timur Selçuk yapıyor. Abdülcanbaz yaklaşık 20 yıl önce de Mehmet Akan, Kngin Ardıç, Genco Erkal ve Macit Kopcr tarafından oyunlaştınlarak Dosttar Tiyatrosu'nda Genco Erkal'ın yönetiminde sahnelenmişti. Abdülcanbaz'ı Ahmet Mekin'in, Gözlüklü Sami'yi Genco Erkal'ın canlandırdıği 1971'teki oyunun müziklerini ise Arif Erkin yapmıştı. Abdülcanbaz çizgiroman olarak 1957'de Milliyet'te yayımlanmaya başladı. tlk serüvcnlenn senaryolannı Aziz Nesin, sonra da bir sürc Rıfat Ilgaz yazıyordu. önceleri açıkgöz bir turist rchberi ve Yeşilçam simsan olarak belirlenen Abdülcanbaz karakteri, çalışmayı Turhan Selçuk'un yalnız sürdürmeye başlamasından sonra değişti, bugünkü karakterine oturdu; yan tipler eklendi, karşıtlan ve yandaşlan oluştu. Abdülcanbaz'ın neredeyse 40 yıldır süren yaygınlığı KaragözHacivat gibi, Ortaoyunu gibi yerli renkler taşımasından, yanı sıra serüvenlerin evrensel karakterler ve çekişmeler karşıtlığına oturmasından kaynaklanıyor. Turhan Selçuk gibi bir ustanın yüksek grafık değerler taşıyan çizei Her düpüst kiside Abdülcanbazlık vardır K leri de Abdütcanbaz'ı benzerlerinden ayıran önemli bir etken sayılmalıdır. Turhan Selçuk'un evrensel tatlar sunan çizgiromanının baş kişisi Abdülcanbaz, kötülere (ama gerçek kötülere) karşı iyilerin (ama gerçek iyilerin) temsilcisidir. "...Halkın içiden çıkmış bir erdemli kişidir. Görevi haksızuğa karşı koymaktır. Abdülcanbaz tipi, her toplum gibi Türk toplumunda da tarih içinde haksızlıklara karşı oluşmuş ve zamanımıza dek süregelmiştir..." (1) Abdülcanbaz'ın karşıtı her devrin adamı, çıkarcı Gözlüklü Sami'dir. "...Gö/.lüklü Sami, Turhan Selçuk'un yarattığı Abdülcanbaz dizisinin önemli kişilerinden biridir. İşbirlikçi, sömürucü, her zaman baskıdan yana olan göz boyayıcı, demagog Gözlüklü Sami halktan, özgürlükten, bağımsızlıktan ve emekten yana olan Abdülcanbaz'ın tam tersi bir tiptir. Abdülcanbaz'ın eski maceralarından birinde Gözlüklü Sami Meclisi Mebusan kürsüsünden: Devleti Aliyei Osmaniye'nin batacağını söylüyorlardı. tşte görüyorsunuz devlet ayaktadır. Bunları söyleyenkr memleket ve padişah düşmanlaridır, diye haykırıyordu. Gözlüklü Sami gerçekten yaşam^ bir kişi değildir. Ama hepimiz biliyoruz, Osmanlı Devlcti'nde bir sürü Gözlüklü Sami başka adlar altında, başka kalıplar içinde boy göstermişlerdir. Cumhuriyet döneminde de Gözlüklü Sami'lerimiz az obtıaımştır..." (2) "...Turhan'ın asıl başansı, serüvenler boyunca kurduğu tipleştirme düzeninde daha belirgin olarak görfilüyor. tbni Sina, Farabi gibi doğunun en büyük bilginlerinden bile daha büyük olan, iyi yürekli ve aydın kafalı Karanfil Hoca, heybetii yapısı ve müthiş gücü ile Abdülcanbaz'ın u bodyguard"ı Tarzan, hoşsohbet, muzip ve şıpsevdi Fettah, bunlann yanısıra kötü kişiler olan Gözlüklü Sami Bey ve onun yağcısı Sürmegöz thsan Bey mizahımızda yerlerini yer etmiş kişiler sayılmalı. Ikincil kişiler, ötekilerin cevresinde ve çoğunlukla kötüler kampına ait. Katina Katerina, sonradan Mustafa Zuhuri Beyefendi olan Yengeç Mustafa..." (3) Çizgimizahımıza unutulmaz tipler kazandıran Turhan Selçuk'un Abdülcanbaz'ı "...gerçekten, çizgiromanda büyük bir aşama. Batıda genellikle bir beyin yıkama aracı olarak kullanılan çizgiroman, büyük sanatçı Turhan Selçuk'un elinde, yıllar boyunca sabırla vc büyük bir sabırla geliştirilerek bugünkü olgunluguna ulaşmış... Gerçekten usta işi çizgisiyle, devrimci ve özü yaygın etki gücüyle Turhan'ın Abdükanbaz'ı için DOSUAK TiVATROİU EHAMM'PAKİ 2.fASlL MTEkMrLilJİ KÛMFD7A PMiOUklil UytuUYAN: M V Lll UMİ: TtMAM: MtHMfTAMH FEfTAH' UWı' N U FAfOABİ: İIŞOIİH JiMiîi : İEt>Ff B î ^ I Mu»r»w Z Ü H U W « t tıMrngkM: ) . LÂTİFİIZAK. <«mlh Poroy'un bir uyflulamuMi. önd*THrimMfuk,taUodaMİdMH«aTran,KmıılHHoM, AbdUtoMbu, Pattah, Ivttya Ç«>tobl, FayraM, OteHIMU Saml (itetto). 1971 yıknda OomOar TlyMnMu'nun hnaladlftl AMİMoanbas oyununun aflfl 24 rahatlıkla, çizgi romanın dünya ölçüsünde cn scçkin ömeklerindcn biridir diyebiUriz..." (4) 70'li yıllann başındaki sahneye konuşunda büyük ilgi gören, yankılar uyandıran Abdülcanbaz için 11 Mayıs 1973 tarihli Toplum dergisinde Ibrahim Bergman şunlan yazıyordu: "... Bir oyun, seyirdsini eUi ydlık tarihini düşünüp tartışmak zorunda bırakıyorsa, önemli bir şeydir bu. Hele bu tart^ma, Adana'daki üreticiler Kurultayı delegeleri arasında yapn byorsa... tstanbul'da bir öğrend, oyun sonu sahneye fuiayıp, oyunculara "Niye böyle?" diye soruyom... Sömestr tatiUnde oyunu seyretmeye koşuşan Yalovalı, Antepli, Bahkesirli öğretmenler, mektupla ya da bizzat kulise gelerek oyunun tartışmasuu sürdürüyorlarsa... Çok önemli bir yanı daha var Abdülcanbaz olayının. Çahpçengi, tuluatkıyamet bir oyunda, aynı anda, kahkahadan kırılan bir seyirciyle, katıla karıla ağlayan bir seyirdyi yan yana gcn'rebilmesi..." Olkcmizin, uluslararası bağlamda da onurla anılan karikatürcüsü Turhan Selçuk'un yaratısı Abdülcanbaz "pek yakında, 32 ktsım tekmili birden" bir kez daha sahne ışıklan ilc aydınlanacak. Unutmadan... Biliyorsunuz, "halkını aeven her dürüst ve namuslu kişide az çok Abdülcanbazlık vanür." •+ (1) MaM n y«vuj. Cumhurtr*. 1t.12.ian (X) Al M m n CufnhurtyM. M.1«7» (4) O M K » Effeal. OzgOr InHn. O u t I t n D E R G İ 1 2 A R A L I K 1 9 9 3S A Y I 4 0 3