Katalog

JAPON SENDROMU Paris modasında bir çekik gözlü Issey Miyake, diğer Japon modacılar arasında, adını 'Atlantik ötesine' ulaştırmış olmanın prestijini 80'lerin ortasında kazandı ve dünya, bu alanda da Japonlara alışmaya başladı... Ama Japonlar, her alanda olduğu gibi modada da uygun adım ilerleyişlerinin 'hevesini' tam alabilmiş değiller! Moda yazarlarımızdan Neclâ Seyhun'un nisan ayındaki bir yazısında belirttiği gibi, "tçinde moda kıpırtıları uyanan her Japon, soluğu Paris'te alıyor." Aslında, daha birkaç yıl önce, Fransız basını, onların varlığını alaycı başlıklarla vermişti: "Moda Samuraylan". Fransızların küçümsedikleri, ancak yok sayamadıkları bu 'Samuraylar', Shibalı kadınlar, Nippon Üniversitesi'nin İngiliz edebiyatı eski öğrencileri, Bunka Koleji mezunları ve Osakalı bayanlardan oluşuyor. Bu Japon stilistler, bir sezonda Paris'te 15'ten fazla defileye imza atmanın gururunu taşıyorlar. Bizde pek tanınmasa da Yuki Torii, Kimijama, Junko Koshino, Kurosawa'nın filmlerinin kostümlerini çizen Hanae Mori, hayranlarınca Kenzo'ya benzetilen İrie, Kasami Yamamoto, Hiroko Koshino ve tabii Issey Miyake, moda dergilerinde adlarına sıkça rastlanan imzalar. Paris, Milano, Londra, New York gibi moda merkezlerinde Doğu'dan esen Japon rüzgârının artık Batı podyumlarına da ulaştığı, "çekik gözlüler"in bu atağına dikkat edilmesi görüşü hâkim. Fransa Ter/iler Scndikası Başkanı olan Jacques Mouclier'nin yıllar önce Japon modacılan küçümseyen sözleri, günümüzde bizzat rakamlarla çürümüş durumda. Chantal Thomass, sırtını JeanPaul Gaultier'nin finansörü, Kasyhama adlı kuruluş. Bunlar işin ekonomik yanı. ÇizCUMHURİYET DER6İ 5 MAYIS gilere gelince de Japonların özgün çizgileriyle renklenen, hareketlenen bir piyasa söz konusu. Ünlü moda eleştirmeni Anna Piaggi de aynı kanıda: "Japonlar daha özgür ve Uretici. Üç biiyiik stilisl Rei Kawakubo, Yohji Yamamoto ve Issey Miyake başlıbaşına ekol olmuş kişiler." Rei Kavrakubo ve Yohji Yamamoto Japon modasırun en özgün ürünlerini sunarken Issey Miyake daha ileri gidip sanatını yeni kıtaya taşıyor. Ocak 1986'da Time dergisine kapak olan Miyake, hiç tartışmasız Japon modasının kralı. Yapıtlarında kuvvetli bir Doğu etkisi olmasına karşın her seferinde Japon kültüründen esintiler taşıma kaygısında değil: "Ben dünya vatandaşıyım. Dünyayı gezerek bu birikimi elde ettim. Kafamdakileri yalnız Japonya'ya mal etmek doğru olmaz" diyor. Miyake 1965'te Kyoto'yu terk edip Paris'e gelmiş ve Guy Laroche'un asistanlığını yapmış. Daha sonra Givenchy'ye geçmiş. Bu atölyenin penceresinden 1968 Fransası'ndaki değişiklikleri gözlemiş. Amerika1 da blucinle tanışmış: "Neden Japon kumaşlanyla benzer bir şey yapılmasın diye düşündüm. Judo ve kendo elbiselerini makinede dokuttum. Çünkii geleneksel olarak elde dokunanlaî çok pahalıya mal oluyordu. Tokyo'da bu üriinleri begenmediler. Batı hayranlığı iist diizeydeydi. Elbiseleri fazla Japon buldular." Miyake^ nin çalışmaları 1973'e dek ağır aksak gitti. 1973'te tesadüf eseri kreasyonu dikkat çekti, defile düzenlenmesi istendi. Moda çevreleri şok geçirdiler. Geniş formalar vücudu belli etmiyor, toprakla suyun kanşımından doğan renkler etkiliyordu. Miyake o zaman kaç yaşındaydı? Otuz ya da otuz beş. "Benim için her olay her yaşadığım giin, armagandır. Hiroşima'da bomba patladığında okula gidiyordum. Yaşama sıkı sıkıya baglıyım" diyen Miyake, bombanın izlerini ömrü boyunca taşıyacak: Tek bacağı kısa kalmış. Belki de vücudu gizleme isteği buradan kaynaklanıyor: "Viicut degil, ne yaptıgı önemli. Onu örten kumaş, onun her hareketinin bir parçası olmalı. Stilistligin piıf noktası da bureda sakh." ^ Psrls podyumlarından ABO'y* «çrayabilmif Issay Mlyaka'nin kreasyonları, tüm Japon modacılarının tasarımları gibi, Batı dünyaaına deglşlk bfr soluk getirdi. Italyan modacılar bila Japonların bu bafarısını toallm adlyor. 1991 SAYI 2 6 9 19