Katalog

M EKTUPLARDAN Osman Senemoğlu B Madame de Stael'den Madame Recamier'ye: Madame de Stael AnnaLouiseGermaine Necker ya da ün kazandığt adıyla Madame de Stael (1766), XVI. Louis'nin maliye bakanı Necker'in kızıydı. Fransız edebiyatının romantik dönemine damgasım vuran bu ünlü kadın yazar de Stael adını tsveç 'in Paris Büyükelçisi'yle evlenince aldı. Madame de Stael, XVI. Louis'nin politikasına karşı çıkarak Bonaparte'ı destekledi, ancak bir süre sonra undan böyle, bu sayfada her hafta bir mektup okuyacaksımz... Dünden, bugünden; Türkiye'den ya da öteki ülkelerden alanlannda ün kazanmış kişilerin yazdığı mektuplar... ' 'tnsan' 'ın daha iyi anlaşılmasını sağlayan dnemli tanıklardan biri sayılabilecek mektuplar, kolay kolay zaman aşımma uğramayan belgeler arasında yer alır. Tarih boyunca yazılmış mektuplar, çok zengin ve ilginç bir bütün oluştururlar... tşte böylesine geniş bir bütün içinden yayımlanacak ilk mektubu seçme güçlüğünü, Prof. Bedrettin Tuncel'in yol gösterici bir gözlemiyle yendik. "öteden beri en gü'zel mektupları kadınlarm yazdıkları söylenir. Mektup edebiyatının tarihi incelenirse bu sözün pek de yanlış olmadığı (...) anlaşıhr" diyor Tuncel, Tercüme Dergisi 'nin "Mektup özel Sayısı"nda... Bu saptamadan yola çıkarak biz de ünlü bir Fransız kadın yazarın, Madame de Stael'in en yakm kadın dostu Madame Re'camier'ye yazdığı mektuplardan birisiyle sayfamızı başlatmaya karar verdik. Madame de Stael ile Madame Re'camier dostlukları tarihe geçmiş iki kadın. Büyük mutlulukların yanı sıra çeşitli acıları ve sürgün cezalarını tatmış; güzellikleri, kıvrak zekâları, değişik alanlardaki çarpıcı yetenekleri dillerden düşmeyen; prenslerden yazarlara varıncaya dek o dönemin önde gelen birçok erkeğini etkilemiş iki kadın. <D o onunla da anlaşmaztığa düştü. Yazıları yüzünden başı derde girdi; Napolyon, yazarın evinde dtizenlediği toplantıları yasaklattı. 15 Ekim 1803'te, "Paris'ten kırk fersah uzakta" yaşamaya mahkum edildi. Paris'ten sürüldüğü on yılı aşkın zaman diliminde Almanya, ttalya ve tsviçre'de oturdu. Ülkesinden ayrı kalmanın sıkıntısına kendini yazmaya vererek dayanmaya çalıştı. 1817 şubatında, bir baloda felç geçirdi ve 13 Temmuz 1817'de, yaklasık bir yıldan beri yaşadığı Paris'te öldti. JeanneFrançoiseJulieAde'laide Bernard (1777), zengin bankacı Jacques Re'camier ile evlendikten sonra kocasının soyadıyla üne kavustu. Yakınlannın kendisini "Juliette" diye çağırdığı Madame Re'camier'nin hayranları arasında Adrien ve Matthieu Montmorency, Lucien Bonaparte gibi ünlüler vardı. Paris'in MontBlanc sokağmdaki yönetim karşıtlarının toplantı yerine dönüsen evi, polisin gözetimi altında tutulmaya baslandı. Bu çalkantılı ve renkli yaşamda Prusya Prensi August da yer almak için can atıyordu. Çekiciliğini kullanarak Benjamin Constant'ı Bonaparte'a karşı yazılar yazmaya kışkırttı. Chateaubriand'la ilişkiye girdi. Edebiyat alanında fıiçbir tutkusu olamayan Madame Re'camier, güzel konuşma yeteneğiyle çevresindekileri etkilemeyi çok iyi bilirdi. Son yıllannda kör olan Julie Re'camier, 1849'da bir salgında koleradan Oldü. Madame Recamier w Işte Rouen'dayım, sevgili Juliette. Sürgün gittiğim her yerdeki gibi hüzünlüyüm. Ama burası Parıs'e pek uzak değil. Sabah yedide kalkıp on iki saatte buraya gelen küçük bir araba ve sekiz dokuz saatte gelen posta var. Bu yakınlıktan ne zaman yararlanacaksınız? Değerini herkesten çok bildiğim sevinci bana ne zaman yaşatacakşınız? Şimdi Prosper'i (*) daha sık gördüğünüzden bana da daha sık yazacağ^nızı söylüyorsunuz. Itiraf edeyim ki, onun sizi sevmesine izin verrnenizden çekiniyorum. Çünkü böyle bir şey en önemli iki sevgi kaynağımı allak bullak edeceğinden benim için ölümcül bir acı olur. Yapmayın bunu Juliette. Sürgünde bulunduğumdan, size güvendiğimden ve sizin kadar çekici olmadığımdan gönülyüceliğı onunla bir ilişkiye girmenizi yasaklar. Bunları, Prosper'in bana olan sevgisine çok inandığım için söylemiyorum; bu sevgiden sürekli kuşku duymanın korkunç mutsuzluğunu yasıyorum. Ama bu mutsuzluğun sizden kaynaklandıöını düşünmek benim için dayanılmaz olur. Kendimde Döyle bir şeye dayanma gücünü göremiyorum. m (*) O dönemde Fransa'ya bağlı Cenevre ve yöresınin baş yöneticisı Claude de Barante'ın oğlu Prosper, Madame de Staöl'in sürgündekı yıllarının büyük bölümünü geçırdığı Cenevre yakınındaki Coppet'ye ilk geldığınde yırmı bir yaşındaydı. Içişleri Bakanhğı'ndakı görevının yanı sıra edebiyatla da ilgilenen bu yakışıklı, ama çekingen gencin Madame de Staöl'e olan ılgısı gıderek arttı. Kocasının ölümünden sonra Prosper'le evlenmeyı düşleyen yazarın bu belirtisi, genç sevgilisinin Madame Recamier İle tanışmasıyla aksamış, baba de Barante'ın karşı çıkması ve Prosper'in aşkının zamanla azalmasıyla gerçekleşememiştir. 22