Katalog

•*•• bakladı, kim astı bunları buraya? Bu çamura bulanmış deri kokusu Oyun, oyuncak kokusu değll, nereye gitse bir deri kokusu genzinde. (Fotoğraf: NEVZAT ÇAKIR) Kazlıçeşme ve insanları REFİK DURBAŞ • Beş yüz yıllık bir geçmişi noktalarken bi su taşıdığı için sırtında. Kazlıçeşme'nin suyu akıyor, ama Ali Baba'ya bir yararı yok gibi. O daha çok çamur deryasında simdi. Kazlıçeşme'nin bir ilginç yapısı da İstanbul'un fethinden önce Sultan Mehmet tarafından yaptırılan kendi adını taşıyan cami. Caminin arka sokağında Hacıhasan Efendi Sokağı'nda eskiden bir hamam da varmış. Kendisi yıkılmış, kalıntıları hâlâ duruyor. Zâkirbaşı Sokağı'nın başındaki karakolun yanında bir Musevi havrası olduğu da söyleniyor. Bu da gösteriyor ki eskiden Yahudiler de Kazlıçeşme'de mesken tutmuşlar. Havra da şimdilerde yok olmuş. Kazlıçeşme'de çamurun ve deri kokusunun yanında üç şey dikkati çekiyor: Bankalar, kahveler, arabalar. Hemen her bankanın şubesi var gibi. Her köşe başında ya bir kahve, ya çay ocağı bulunuyor. Incir, kuru yemiş türU satan küçük dükkânlar da öyle. Bu yanıyla tipik bir Anadolu kasabası. Arabanın ise her tUrlüsü var. TIR'ından at arabasına kadar. Elbet deri sanayiinin kullandığı tiner, boya gibi malzemeleri satan dükkânlan hesaba katmazsak. Çunkü burada her şey deri üzerine kurulmuş. Beş bine yakın nUfusu var Kazlıçeşme'nin. 160'a yakın işyerinde 3 bin 500 kişi çalışıyor. Bunlar kürk, zig, vidala işliyorlar. 3 bin 500 işçinin 3 bini sendikalı. Türkiye Derilş Sendikası'na bağlılar. Arkadaş kahvesınde konuştuğum bir işçi, çalışma koşullarının zorluğundan, Ucretlerin azhğından yakınıyor. Haftada 45 saat çalışıyorlarmış. Ayda ellerine net 45 ile 60 bin lira arasında para geçiyormuş. İşçi sağlığı diye bir şey yokmuş. lşçilerin çoğunluğu Erzincan, Çankırı, Tunceli, Samsun yöresinden. Trakyalı da varmış az bir şey. 160'a yakın işyerinin malzeme gereksinimini 6070 kadar esnaf karşılıyor. Tuzla'ya gideceğiz, iyi güzel de, konut sorunumuz ne olacak? diyor. lşçiler bu yüzden fabrikalann Tuzla'ya iaşınmasına karşı. "Bu kadar parayla kaikıp Tuzla'ya nasıl gideriz" diye yakınıyorlar. Ya fabrikalann lojmanları varsa, diyorum. lıçeşme semti, İstanbul'un kler tarafından alınışından :elere giden bir geçmişe ıip... Beşyüz küsur yılın gunluğuyla, bugünün lıçeşmesi "kendi içinde bir alı kutu"... Deri işleyen bu ntin fabrikaları, imalathaneleri la'ya taşınmadan, bölge belki bambaşka bir görüntüye ünmeden önce, "FOG" oğraf Grubu kolları sıvamış ve yıl süren bir çalışma ile Iıçeşme'de "zamanı durmuş"... Biz de "Kazlıçeşme " çalışmasından seçtiğimiz üntülerle, sizlere bu semtin son ıresini tanıtmak istedik. Zâkirbaşı Sokağı Demirhane Caddesi'ne çıkıyor. Gazeteci misin bey? diyor. Caddenin hemen solunda semte adını veren Hayır, diye yanıthyorum, neden sordun? Kazlıçeşme 500 yıllık hcybetiyle göz alıyor he Hani bura pek yabansın da. men. Demirhane Caddesi'nde Fatih Camisi'nin Çeşmenin akan üç musluğunun üstünde, yeaz ilerisinde Kazlıçeşme'nin 40 yıllık berberi şile boyanmış kitabesinin içinde şişman bir kaz Ahmet Usta'yla konuşuyoruz. kabartması boynunu bükmüş öylece duruyor. Kendisi gibi bütun takım taklavatı eski. Kendisi beyaz, ama gagası ve sağ ayağı kırMüşterileri de. Tabelasını kaldıralı yıllar ol mızıya boyanmış. muş. Derler ki: 40 yıldır buradayım, diye sürdürüyor koSultan Mehmet daha tstanbul'u almamış. nuşmasını. Bulgarya'dan 93 muhaciriyiz. Es Bu yüzden adının önünde Fatih sözcüğü yok. kiden burada, Kazlı'da hep aileler otururdu. Ordu, su sıkıntısı çekiyor. Sultan Mehmet saFabrika vardı, ama muhit bu kadar pis değil kabaşım çağırıyor, tez elden su bulsun diye. di. Fabrika nereye atacak çerini, çöpünü. Hep Hemen harekete geçiyor sakabaşı. si iç içe. Ne bahçesi var, ne bir şeyi. Deriyi yı Gidin, diyor, nerede kaz bulursanız, orakar, kurutur, tabaklar, suyunu salar sokağa. Kazlıçeşme kendi içine kapalı bir kutu. Sir ya kazmayı vurun. Mutlaka orada su vardır. Sakabaşının adamları bu çeşmenin bulunkeci Halkalı banliyö treninden iner inmez bir duğu yere geliyorlar. Çeşme filan yok, ama bir Anadolu kasabası karşılıyor insanı. Sirkeci'den gelirken istasyonun sağ tarafı sürü kaz ortalıkta dolaşıyor. Hemen orayı kaZeytinburnu. Orası daha bir bakımlı. Kırmı zıyorlar ve bu çeşmeyi yapıyorlar. Sakabaşızılı, yeşilli, mavili balkonlu apartmanlar he nın adı unutulmuş, oysa çeşme beş yüz küsur yıldır akıyor. men göze çarpıyor. Yollar asfaltlanmış. Sultan Mehmet adı bir yerde Kazlıçeşme ile Deniz tarafı ise Kazlıçeşme. Ust üste yığılmış gri bir bina yığını göze çarpıyor. Gökyü özdeşleşmiş. Fatih'in sakabaşısı Gazi Şcyh Deryayı Ali zü bile çamura bulanmış gibi sanki. Baba Türbesi de Demirhane Caddesi'nde. lstasyonu Kazlıçeşme'ye Zâkirbaşı Sokağı Derler ki: bağlıyor. Yolun sağ tarafı eski bir mezarlık.. Fatih'in bir sakabaşısı varmış Ali Baba Ve mezarhğın önü silme özel oto. Doğal bir admda. Fatih'in ordusu nereye gitse Ali Baotopark. Mezarlığın karşısında terk edilmiş bir tek ba sırtındaki tulumla su taşırmış. Tulumunke. Kimse bilmiyor adını. Zâkirbaşı tekkesi ol dan hiç su eksik olmazmış. Bir ulu şeyh imiş. Bu yüzden "Derya" sanını almış. Deryalar gisa gerek diye düşünüyorum. Susuyorlar. Burayı dozerler temizler, diyor birisi. Yoksa bu pislik öldüm Allah kalkmaz. Derler ki: Fabrikalar Kazlıçeşme'den kalkacak, Tuzla'ya gidecek. Kazlıçeşme bir deri ve kürk fuannın açılacağı turistik bir belde olacak. Ama Kazlıçeşme'de dolaştığım ne sokaklarda, ne Salonlu Pak Lokantası'nda, ne çay ocaklannda, ne de tabelası olmayan berberde deri giysi giyen bir kişi göremedim. Üzerine giymesen, elinle tutmasan da kokusunu duyuyorsun genzinde derinin Kazlıçeşme'de... D "Kazlıçeşme '86"çalısmalanm bir yıl boyunca surduren ve 3 bin kare saydam ve siyahbeyaı fotoğraf çeken ' 'FOG'' Fotoğraf Grubu üyeleri hep birlikte... 17