Katalog

ENERJİ 12 gelişmedir. Tabii bu konuda da ciddiye alınması gereken uyarılar ve endişeler vardır. Öncelikle ABDİran arasındaki gerginliğin bölge politikaları açısından merkezi bir konumda oluşu ve Hükümetin ABD ile olan tek taraflı bağımlılık ilişkisi bu projenin olabilirliği açısından soru işaretleri doğurmaktadır. Bunun yanında İran’ın son doğalgaz kesintileri ile de tekrar tartışılmaya başlanan, güvenli bir doğalgaz tedarikçisi olup olmadığı da sorulması gereken bir soru olarak önümüzde durmaktadır. İran doğalgazının Avrupa tarafından güvenilmez bulunma ihtimali projenin önemli bir kısmını sekteye uğratabilecektir. Dahası İran’la yapılan mutabakat zaptının içeriğinin doldurulmamış oluşu ve İran’ın siyasi rejimi anlaşmazlık gibi durumlarda uluslararası hukuki yöntemlerin ve mercilerin geçerliliği konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. Türkiye, var olan pek çok boru hattının yanında, çok sayıda projenin de içine dahil olmuş/edilmiş bir ülkedir. Bütün bu hatları alt alta koymak bile potansiyelin büyüklüğünü göstermeye yeter: ? KerkükYumurtalık Ham Petrol Boru Hattı. ? BaküTiflisCeyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı. ? SamsunCeyhan Ham Petrol Boru HattıProje aşamasında. ? RusyaTürkiye Batı Gaz Hattı. ? Mavi Akım Gaz Hattı. ? AzerbaycanTürkiye Doğalgaz Boru Hattı. ? İranTürkiye Doğalgaz Boru Hattı. ? NABUCCO Doğalgaz Boru Hattı. Proje aşamasında. ? IrakTürkiye Doğalgaz Boru Hattı. Proje aşamasında. ? MısırTürkiye Doğalgaz Boru Hattı. Proje aşamasında. ? Mavi Akımın İsrail’e uzatılması. Proje aşamasında. ? TürkmenistanTürkiye DGBH. Proje aşamasında. ? TürkiyeYunanistanİtalya Doğalgaz Boru Hattı. Türkiye ile Yunanistan arasındaki boru hattı yapılmaktadır. Tabii her projenin avantajları ve gerçekleşme imkanı olduğu kadar karşılaştığı zorluklar da var. Öncelikle uluslararası siyaset, hukuksal açıdan eşit aktörlerle gerçekleştirilmesine rağmen, fiili olarak eşitsiz güçte olan aktörler arası asimetrik bir ilişkidir. Örneğin Rusya’nın kendisine alternatif olabilecek rezervleri kendine bağlayabildiği bir gerçektir. Yine ABD’nin İran ile olan sorunları İran gazı üzerinden rahatlıkla proje üretmeyi güçleştirmektedir. Bir başka örnek olarak, Türkiye’nin zorladığı SamsunCeyhan petrol boru hattına alternatif olarak Rusya’nın BurgazDedeağaç hattını öne çıkarmasıdır. Türkiye’nin doğalgaz konusunda Rusya’ya büyük oranda bağlı olması da ülkenin alternatif projelere girmesi konusunda zayıflatıcı bir etkendir. Özellikle abartılı ve tek yanlımanipülatif talep tahminleri ile imzalanan uzun vadeli ve tahkim koşullu alım garantili anlaşmalar, Rusya’nın çeşitli tehditler sonunda imtiyaz talep etmesini kolaylaştırmaktadır. Önemle vurgulanması gereken bir diğer nokta da, toplumsal yararı ikinci plana iten ve tam anlamıyla IMF ve Dünya Bankası’nın direktifleriyle uygulanan ve uygulanmakta olan özelleştirme politikalarının, ekonomik açıdan da Türkiye’yi kırılgan hale sokmuş olduğu gerçeğidir. Temel altyapı hizmetlerinin özelleştiği, üretimintoplumsal yararın ihmal edildiği, sıcak para akışına ve uluslararası sermayenin spekülatif hareketlerine böylesine göbekten bağlı bir ülkenin, bağımsız, ayakları yere basan ve uzun erimli politikalar üretmesi mümkün olmamaktadır. Günü kurtarma amaçlı verilen tavizler, ülkenin ve halkın geleceğini ipotek altına almaktadır. Oysa yapılması gereken, özelleştirme uygulamalarından vazgeçmek, enerjinin temel bir altyapı hizmeti olduğunu kabul etmek ve merkezi bir planlama ve kamucu anlayışla alanı yeniden yapılandırmaktır. Bu açıdan dikey entegre olmuş bir kamu tekelinin yeniden tahsisi olmazsa olmazdır. Yapılacak merkezi planlama sonucunda ülkenin yerli ve yenilenebilir enerji kaynağı potansiyeli değerlendirilebilir; özellikle kömür ve hidroelektrik potansiyelimiz hızla devreye girebilecek durumdadır. ? AB enerji projeleri K aynak ve ülke çeşitlendirmesi önemli gündem maddesi olan AB’nin enerji projelerinin önemli bir kısmında Türkiye geçiş güzergahı olmaktadır. Bu projeler özetle şöyle sıralanabilir: Doğalgaz Projeleri: ? Norveçİngiltere hattı. Yılda 20 milyar metreküp kapasiteli. ? Rusya YamalII’den başlayıp, Beyaz Rusya’dan veya Baltık ülkelerinden geçecek hat. ? Baltık Boru Hattı. 27.5 milyar metreküp kapasiteli; 2010’da devreye girmesi beklenmektedir. ? Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan’dan geçerek Avusturya’da sonlanacak NABUCCO hattı. 2020’de 31 milyar metreküp kapasiteye ulaşacak, 2011’de devreye girmesi bekleniyor. Gazın kaynağı olarak Hazar, İran ve diğer Orta Doğu ülkeleri sayılmaktadır. ? Orta Asya gazını (gelecekte) Hazar’ı geçerek Güney Kafkasya veya İran güzergahından, Türkiye üzerinden Batı Balkanları, AB’yi ve AB ENERJİ ENERJİ ENERJİ “Komşuluk Politikası” kapsamındaki ortak ülkeleri besleyecek hat. Bu hat için, “siyasi koşullar uygun olursa” notu düşülmüştür. ? Cezayir gazını, denizin altından geçerek, doğrudan İspanya’ya (MEDGAZ) ve İtalya’ya (GALSI) bağlayacak hatlar. ? Güney Kafkasya’daki mevcut hat transit kapasitesinin arttırılması suretiyle daha fazla Hazar gazını taşıyacak sistem. ? Mısır, Suriye, Irak gazını Türkiye üzerinden NABUCCO’ya bağlayarak AB’ye ulaştıracak hat sistemi. (TransMaşrık) ? TürkiyeYunanistan gaz hattının İtalya’ya uzatılması suretiyle Balkanların ve Avrupa’nın beslenmesi. ? Kuzey Afrika ve Ortadoğu gaz ağının alt Sahra’ya (örneğin Nijerya) ve Körfez üreticilerine (örneğin Katar) bağlantılarının yapılması. ? Bunların yanı sıra doğalgaz arz güvenliğine önemli katkısı olacağı düşünülen LNG terminallerinin inşası da önem arz etmektedir. Bu kapsamda; İtalya, İspanya, İngiltere ve diğer üye ENERJİ ENERJİ ENERJİ ülkelere yapılacak terminallerle, 2010 yılına kadar toplam kapasitenin 140 milyar metrekübe çıkarılması. Petrol Projeleri: ? OdesaBrody boru hattının Polonya’ya ve buradan da Litvanya, Almanya, Slovakya ve Çek ENERJİ ENERJİ ENERJİ Cumhuriyeti’ne uzatılması. ? BratislavaSchewechat hattı. ? BurgazDedeağaç hattı. ? KöstenceTrieste hattı. ? Adria (Orta Avrupa) ve DrujbaDostluk (Doğu Avrupa) boru hattı sistemlerinin entegrasyonu. ? Güney Kafkasya hattının transit kapasitesinin arttırılması. ? (Siyasi koşullar elverirse) TransHazar hattının yapımı. (Aktaran Necdet Pamir, Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye, TMMOB 6.Enerji Sempozyumu Bildiriler Kitabı) ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ