Katalog

Makedonya'nm bütünunde hak iddia eden Bulgariar, Sırp ve Yunanları zorbalık ve bulgeyi sömürmekle suçluyorlar. ISTB'de Ayastefanos Antlaşması ile Adriyatık, Ege ve Karadeniz kıyılarında toprağı bulunan bir "Buyuk Bulgarıstan" kurduklarını tııç akıllarından çıkarmayan Bulgarlar. ancak bırkaç aylık ömrü olmuş bu devletı yenıden gerçekleştirmek ıçin Balkan Savaşları (1912) sırasında çok çaba sart ettılerse de yıne başanlı olamadılar. Bulgar Kılısesı o devirde buyuk Bulgaristan mücadelesine önculük ve bayraktarlık ettı. dece 70 ile 40 yıl öncesi gibi hafızalarda henüz taze bir dönemde geçmiştir. Macaristan, 1. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkınca, 800 yıldır yönettiği Transilvanya'yı 1920 Trianon Antlaşması'yla Romanya'ya bırakmak zorunda kaldı. Ama bir türlü unutamadığı bolgeyi 1940'ta II. Dünya Savaşı çıktığında Hitler Almanya'sının yardımıyla geri aldı. Ne var ki savaşın sonucunda Macaristan yine kötü tarafta, yenikler arasındaydı. 1945 yılında Sovyetler, Transilvanya'yı yeniden Romanya'ya verdiler. Anlaşmazhk o tarihten beri iki sosyalist ülke arasında sürüvor. Yugoslavva ile Bulgaristan arasındaki saatli bomba: Makedonya Balkanlar, bilindiği gibi, tekin olmayan bir bölge olmakla ün yapmıştır. Balkanların "Makedonya" denilen ve günümüzde Yugoslavya, Yunanistan, Bulgaristan arasında paylaşılmış durumda bulunan yöresi ise tüm bölgenin "en yanıcı" yöresi sayıimak gibi bir talihsiz üne sahiptir. Üstelik bu yörede halen biri Yugoslavya Bulgaristan, öbıınl YugoslavyaYunanistan arasında olmak ü/.erc en az iki saatli bornbanın tik taklan duyulmaktadır. Makedonya denilen ve 26 bin knV genişliği bulunan yörenin günümüzde %50'si Yunanistan, %40'ı Yugoslavya ve %10'u da Bulgaristan sınırları içinde yer almaktadır. Ashnda ve genel olarak kabul edildiği üzere, Makedonlar denilen bir ulusal topluluk, Makedonca denilen Sırpça ve Bulgarcaya yakın, ama ayrı bir dit vardır. Ne ki 2300 yıl kadar önce Makedonyah II. Filip'in oğlu ünlü BüyUk İskender tarafından imparatorluk ölçüsünde büyütülen devletten sonra Makedonlar tarih sahnesinde hemen hiçbir zaman bağımsız bir siyasal varlığa sahip olamadılar. 1945'ten sonra Yugoslavya sınırlan içinde kalan Makedonlar özerk bir federe cumhuriyet kurmak şansına sahip olurken Bulgaristan ve Yunanistan sırarlan içinde kalan soydaşlan ulusal topluluk olarak varlıklarının, dillerinin bile inkâr edilmesiyle karşılaştılar. Üstelik sorun salt Mekadonlann ezilmeleri, eritilmeleri olmaktan çıkarak Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğünü tehdit eden bir yön aldı. öyle ki Yugoslavya lideri Josip Broz Tito, so nuncusu 1979'da Yugoslav Komiinistler Birligfnin XI. Kurultayında olmak üzere birçok kez bu duruma değinmek ve Bulgaristan yöneticilerini uyarmak gereğini duydu. Ancak Bulgaristan, Tito'nun 1980'de ölmesinden sonra Yugoslav Makedonyasına yönelik kampanyayı daha da arttırdı. "Tek devlel, lek millet" slogaruyla özetledikleri anlayışları gereğince Bulgar yöneticileri Ulkelerinde Makedon değil Bulgar yaşadığıru, Makedon olarak adlandınlanlann aslında Bulgar olduklarını, Makedonca'nın da Bulgarca'nın bir kolu olduğunu iddia ediyorlar. Tabii bu mantığın uzantısında Yugoslavya sınırlan içinde yaşayan MakedonYugoslavya ile Arnavutluk'u karşı karşıya geları da Bulgar ve Yugoslavya Makedonyası'nı tiren anlaşmazhk Kosova özerk bölgesiyle ilgida aslında Bulgar toprağı olarak niteliyorlar. li. Dünyada daha çok tanınan bu anlaşmazlıBulgaristan Milli Savunrna liakanlığı ve Halk ğın gerisinde de iki ülke arasındaki mevcut siOrdusu Genelkurmayı'nın dergisi olan "Voen yasal sınırın özellikle Arnavutluk'ta burukluk no Istoriçenski Sbornik"te geçen yıl, tarih bi yaratması yatıyor. Çünkü Priştine, Prizen gibi, limleri doktoru Profesör Dobrin Miçev'in ka Arnavut tarihinde önemli ulusal roller Ustlenleme aldığı bir yazıda, Makedonya'da Bulgar miş kentler Yugoslavya sınırları içinde kalmış ların yaşadığı, 1945'te bölgenin haksız yere Yu olduğu gibi bu kentlerin bulunduğu Kosova goslavya sınırlan içinde kaldığı görüşü savunul özerk bölgesinde de nüfusun büyük çoğunludu. Miçev, yazısında Bulgaristan'ın ünlü ğu Arnavut. devrimci lideri Georgi Dimitroru da eleştirerek öte yandan, Kosova, Yugoslavya'nın en fa1944'te Bulgaristan Komünist Partisi (BKP) liderliğinin ayrı bir Makedon milliyetinin varlı kir bölgesi. Federasyonun gelişme düzeyi ortağını kabul etmiş olmasını "çok ciddi bir lamasının gerisinde kalmış olmasını Kosova Aryanhşhk" olarak niteledi. Miçev'e göre, BKP an navutları Federal Hükümetin kendilerine karşı cak 1963'ten sonra Makedonya sorununda "ger ayrımcı bir yaklaşım içinde olmalarına bağlamak eğilimindeler. Buna en büyük kanıt olaçeklere dayanan" bir politika izlemeye başladı. Dobrin Miçev'in yazısı, Bulgaristan'ın özel rak da gerek toprak büyüklüğü, gerekse nüfus likle Bulgaristan Makedonyası'nın en büyük bakımından Kosova'dan küçük olan bir Karakenti Blagoevgrad'ı adeta bir ileri Us gibi kul dağ'm "federe eumhuriyet" statüsünde olduğu lanarak yaalı basın yayının yanı sıra TV ve rad halde Kosova'ya aynı hakkın tanınmayarak "özerk bölge" olarak bırakılmasını ve cumhuyo yayınlan, konferanslar, anma toplantılan vb. aracılığıyla yürüttüğü, son sıralarda iyiden iyi riyet olmak için yaptıkları başvuruların sürekye yoğunlaşan kampanyadan sadece bir örnek. Tabii Yugoslavya da eli boş durmuyor; gerek Makedonya federe cumhuriyeti gerekse federal yönetim çeşitli yollardan Bulgar'iddialarını yanıtlıyor... özellikle geçen yıl 23 nisanda Yunanistan Başbakanı Andreas Papandreu'nun parlamentoda yaptığı bir konuşmada "Yunanistan'da Makedon azınlığı yoktur ve Balkanlar'da Makedon milleti diye bir millet yaşamıyor" demesinden sonra Yunan basını konunun üzerine giderek sık sık Yugoslavya'mn toprak bütünlüğünü hedef alan yayınlar yaptı. Bunlar arasında Atina'da resmen "hiikümct yanlısı" olarak nitelenen "Etnos" gazetesinde 1986 mayısında yeralan bir yazıda Yugoslavya Devleti'nin yaratılmasıyla "Avusturya, ttalya, Macaristan, Bulgaristan, Arnavutluk ve Yunanistan'ın zararlı çıktığı", "Yugoslavya halklarının mutluluğu için halya'nın Tırst, Arnavutluk'un Kosova ve Yunan Makedonyası'nın Yugoslavya sınırları içinde kalmasına gerek olmadığı" ileri sürülüyordu. Aynı yazıda Yugoslavya Federasyonunu oluşturan cumhuriyetler ve özerk bölgelerden Hırvatistan, Slovenya, Voyvodina, Karadağ ve Kosova nın özgürlüğünün Sırplar tarafından zorla ve kurnazhkla ahndığı, ama buralardaki "bagımsızlık alevinin hiçbir zaman sonmedigi" iddia ediliyordu. Yugoslavya ile Arnavutluk arasındaki saatli bomba: Kosova li "sudan" gerekçelerle geri çevrilmesini gösteriyorlar. Federal yönetimin bu hakkı tanımayışının altında yatan neden çok basit: Cumhuriyet statüsüne kavuşmuş Kosova'nın nüfusun çoğunluğuna sahip Arnavutlar tarafından sınır komşusu Arnavutluk Cumhuriyeti ile birleştirilmek istenmesi olasılığı. Gerçi gerek Kosova Arnavutları gerekse Tirana yönetimi bu olasıhkları reddediyorlar. Ancak Belgrad yönetiminin içine bir kurt düşmüş bir kere. Hem Tirana'yı "irredentizm" (ilhakçılık) ile suçluyor hem de Kosova Arnavutlanna pek güvenemiyor. Tabii bu güvensizlik havası iki tarafta da silahlı çatışmaya varan gerilimlere, patlamalara yol açıyor. Bu ortamda da Belgrad, Tirana'yı kışkırtıcıhkla; Tirana da Belgrad'ı Arnavut soydaşlarını ezmekle suçluyor. Ancak şu kadarını da ekleyelim ki ne Tirana Yugoslavya'nın toprak hütünlüğüne karşı komplolara giriyor ne de Yugoslavya yönetimi "ülkede Arnavut azınlık yoktur" vb. iddialar ortaya atıyor. Yine de iki ülke arastnda polemik her düzeyde sürüyor... Balkanlar bölgesini, buradaki devletleri içten içe kemiren, oyan sorunlar, anlaşnıazlıklar sadece bu kadar değil. Aslında daha başkaları da var. Ama şu sıralarda Türkiye'nin taraf olduklarını saymazsak en çok gürültü koparan sorunlar, "saatli bombalar" bunlar. Ü Yugoslavya ile Yunanistan arasındaki saatli bomba: Makedonya Bir "Makedonya sorunu" da Yugoslavya ile Yunanistan arasında ve öbüründen pek de farklı değil. Gerçekten de Bulgaristan'ın tezlerinde "Bulgar" sözcüğü geçen yerlere "Yunan" ("Helen") sözcüğü koyun, YugoslavyaYunanistan anlaşmazlığını bulmuş olursunuz. Yunanların yaklaşımı da özünde Bulgarlarınki gibi. Makedonların, Makedoncanın varlığını reddediyorlar ve Yugoslav Makedonyası'nın aslında Yugoslavya sınırlan içinde bulunmaması gerektiği görüsünü savunuyorlar. Yunanlar'ın Bulgarlar'dan ayrüdığı tek nokta Makedonlar'ın Bulgar değil de Yunan olduklarını, Makedoncanın da Yunanca'nın bir dalı olduğunu iddia etmeleri. Tabii bu mantığın doğrultusunda 1912 Balkan Savaşı'nda Yugoslavya'nın payına düşen Makedon topraklannın da ashnda Yuna Makedonya'nın dıl ve kültur değerlerının geiıştırıımesı, Yugoslavya'nın uzenle izlediği bir politika. Fotoflrafta, "Belgrad Devlet Balesı" oyuncuları "Onri Destanı"nı sahneliyorlar. nistan'ın hakkı olduğunu Ueri sürüyorlar.