Katalog

lecek hizmetçiyi bekliyor sanki. Içinde hizmetçi odaları, avlular, üst katlarında yatak odaları bulunan Yamaç Saray Evleri'nin içindeki yaşamın rahatlığı ve estetiği için harcanan çaba, evlerin dışına yansıtılmamış. Yamaç Saray Evleri'nin ikisinin restorasyonu tamamlanırken, kazılmamış tepe, binlerce evi daha saklıyor. Yamaç Saray Evleri'nden çıkıp Kuretler Caddesi'nde ilerliyoruz. Caddenin kenannda dukkânlar, arkasında ise evler yiikseliyor. Efesli dükkân sahiplcri ulaşım derdi olmadan dükkânlarını kapatıp evlerine giriyorlarmış. Günümüzde, Efes'ten daha temiz bir kent yok diye düşünüyoruz. Çevrede hiç çöp göninmüyor. Ancak iyonya'nın bu verimli toprağından fışkıran papatyalara, gelinciklere, otlara hele dc ilkbaharda kimse engel olamıyor. Yılda birkaç kez yolunmalarına karşm, kentin mermer caddelerinin sütunlarının ve heykellerinin arasından inatla çıkıyorlar. KuretUr CaddesVnin kenannda dükkunlar, arkastnda ise evltr yiikseliyor. Dtikkân sahlplerinin ulaşım derdi yokmuş... Aşkevi'nin reklamı: "İleride, sol tarafta, güzel kadınlar" Kuretler Caddesi'nde ilerlerkcn, Trayan Çeşmesi'nin, lladriyan Tapınağı'nı, Skolaslikia Hamamı'nı geçip Aşkevi'ne ulaşıyorsunuz. Caddenin bitiıninde, Aşkevi'nin tam karşısında da Celsu.s Kitaplığı var. Kentin merkezinde birbirıne yüz metre uzaklıktaki Aşkevi ve Celsus kitaplığı, Efeslilerin bilime, sanata ve aşka verdikleri önemi gösteriyor. Anlatılan bir söylentiye göre, Celsus Kitaplığı ile Aşkevi arasında gizli bir geçit varmış. Efesli erkekler eşlerine "kitaplıga gidiyorum" deyip, bu gizli geçitten Aşkevi'ne giderlermiş. Aşkevi'nde, tabanı eğlenen erkek ve kadın freski ile kaplı havuzu, aşk çeşmesini incelerkcn o günlcri gözümUzde canlandırrnaya çalışıyoruz. Ama hafta sonu kaçamak yapıp Efes kentinin kalıntıları arasında el ele, sarmaş dolaş gezen liseli gençler daha gerçek. Hem doğayla biriikte havasını yudumla çıkaı ASUMAN AVAR ınl pırıl bir gökyüzü. llkhahann mujdeusi badem ağaçları. Maviııin en hoyratı, yeşilin en deliccsi. Pcmbenin alacası, kahverenginın doğayla bütunleşcn sevgisi. Sangi ilkçağın içinden fışkıran biı melodi geliyor U7ak!ardan. Kırık bir sütuna oturan genç kız ve erkek, yaşamın binlerce yıl ötesinden el sallıyorlar Bilyük Tiyatro'ya. Sevdayı biriikte buyııtuyorlar. Belki Artemis Ana bunca yıllık yalnızlığını bu masınavi göğun altıııda çıkarıyor. P sistemleri. Su kesiıme olasılığına karşı sarnıç bulunan evlerde, tek ışık alan yer "perisıil" adı verilen üstu açık avlu. Penceresi/ odalaı karanlık vc loş. Yamaç Saray Evi'nin odalarını dolaşıyoruz. Yerler mozaik, duvarlar ise renk renk fresklerle kaplı. l.S. 7. yuzyıla kadar kullanılan evin avlusundaki mermer sütunlar birbırınden faıkh. l.S. 3. yuzyıla kadar çok zengin bir kent olan Eles, lımanının dolması üzerine eski zcnginliğini yitirmiş. Evlerde sonradan yapılan onarımlar, antik çağ zevkini yansıtmıyor ve değişik malzemelerle yapılmış. Buyuk bir salona girıyoruz. Duvarlarındaki freskler, komedi oyunu yazarı Merander'in "sikinioi" adlı oyunundan bazı sahneleri anlatıyor. Ev sahibı sanat dü^künü olsa gerek. Belki de bu salonda konuklarına küçük bir tıyatro oyunu da sergiliyordıı. Hcm doğayla biriikte olmak hem de binleıce yıl önceki tarihin gizemli havasınıyudumlamak istemez misiniz? Oyleyse bir pa/ar keyfinı çıkarmak ıçin biriikte Efcs'e gidelim. Sabahın erken saatlerinde başlamalısını/ Mermer Cadde'de yine değişik mermerlerEfes'i gezmeye. İlkçağların bilim, sanaı ve tıden yapılmış sütunlar, 365 yılındaki deprem caret merkezi Efes'i görmeyi bir gune sığdısonrası onarımların yoksulluk döneminde yaramazsınız yoksa. Yüzyıllardır boş sandığını/ Duvarları balık fıeskleri ile kaplı mutfakta pıldığını gösteriyor. antik Efcs kcnti, doğanın bu sakin köşesinde Celsus Kitaplığı'nm yanında restorasyonu görkemli tiyatrosu, kütüphanesi, sütunları ile "mesura taşı" sayaç işlevi görüyor. Mesuıa mağrur duruyor. Bozulmamış mermer cadde taşına ev sahibinin verebileceği paraya göre çe suren Agura'da eskiden günlük giysilerle dolaşılması çok ayıplanırmış. Efesliler bizim, lcrı, kanalızasyonu, kent planlaması ile ilkçağ iitlı büyüklükic delik açılıyor. Mutfağın biı lardan bugüne kadar uzanarak 20. yüzyıla nis köşcsındc duran anforalar, birazdan evin sa Agora'da kot pantolonlarla dolaştığımızı görhibine ve konuklarına şarap sunmak için gc seler çok alınırlardı herhalde. Agora'nın kapet yapıyor sanki. Kentin bu sakin gorunüşüne bakmayın. Kutsal Mermer Caddt, antik kentin gizemli havasını bugüne taşıyor Kuisul Mermer Cadde'de yürumeye başladığını/da gizemlı kentin büyüsü sizi sarıverir ve sütunlann arasından Efeslilerin uzun giysilcri ile çikıvereceğini sanırsınız. Buyuk TiyaJro'da coşkulu kalabalığın bağırışlarını duyar gıbi olursunuz, şimdı yerinde bir sazlık olan lıınaııa yanaşan gemileri görürsunuz. Antik kentin gizemli havasından Kutsal Mermer Cadde'de ellerinde papatya demetleri ile koşuşturan çekik gözlü turist çoeukların gülüşleriyle sıyrılırsınız. Ama geçmiş ile bugünü bu kentıc bir arada yaşamak olasıdır. tlkçağlarda Efesli çapkın erkeklerin gızli bir geçitten ulaştıkları Ajkevl'nin yakınında Iiseli kaçak sevgililer el ele dolaşırlar, görkemli Celsus Kitaplıgı'nın öııuııdc bir turist, Efes'in tarihini okur. Şarap Tanrısı Dionissos'un çevresindeki " M e n a d " adı verilen kadınların dağlarda dolaşırken saplarını silah gibi kullandıkları bitkiler ise lyonya'nın bu verimli topraklarında caddenin mermerleri arasındaıı yüzyıllardan beri inatla fışkırırlar. Yamaç Saray Evleri'nin konforu günümüzde yok Gezimize, Avusturyalıların restorasyonunu geçen yıl tamamladıkları Yamaç Saray Evleri'nden başlıyoruz. l.S. 2. yüzyıldan kalma evlerde, kentin en seçkin kişileri oturuyorlardı. Teraslar üzerindeki evlerin kapılan merdivenli sokağa açılıyor. 900 mctrekarelik evlerin hemen girişindeki ceşmeler, ev sahiplerinin temizliğe verdikleri önemi gösteriyor. Evlerin, bugün büyük kentlerde yaşayanları kıskandıracak özellikleri, akarsu ve kalorifeı 16 Mermer sütunlann arasında, Şarap Tannsı Di< Yamaç Saray Evleri (üstte) t.S. 7. yüzyüa kat