Katalog

BEYOGLU'NDA GEZERKEN Ç E L İ K G Û L E R S O Y Heybetli binaların iç dünyasıdır geçitler Çarşılı ya da çarşısız, Tünel'den Taksim'e kadar uzanan Beyoğlu pasajları, birer bina cilvesi, birer 'şehir oynaklığı'dır; heybetle yükseldikleri cadde kenarlarında, içlerindekî dünyayı gelene geçene kapatmazlar. eçen hafta, yazımızın birinci bölümünde, bir pasaj iki türlü olur, çarşılı ve çarşısız demiş, arria iki türün de bir bina cilvesi, bir şehir oynaklığı, şehir kolaylığı olduğunu belirtmiştik. Tünel'den başladığımız bu gezinin üç önemli durağı 'Tünel', 'Şark' ve 'Suriye' pasajlarının ardından şimdi yola devam edelim... Nil Pasajı: Suriye Pasajı'nın açıldığı Gönül Sokagı'nda, tam ortada bu bina yer alır. Bu, basit bir geçiş yeridir. Karşıda Asmahmescit'e çıkar. Yapının Gönül Sokağı cephesi yeni beton inşaattır, öbür cephesi kesme taştan, kemerli pencereli, güzel bir tarihi binadır. Benim çalışma Dünden bugüne Pera'mn son pasajları (2) G hayatımın 10 yılı (19551965), bu kısmın ikinci katında geçti. Yapının bodrum katını da, 15 yıl kadar, ünlü Çardaş Lokantası kaplamıştı. Tepebaşı Meydam'nda 5 yıl altlı üstlü yine komşu olduğumuz, 'Macar Lokantası'. d'Andr&ı Pasajı: Bunun bugün yarısı var. Yarısı yok! lstiklâl Caddesi'nde Paşabahçe Magazası'nın (ki eski Bazar Alkmand mağazasıdır), yanından giren lerkos Çıkmazı, artık az ilerde kesiliyor. Eskiden yol oradan aşağı, bir merdivenle iner, az sağ yapıp, Tepebaşı Meydanı'na çıkardı. Terkos Çıkmazı adı, taşıt giremez anlamınaydı, yoksa yayalar için enfes bir geçit vardı. Burada da çalışma hayatımın 5 yılı geçti. 1950'li yıllarda adı, Mondı Pa Elhamra Pasajı (tl«tt«) v* Hazzopulo Pasajı'nın açıldıftı İç avlu (sol altta). sajı olmuştu. Sonra 1965'te Işçi Sigortalan Kunımu satın aldı, kiracıları çıkardı. Pasaj boşluğuna da beton atıp kat haline getirdi. Sen sağ ben selamet. Biz çıkmadan, zetnin katında Çardaş Lokantası yer ahyordu. "Beyoğlu" kitabımda daha geniş yazdım: Yazın, damalı örtüleri ile masalarını serin ve loş taşlığa çıkarır, dizer, içerden radyo müziği dışarı taşar, yaz sıcağından kaçıp bu loş taşlığa sığınanlar, kendilerini Peşte'nin bir köşesinde sanabilirlerdi. Yanından yukarı devam eden taş merdivenli yol ise Utrillo'nun ölümsuzleştırdiği Paris sahnelerinden birini, bu Beyoğlu köşesine taşımış oluyordu. Bu yazıyı kontrol için geçenlerde gittim; Terkos Çıkmazı'na çevredeki giysi satıcıları o kadar pılı pırtı yığmışlar ki sokak, arkadaki pasaj başına konulan kilitli demir kapıya bile varmadan, zaten geçit vermez olmuş. Cite de Petit Champs: Bir adı da sanırım Fresco Pasajı ıdı. Tepebaşı Meydaru'ndan girer, (145 sayılı güzel bina) lstiklâl Caddesi'ne "Devi Çıkmazı" yolu ıle ulaşır. Bunun da çıkmaz adını taşıması, taşıtlar için olsa gerek. Ayrıca bu karanhk yol, neye "deyâ"dır, anlaşılmaz. Tepebaşı'na bir merdivenle ınılir. Hemen solda, Meşnıtiyet'ın ünlü Kanunu Ksasî Kı raathanesi vardı. 70'li yıllara kadar yaşadı. Bize komşuydu. Solda, duvara dayalı divankanapeler, arkalan aynalı, önleri maşah. Dipte de bilardo masaları! Cephesi, harika bir Art Nouveau idi. Olanlar olmuş şimdi. Bugün olmayan, tarihi ve çok güzel bir pasaja, anısı nedeniyle yer vermeyelim: Karlman Pasajı. Şimdiki OdakulVnin, merhum yeri. Bunun lstiklâl Caddesi'ne bakan cephesinin, güzel bir mermer işçiliği vardı. Yerine kule dikildi (Ve de kuleliği yetmiyormuş gibi, bir de geriye çekilerek caddenin düzeni bozuldu. Bir bina, nasıl ileri çıkmazsa, geriye de çekilip iki yanındaki yapıları cascavlak ortada bırakamaz!). Kule, şimdi modern bir pasaj. Elhamra Pasajı: BugUn altında, arka sokağına geçit vermeyen bir çarşıpasajı olan bina, bu yüzyılın başlarına aittır. Daha öne yerınde ünlü bir gazıno bulunuyormuş. Turk mımarısı üslubunda taklit edilen taş yapı, "Elhamra" adıyla unlü bir sinemaya ve altında, zarif dükkânlara sahiptir. Olivyo Hanı geçiti, çok enfes bir köşedir. Karşıda ünlü Rejans Ix>kantası yolunuza çıkar. Sağa sapan yolda, sol ustte Panaia Rum Kiiisesi yükselır. Eınir CUMHUfiİYETDEH6İ24ŞUBAT1991SAYI259