Katalog

CAZ: YUZYILIN SESI CHARLIE PARKER'IN YÜREĞİNİN YARISIİSTANBUL FESTİVALİ'NDE Caz, 1940'ların ikinci yansına yeni bir akımla girdi: "Bebop" tarzı. Bu akımın başını çeken iki isim, Charlie Parker ve Dizzy Gillespie Idi. "Bebop" için, "Yüreğimin ötekiyarısı" diyordu Parker. Ve şimdi Gillespie, "Beboplarıyla İstanbul'da. Sadettin Davran annes Film Şenligi'nde, "En lyi Erkek Oyuncu" ödülünü genç oyuncu Korest Whitaker kazandı. Whitaker, ödülü, eski "Kırli Harry", yeni politikacı ve becerikli sinemacı Clinl Easlwood'un ikinci yönetmenlik deneyı olan "Bird" (Kuş) adh filmdeki oyunu ile aldı. "Bird", erken geldıği caz dünyasından yine çok erken yaşta ve (tam 32 yıl önce), ardından bir söylence bırakarak ölen büyük saksofoncu Charlie Parker'ın takma adı. Film tümüyle, Parker'ın sadece 35 yıl sürmüş, ama gerçekten de pck çok yönetmen için bulunmaz bir malzeme oluşturacak yaşamöyküsü üzerine kurulmuş. Caza olan tutkusunu bugüne dek bastıran Eastwood, başarılı bir zamanlama ile filmini, bu sanatın neredeyse bir "yeniden keşfedilme" yaşadığı sürece yetiştirdi. İki yıl önce de ünlü Fransız yönetmen Bertrand Tavernier caza bugüne dek sinemanın en büyük armağanı sayılacak "Autour Du Minuit" (Geceyarısına Doğru) filmini yapmış ve film olağanüstü bir ilgi uyandırmıştı. Tavernier, Eastwood'un tersine, filminde, profesyonel oyuncular yerine, çok ünlü caz müzisyenlerini oynatmıştı. Başroldeki büyük tenorcu Dex<er Gordon, ilk kez kamera karşısına çıktığı halde, kendisini bir anda Oscar adayları arasında bul muştu. Bu yıl Cannes Film Şenliği'ndeki acı bir rastlantı da "Kısa Melrajlı Filmler" bölümünde göstcrilen Bertrand Fevre'in 9.5 dakika uzunluğundaki "Chet's Romance" adlı 'filminin izlendiği sıralarda, filmin ve bir başka söylencenin kahramanı Chet Baker'ın Amsterdam'da kaldığı otelin penceresinden düşerek trajik bir biçimde ölmesi oldu> C getlrir. ikinci Dünya Savaşı'nın son yıllarında gelişen bu caz akımının onde gelen iki temsilclsi, Charlie Parker (Takma adı "Bird") ve Dizzy Gillespie'dlr. "Bebop"ta, orkestra ritmi, aynşıma uğramış gibidlr. Kontrbas, ritmik sürekllliği tek başına sağlarken piyano kısa aralıklarla devreye girer. Bateri ise, genelllkle, blrbirinden kopuk gibi gözüken kuru ve kesin küçük "break"lerle müziğe katılır. Baterlnin sembol oyunu bazen, blr karmasaya varana dek uzayablllr. Ancak, "dörtlü zaman" kuralından hlçbir sapma kabul etmeyen kesin ölçüye hep uyulur. "Bebop" akımının temsllcitori tarafından kullanılan temalar, cazın genelgecer temalanndan oldukça farklıdır. W Desenler, Federal Almanya'nın Darmstadt kentinde 29 mayıs 28 ağustos tarihlen arasında yer alan "That's Jazz/20. Yüzyılın Sesi" adlı caz tarihı sergısı için hazırlanmış bir broşürden alınmıştır. Cazı, sinenıa da yeniden keşfedıyor. Birkaç yıldır, yerı geldikçe değindiğimiz gibi caz moda. "Moda"da bile. Ünlü Italyan modacısı Cianfranco Ferre, "Biliyorsunu/, 1987 caz yılıydı", demiş. Bir magazin dergisinde görnıüştüm: Ferre, "geçmiş zaman" kullanmış, anlayış g^stermek gerek; herkesin de bildiği gibi modaların ömrü, gidip gidip gelseler bile bir yılla sınırlı olmak zorunda. Söz konusu dergi, sayfasında bir de Gerry Mulligan fotoğrafı yayımlamıştı. Saat koyacak değil ya! Eastwood'un fılminde, Parker'ın bir vakitler "Yüregimin oleki yansı" dediği "Bebop*^ un bir başka öncüsü, cazın yaşayan simgesi Dizzy Gillespie'yi Sam Wright adlı genç bir 12