Katalog

90 LAHLARA VEDA Dünyada ulusal sorun yaşanan pek çok ülke için IRA çözüme giden yolda bir modeldi. Hem politik hem de silahlı yöntemleri dikkatle izlendi, kimi kez örnek alındı. Uzun ve şiddetli bir sürecin sonunda IRA silahları bıraktı. Londra'nın bombalanmasının ardından gelen bu karara îngiliz hükümeti de bir jestle karşılık verdi, Irlanda'daki askeri karakollar yıkıldı... Zafer F. Yörük HundrcdYeö .^Revolutîoıı I rlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) 28 Temmuz günü silahlı mücadelenin sona erdiğini ilan etti ve biitün IRA birimlerine silahlarını imha etmeleri emrini verdi. Britanya'nın gergın politik atmosferi içinde hak ettiği ilgiyi göremeyen bu açıklamanın tarihsel önemi her geçen gün berraklaşıyor. IRA deklarasyonunun hemen ardından hükümet Kuzey îrlanda'daki askeri karakolların bir kısmını yıkmaya başlarken üç bine yakın askerini de geri çekeceğini açıkladı. Dünyanın en eski ve en tanınmış ulusal sorunlarından biri olan Irlanda sorununun çözümü yolundaki umutlar, IRA'nın bu deklarasyonuyla maddi bir güç kazandı. Tarihi ve tanınmışlığı, Irlanda sorununa çözümlenmemiş bütün ulusal sorunlar için bir model olma niteliği de taşıyor. Sorunun kökleri 17. yüzydda Britanya'nın trlanda'yı işgalinde yatıyor. Irlanda Protestan îngiliz devleti tarafindan işgal edildiğinde nüfusunun tamamı Katolik'ti, ama işgali takiben bu tablo değişmeye başladı. Özellikle Kuzey Irlanda bölgesi, Iskoç ve îngiliz Protestan çiftçiler tarafindan kolo nize edildi ve burada Protestanlann "Ulster" adını verdiği, Irlanda'nın geri kalan bölgelerınden farklı bir yapı oluştu. Böylelikle bugünkü Kuzey Irlanda sorununun yalnızca Britanya devleti ile Irlanda halkı arasında bir sorun olmanın ötesınde yerleşik cemaatler arası bir çatışma olma niteliğinin de temelleri atıldı. Irlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) tarafindan Britanya ordusuna karşı yürütülen gerilla savaşı, 1921 'de özerk bir Irlanda Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla sonuçlandı. Ama Britanya devleti Protestan nüfusun yoğun olduğu Kuzey Irlanda'yı elinde tuttu. 1949'da Serbest Irlanda bağımsız bir devlet olarak tanındı ve Kuzey Irlanda sorununun dördüncü aktörü olarak devreye girdi. Kendini yenı Irlanda devletınden ayrıştıran IRA ise "Birleşikbağımsız Irlanda" sloganıyla Kuzey'de yeniden örgüdendi. Böylelikle, 1.5 milyonu aşmayan nüfusuyla oldukça küçük bir bölge olan Kuzey Irlanda, bir yanda Britanya devleti ve Protestan cemaat, diğer yanda Irlanda devleti ve Katolik cemaat arasında on yıllar sürecek kanlı bir çatışmanın mekânı oldu. Sorunun aktörleri arasına 1 'inci ve 2'nci Dünya Savaşlan sırasında IRA'ya işbirliği öneren Almanya da bir dönem dahil oldu. 199O'lı yıllarda Libya yapımı silahlardan oluşan büyük bir kargo IRA'ya ulaşamadan yakalandığında olayın uluslararası boyutunun büyüklüğü de açığa çıktı. Büyük bir Irlanda nüfusunu içinde barındıran ABD, yine 199O'lı yülarda güçlü bir taraf olarak Irlanda sorununa el attı. Başkan Clinton bugünkü banş sürecinin tartışmasız mimarlarından biri. BAŞBAKAN THATCHER'IN ÖLÜMDEN DÖNÜŞÜ... Irlanda sorunu, sosyaüzm ve ulusal kurtuluş söylemleri arasındaki sentezin deilk örneği. Avrupa kapitalizminin Üçüncü Dünya'ya sömürgeci yayılımı konusunda oldukça olumlu yorumlarda bulunan Karl Marx, ulusal sorun üzerine ünlü "Başkalarını ezen bir halk özgür olamaz" sloganını, Irlanda sorunu özelinde ortaya atmıştı. Bu sloganın erken yanktları Cumhuriyetçi önder James Connolly'de gözlemlenebÜir. Connolly, Filistin ya da Vietnam'daki sosyalist ulusal önderliklerin oluşumundan çok önce şu tezi ortaya atmıştı: Ulusal mücadele sınıf politikasının karşıtı değil, bir dışavurum biçimıdir. IRA, 1970'lerde bir yandan Britanya güçleriyle diğer yandan da Protestan paramiliter gruplarla şiddeti iyice artan bir askeri çatışma içine girdi. Çatışmalar, 1980'lerden itibaren de Britanya adasına bir bombalama kampanyası biçiminde taşındı. 1984'te Başbakan Margaret Thatcher, Brighton'da kaldığı otele düzenlenen bombalı saldırıdan kılpayı kurtuldu. 1991'de ise IRA füzeleri, 10 Dawning Street'teki başbakanlık konutunun bahçesine düşüyordu. 1993'te Londra'nın finans merkezi City'nin ortasında bir ton ağırbğında bir IRA bombası patladı. Bir ölü ve iki yaralıya yol açan patlamanın yarattığı mali hasar 1 milyar sterlinden fazlaydı. Bombalamaların ve şiddetin ardında, banşçı çözüm girişimleri çoktan başlamıştı. 1985'te Thatcher hükümetinin Irlanda başbakanıyla başlattığı görüşmeler, 1993'te Katolik ve Protestan cemaatlerin ılımlı temsılcilerinın katdımıyla genişledi. 1996'da çıkmaza giren çözüm süreci, Londra'nın güneyindeki Canary Wharf ta büyük bir patlamanın ardından yeniden başladı ve 1997'de banş görüşmelerine Sinn Fein'in de dahil olması kabul edildi. Banş süreci, en olgun meyvesini 10 Nisan 1998'de, Paskalya Anlaşması'yla verdi. Bu anlaşmadan sonra, Kuzey Irlanda'da bir parlamento oluşturuldu ve yerinden yönetim uygulamaya kondu. Ku2ey Irlanda'nın giderek özerkleşmesinin rahatsızlığı içindeki Protestan birlikçi önderlik, IRA kendisini ilga etmedikçe Sinn Fein ile aynı parlamento ve hükümet içinde yer almayacağını vurgulayarak süreci bloke etmeye başladı. Işte IRA'nın 28 Temmuz 2005 tarihli deklarasyonu bu gerekçeyi büyük ölçüde temelsiz bırakmış oluyor. Ama daha da önemlisi, bu deklarasyonla birUkte yüzyıllardır devam eden Irlanda çatışması da tarihe karışıyor. Tarih öğrencilerine genellikle "Savaş, politikanın askeri yöntemlerle devamıdır" cümlesi öğretilir. Oysa, bunun tersi, yani "Politika savaşın askeri olmayan yöntemlerle sürdürülmesidir" önermesi de geçerli olmalı. Banş süreci Uerledikçe savaş döneminde önemli rol oynayan "ılımlı" temsilciler de birer birer politik sahneden siliniyorlar. Cumhuriyetçiler tarafında barışın miman John Hume önderliğindeki Sosyal Demokrat Isçi Partisi, 2001 seçimlerinden bu yana yerini büyük oranda Sinn Fein'e bıraktı. Öte yandan 2005 seçimleri, David Trimble önderliğindeki ılımlı birlikçi partiyi küçük bir azınhk haline getirirken sertlik yanhsı Protestan papaz Ian Paisley başkanlığındaki DUP'yi Kuzey Irlanda'nın en büyük partisi haline getirdi. Anlaşılan o ki, bu "sert" temsilciler anık aralarındaki savaşı silahlara başvurmadan yürütebilecek olgunluğa erişmiş bulunuyorlar. IRA deklarasyonu, savaşın askeri niteliğini ortadan kaldırıyor ve politik sürecin işleyeceği yolunda büyük bir umut veriyor. IRA Britanya devleti ile mücadelesinde başarılı sayılabilirse, bu başarının en önemli nedeninin Kuzey Irlanda'daki çatışmayı Britanya adasına ve özellikle Londra'ya bir şiddet kampanyası ile taşıması olduğunu teslkn etmek gerekiyor. Bir başka ilginç rastlaptı, Irlanda banşının bir başka çatışmanın Londra sokaklanna taşındığı günlerde ılan edilmiş oluşu. Britanya halkı için bir kâbusun sonu, bir başka kâbusun başlangıcıyla aynı anda gerçekleşiyor. # BP'de Axess chippara •BP'den 15 Ağustos'a kadar Axess ile alacağıniz toplam 250 YTL'lik akaryakıta %2, 250500 YTL'lik akaryakıta %3 ve 500 YTL ve iizerindeki akaryakıta ise %4 chippara var. Axess kazandırır. Axess'i olan kazanır. Bu kampanya 2.000 YTL İle sınırhdır. 444 25 25 www.axess.com.tr AKBAIMK