Katalog

EV E K O N O M İ S l Meral Tamer Tüketiciye "cayma hakkı" Doç. Dr. Yavuz Odabaşı: Kapıya gelen pazarlamacılarla yapılan sözleşmelerde tüketici lehine bir "cayma süresi" ya da "düşünme payı" olmalı. Böylelikle tüketici, tercihini baskı altında yapmamış olur. ticiyi koruyan hiçbir uygulama yoktur. Bu tur satış ^ r + uygulamalan* ^* orta ve ortanın yoneliklir. Bu gruptakı tuketiciler baskı altında yapılan satışa karşı çok duyarlı olup satın alnıa" karanm verirken tam bir serbesflıgc sahıp degıldır. Özellikle, bilgi eksıklıgınden dolayı seceneklerini çok iyı bılemezler. Urunlerin kaynaklannı ve piyasadaki diger onerilerı kar^laştırma yapabilme olanağından yoksundurlar. Rıınların yanında, urunu satın almak islemelıri ile finansal dunımlarındaki zorlamalar yuzunden agır satış şartlarını kabııllenmektedırler." apıya gelen pazarlamacılarla ılgılı ola rak son yazdığımız yazı üzerıne 2 mektup aldık Bunlardan bırı tuketıcı konularında epey kafa yormuş bır uzmandan, dığerı ıse kendısı bızzat kapı kapı dolaşan bır pa/arldindudan Dılersenız bu hafta önce Eskışehır Anddolu Ünıvcrsıtesı'nden bıze yazan Doç.Dr. Yavuz Odabaşı'nın önerılerıne kulak verelım Kdpı kapı dolaşan pazarldmdcJarın "az rastlanır durustlerınden bırı" olduğunu sandığınıu dığer mcktup ıse alttakı sütunlarımı/da yer alıyor Kapıya gelen pazarlamacılardan yapılan alışvcrışlerde tüketiciye bır "duşunme payı" ya da "cayma hakkı" tanınmasını ısteyen Odabaşı şöyle dıyor "Turkiye'de kapı kapı dolaşılarak yapılan taksitlı satışlar konusunda, maalesef, luke Tüketici köşesi Üşenmeyin... Hakkınızı arayın Okurumuz Nurten Arakon'un bulaşık ve çamaşırlarda kullanılan Beybı lastık eldıvenlerıyle ılgılı şıkâyetını bır sure önce bu köşede yayımlamıştık Kendısı satın aldığı eldıvenlerın surekli çuruk çıkması uzerine durumu Beybl flrmasına, istanbul Tıcaret Odası'na ve bıze bırer mektupla bıldırmıştı Bu hatta tam ev ekonomısı köşesının yazılarını hazırlarken Nurten Arakon telefon ettı Beybı fırması mektubu aldıktan bır hafta sonra kendısıne 6 çıft lastık eldıven ve özur dıleyen bır mektup göndermış Nurten Arakon hem firmayı uyardığı ıçın hem de firmanın duyarlı davrandığı ıçın çok memnundu Mektupları yazarken konudan dostlarına da söz etmış ve bazıları "Ayol hlç, bir çift lastlk eldiven için uğraşmaya değer mi? Uşenmlyor musun her tarafa ayrı ayrı mektuplar yazmaya..." dıye kendısıne karşı çıkmışlar Nurten hanım dıyor kı "Eğer uşenseydlm, hakkımı alamayacaktım. Slzin kösenlzden diğer tüketicilere de seslenmek ve en kuçuk alışverişte bile onları haklarını aramaya çağırmak İstiyorum." Tuketicinin Sesı köşemızın dığer konuğu Çanakkale'de Yaçar Spor mağazasından satın aldığı ayakkabıyı yenısıyle değıştıren okurumuz Ahmet Verimli. Ahmet bey mektubunda şöyle dıyor K Bir mektup da pazarlamacıdan apıya gelen pazarlamacılarla ılgılı olarak söz sırası şımdı de "durust çalışan az sayıdaki pazarlamacılardan" bırının Bır pazarlama şırketının elemanı olarak kapı kapı dolaşarak mal satan Nurettin Karadag, rnektubunda şöyle dıyor "Uzun zamandır pazarlamacılar hakkında koşenizde yazdıgınız yazılardan sonra size bu mektubu yazmaya gerek gordum. Ben Balıkesir Meslek Yuksck Okulu pazarlama bolumu mezunuyum. Yaklaşık I yıldır mutfak eşyası ve bazı ev gereçleri pazarlayan bir firmada menajer olarak çalışmaktayım. Cumhuriyet gazetesinı ve ozellikle Pazar Dergi'deki "Ev Fkonomisi" koşenizi ilgiyle okuyorum. Bu köşedeki yazılarınızda genellikle lukelicilerden gelen pazarlamacılarla ilgili şikâyetlere yer veriyorsunuz. Tuketıcileri, pazarlamacılarla olan sorunları konusunda aydınlatıyorsunuz. Benim için uzucu olan, bir genelleme yapınanız ve lum pazarlamacıları aynı kefeye kovmanızdır. Çalıştıgım firmayı ornek olarak yazmak istiyorum. Firmamızın kâr oranı oldukça normaldir. Biz de piyasadaki fiyatları araştırıyoruz. Magazalarda buyuk fiyat farkı olan bır mamul gordugumuzde bunu işverene soyluyoruz. Ama mağazadaki bu buyuk fiyal farkı malın daha onre satın alınmış olması ve arada gelen zamların o mala ııygulanmamış olmasından kaynaklanabılıyor. Bu fark, sızin de belirttığiniz gibi magazalar arasında da olabılıvor. Bu fark firmanın uyguladıgı kâr oranının yuksek ya da duşuk olmasındun da mcydana gelebılıyor. Ornegin 34 ay kadar once bizim taksitli fiyatı 44 bın 500 liradan pazarladıgımız bir çaydanlığın (Tuna marka) bir mağazadaki peşin tiyalı 45 bin liraydı Şimdi çaydanlığın taksitli fiyatı 63 bin lira oldu, ama belki de magazada hâlâ 45 bin liraya salılıyordur. Bır keresınde işverenımızle fiyat konusunda tartışmıştık. Bıze çıkanp malın dukk&ia giriş fiyatını gosterdi. Malın giriş fiyatının uzerine yüzde 10 masraf, yuzde 10 satış clemanının primi (bu para peşin fiyatından KOV çıktıktan sonra hesaplanır), yuzde 15 ~m kâr payı ve yuzde 12 KDV eklenmek F I sureliyle satış fiyatı belirleniyor. I Bizim duşuncemiz, bir kez mal sattığımız \ muştcriye bir daha mal satabilmektir. Ben eski N ~^mmmmmm muşterilerime defalarca ugrayıp tekrardan mal satıyorum. Fahiş fiyatla mal satarsak, o muşteriye bir daha ugrayamam ve dolayısıyla bir muşteriye ancak bir kez mal satabilirim. Ama uygun fiyatla mal verip satıştan sonra servis ve hizmetleri tam olarak yapar, muşteıi sorunlannı (fiş, mal degişimi gibi) halledersem, bir muşteri benim için belki de 1015 muşteri olur. Çunku muşteri mımnun oldugu takdirde, kendisı yeniden mal aîdıgı gibi, komşusuna, akrabasına da aldırtıyor. Biz, bu duşunceyle hareket ederek çalışıyoruz. Ben zaten fiyatların normal olduğuna kendim inanmazsam, muşteriyi inandıramam ki... Ennasyonun tırmandığı, fiyatların surekli arttığı, tuketicinin satınalma gucunun duştugu donemde, bir de çogu pazarlama firmalarının fahiş fiyatla mal satınaları, onların sonunu hazırlayacaktır. Fahiş fiyatla mal satmak, çok kısa vadede kâr saglar, uzun vadede yıkım olur." Pazarlamacı okurumuz Nurettin Karadag'ın yazdıklarının lıer satırını onaylamamak mümkün değıl Zaten okurumuzun çızdığı tıptekı pazarlamacılardan alışverış eden tuketıcıler, herhalde pazarlamacılardan şıkâyetçı olup da bıze başvuranlar değıl... D K Tuketicinin bu konııda korıınması için, sözleşmelerde belırlı bır sure ı^erısinde sozleşmeden cavma olanagının vasal olarak verılmesı zorunludur. Ozgurce seçım yapabilmek ıçın gereklı bilgilerin toplanması ve değerlendirmenin baskı altında yapılmamış olması açısından bu kunu çok onemlıdır. Sozleşmeden cayma suresıne, sogutına suresi, duşunme payı, cayma sıırcsı, tayma hakkı gıbı degışık ısımleı verılebılır. Bu surenın verilmesı sonucunda lukelici sadeıe satıcıların verdıgi bılgılere gore değil, kendisınin toplayacagı bilgilere gore dıışıınerrk verebılecek ve istemedigı, arzu etmedıgı durıınılara duşmekten korunabılecektır. hozu edılen surenin konması >asal bir duzenlemeyi gerektirmektedir. Politıkacılar, tüketici korunmasında çalışanlar ve hukukçuların bu konuda etkilı olmaları gerekmektedır Vasal duzenleınc yapılıncaya kadar luketıcının dıkkatlı ulması gereken konulardan da *>oz edilmelidir. • Tüketici, bu sureyi kendi kendine verebılmelidır. Salışcı ile ilk goruşmede sozleşme yapmaktan kaçınmalı ve gerekh bilgıleri topla\abilecek bir zamanı kendine ayırmalıdır. • Tüketici, aynı tur urunıın degişik markalarını, garantilerinı, fıyatlannı, satış şartlarını oğrenmeye çalışmalıdır. • Tüketici, satış elemanlarından sozlu oldugu kadar yazılı bılgiler (broşur gibi) istemeli ve bilgiler ile karşılaştırmalar yapmaya ^alışmalıdır. • Tüketici, satış elemanlarının psıkolojik baskılarına aldırmamalı, akılcı davranmaya ozen gostermelidir. Sonuç olarak, tuketicinin bilinçli hareketi ve yeteıii duzeyde bılgilenmesi konuya çozum getirebilecektir. f ] "Ikl ay önce Çanakkale'de Yaşar Spor mağazasından kızıma iyi kallte bir spor ayakkabısı aldım. Ayakkabının sol tekl burun kısmından dellndl. Derginlzln tüketici koşesini izlediğim İçin mağazaya gidlp konuşmaya karar verdlm. Mağaza sahibi Yaşar Bey'e durumu anlattım. Benim haklı olduğumu, sattığı ayakkabının en az 6 ay glyilmesl gerektiğlni bellrterek başka marka yeni bir çlft ayakkabı verdl. Uretlcl flrmaya ayakkabıyı lade edeceğlnl bildirdi. Diğer satıcılara örnek olması dileğiyle Yaşar Spor mağazasına gazeteniz aracılığıyla teşekkür etmek İstiyorum. Saygılarımla" 20