Katalog

17 ENERJİ enerjisini ihale yoluyla almak oluşturuyor. Bu ihalelerin Kamu İhale Yasası kurallarına bağlı olmaması için de düzenleme getiriliyor. Taslağın yasalaşması halinde, TETAŞ 5 yıl süreyle enerji alımı için ihaleye çıkabilecek. Oysa geçtiğimiz yıl içerisinde TETAŞ aynı içerikte bir ihale düzenlemiş, ancak özel sektör üretim şirketlerinin önerdiği fiyatlar fahiş bulunduğu için ihale iptal edilmişti. Otoprodüktörlere yeni olanak Kendi ihtiyaçları için elektrik üreten otoporodüktör şirketlerinin dışarıya satabilecekleri elektrik miktarı, mevcut yasaya göre yıllık üretimlerinin yüzde 20’si düzeyiyle sınırlandırılmıştır. EPDK bu oranı yarısına kadar artırma yetkisine sahiptir. Bu oranın aşılması halinde, otoprodüktör şirketlerinin üretim lisansı almaları zorunludur. Ancak EPDK almış olduğu bir kararla bu oranı yasaya aykırı şekilde yüzde 50’ye çıkarmıştır. Fiilen yaratılan bu duruma, yeni yasa taslağında çözüm oluşturacak bir hüküm getirilerek, otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarının serbest rekabet ortamında satabilecekleri enerji miktarı yüzde 40’a çıkartılmakta ve ihtiyaç duyulması halinde Enerji Bakanlığı’nın önerisi üzerine Kurul’un bu oranı istediği kadar artırabilmesi öngörülmektedir. Hazırlanan değişiklik taslağının hem mevcut modeli koruma kaygısı taşıdığı hem de arz güvenliği adına modelden sapma anlamına gelecek düzenlemeler içerdiği görülmektedir. TETAŞ aracılığıyla yeniden alım garantili sözleşmeler dönemi başlatılmak istenmektedir iletim ve dağıtım sistemi ile üretim tesislerinin durumunu dikkate alarak “Elektrik Enerjisi Arz Güvenliği ve Elektrik Piyasası Durum Raporu”nu hazırlayacak ve Bakanlar Kurulu’na sunacaktır. Planlama seferberliğinin ucu boşta Toplumun vazgeçilmez ihtiyaçlarından olan elektrik enerjisinin sürekli ve düzenli bir şekilde sunulabilmesi için, bütün süreçlerinin ayrıntılı bir şekilde planlanması zorunluluğu bulunmaktadır. Planlama anlayışının, elektrik üretiminde kullanılan ve birincil kaynaklar olarak adlandırılan, doğada kıt bulunan kaynakları da içermesi gerekmektedir. Yeni yasa taslağıyla, yukarıda anlattığımız çerçeveye göre, olması gereken planlamanın getirildiği izlenimi doğmaktadır. Enerji sektörünün ayrıntılı bir şekilde planlanması için, çeşitli kamu kurumları adeta seferber edilmektedir. Ancak bu kadar ayrıntılı plan ve raporların uygulanmasına yönelik soru işaretleri bulunmaktadır. Planlama, uygulama zorunluluğunu gerektirirken, taslakta bu planların piyasaya “yol gösterici mahiyette” hazırlanacağı belirtilmektedir. Nitekim serbestleştirilmiş olan elektrik sektöründe, üretim alanında yapılacak yatırımların kararı tamamen özel sektör tarafından verilmektedir. Hazırlanan plan ve raporlara uygun yatırım yapılması zorunluluğu getirilmeksizin, elektrik enerjisi arz tehlikesinin çözülmesini beklemek söz konusu olamaz. Özellikle plan ve raporlara aykırı yatırımlar gündeme geldiğinde nasıl davranılacağı belirsizdir. Bugünkü mevzuat çerçevesinde de TEİAŞ tarafından Üretim Kapasite Projeksiyonu hazırlanarak EPDK tarafından onaylanmaktadır. Mevcut projeksiyona göre, örneğin ithal kömür santrallarının kurulmasına 2018 yılından itibaren yer verilmesine karşın, EPDK tarafından bu tip üretim santrallarına şimdiden lisans verilmesi gibi çelişkili uygulamalar yapılmaktadır. Taslakla, plan ve raporlara uyulması zorunluluğu getirilmediğinden, aynı sorunların devam etmesi kaçınılmazdır. Her şeye rağmen, bir planlama anlayışının geliştirilmesi ve hayata geçirilecek ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ Rüzgar santralları için ihale yapılacak Yasa taslağı, aynı bölge ve/veya aynı trafo merkezi için rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere lisans başvurusunda bulunan birden fazla tüzel kişi arasından, lisans verilecek başvuru sahibini seçmek için, EPDK’ye ihale yapma yetkisi getiriyor. Buna göre ihale, TEİAŞ’a en fazla katkı payı verecek tüzel kişiye verilecek. TEİAŞ ise bu geliri, iletim yatırımlarının finansmanında kullanacak. TRT payı düşürülüyor Taslakta düzenlenen bir başka konu da, elektrik enerjisi satış bedellerinden TRT’ye ayrılan payla ilgilidir. 3093 sayılı TRT Gelirleri Yasası’na göre bu pay yüzde 3.5 olarak belirlenmiş ve Bakanlar Kurulu’na bu oranı yüzde 100 artırma ve eksiltme yetkisi verilmiştir. Nitekim 2003 yılında Bakanlar Kurulu tarafından bu oran yüzde 2 olarak belirlenmiştir. Yasa taslağıyla bu oranın tamamen Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmesi düzenlenmektedir. Ancak söz konusu oranın dağıtım, iletim, perakende hizmet bedelleri dışarıda tutularak enerji tüketimi üzerinden belirlenen bedele bağlanması nedeniyle TRT payında düşüş öngörüldüğü görülmektedir. Ayrıca oranın yasa ile belirlenmesi yerine Bakanlar Kurulu’na bırakılması ise kamu hizmeti yayıncılığı yapması gereken TRT’nin daha doğrudan siyasal iktidara bağlanması anlamına gelmektedir. Planlamaya yönelik yeni kurallar getirilmesi, gerektiğinde kamunun da elektrik üretim alanında yatırım yapmasına yönelik hükümler ve özel sektöre getirilen teşvikler ise yasa taslağının dikkat çekici temel düzenlemelerini oluşturmaktadır. oluşturulmaya çalışıldığı anlaşılmaktadır. Buna göre, elektrik enerjisi arz güvenliğinin izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından Enerji Bakanlığı’nın sorumlu olduğu belirtilerek, bu bağlamda diğer kamu kurumlarının sorumlulukları da belirlenmektedir. “Ülke elektrik enerjisi ihtiyacının, bir yedek güç kapasitesini de içerecek şekilde yeterli, güvenli, sürekli ve kaliteli olarak karşılanabilmesi” anlamına gelen arz güvenliğinin sağlanabilmesi için, çeşitli kurumların planlama çalışmaları yapmaları öngörülmektedir. Mevcut yasada dağıtım şirketlerinin talep tahminleri, TEİAŞ’ın da bu tahminleri esas alarak üretim kapasite projeksiyonu hazırlayarak EPDK onayına sunması düzenlenmiştir. Ancak bu rapor ve planların ciddi bir şekilde hazırlanması söz konusu olamadığı gibi uygulamada da sonucu bulunmamaktadır. Yeni taslakta uzun ve kısa dönemli raporlar halinde düzenlenecek 5 ayrı planlama çalışmasına yer verilmiştir. Buna göre, Enerji Bakanlığı her 2 yılda bir 31 Mart’a kadar, gelecek 20 yılı kapsayacak şekilde “Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu Raporu”nu hazırlayarak, yayınlayacaktır. TEİAŞ ise, Bakanlığın ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ Serbest piyasaya planlama montajı Yasa taslağıyla Elektrik Piyasası Yasası’na getirilen bir ek maddeyle, arz güvenliği sorununa çözüm ENERJİ ENERJİ ENERJİ raporunun yayınlanmasını takiben 31 Temmuz’a kadar, “gelecek 20 yılı kapsayacak şekilde yapılan talep tahminini, mevcut arz potansiyelini, potansiyel arz imkanlarını, yakıt kaynaklarını, iletim ve dağıtım sistemi projeksiyonunda öngörülen talebi güvenilir bir yedekle ve en az maliyetle karşılayacak üretim tesislerinin kapasitelerini, kompozisyonunu ve zamanlamasını” belirlemek üzere “Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Gelişim Planı”nı hazırlayarak Bakanlığın onayına sunacaktır. TEİAŞ her yıl 31 Ekim’e kadar da, gelecek 5 yılı kapsayacak şekilde, orta dönem arztalep dengelerini ve uzun dönemli plandan sapmaları belirleyen “Kısa ve Orta Dönem ArzTalep Dengesi Raporu”nu da hazırlamakla görevlendirilmektedir. EPDK ise, 5 yıl içerisinde işletmeye girecek ve arz hesabında dikkate alınacak yeni üretim kapasitelerini, varsa gerçekleşmeleri etkileyen sorunları ve çözüm önerilerini kapsayan “Üretim Tesisleri Gelişim Raporu”nu hazırlayarak her yıl Ocak ve Temmuz aylarında yayınlayacaktır. Son olarak Enerji Bakanlığı, her yıl 31 Aralık’a kadar, yukarıda belirtilen planlama ve rapor sonuçlarına göre ulusal pazardaki arz/talep dengesini, ENERJİ ENERJİ ENERJİ