Katalog

8 AĞUSTOS 2004 / SAYI959 Avrupa kenti gibi... Modacı Vural Gökçaylı, eski Nişantaşılılar'dan. Gökçaylı'nın evi ve atölyesı Nişantaşı'nda bulunuyor. Nişantaşı'nda son yıllarda yaşanan değişimi nasıl değerlendirivorsunuz? Abdi Ipekçi Caddesi'ne şık butiklerin açılması, kafelerin açılması buraya apayrı bir hava verdi. Buraya dışandan gelen bir yabancı, Nişantaşı'nın herhangi bir Avrupa kentinden farkı olmadığını söylüyor. Güzel parklar, havuzlar yapıldı. Bunda belediyenin de çok etkisi var tabii Ne kayboldu: Benim evin karşısındaki tenis kortu gitti, onun yerine apartman yapıldı. Sebahattin Eyüboğlu'nun da oturduğu Polat Apartmanı acımasızca yıkılıp onun yerine başka bir tane yapJdı. •Nişantaşı ayrıcalıklı bir semt mi sizce? Bence buranın çok da bir ayncalığı yok. îstanbul'un bir ayncalığı kaldı mı kı Nişantaşı'nın da kalsın. Nişantaşı da bu göç sürecinden nasibini aldı. Ancak her şeye karşın güzelliğini koruyor. Sizce "Nişantaşılı" diye bir kimlik var mı? Nişantaşı'nda sokaktan her türlü insan geçiyor, Beyoğlulu da, Erenköylü, Fatihli de. Ama Nişantaşı'nda oturan kentli insan tanımına daha yakın, bir giyim tarzı var, şehirli kültürü var. Çünkü bir kent kültürü var. Nişantaşılı olmak için belli bir eğitim ve kültür seviyesinde olunması gerektiği gibi bir düşünce var... Bunu çağdışı ve antidemokratik buluyorum. Bunu kimseye empoze edemezsiniz. O zaman Türkiye'de kimsenin yaşamaması lazım. Çünkü Türkiye'de kimse bu normlarda değil. Burada da o eski soylu ailelerin hiçbiri kalmadı ki. Onların yerini hep yeniler aldı. Burası Ingiltere ya da Fransa değil ki binaların tümü aileden aileye geçsin. Artık her yer kimliksizleşti Galeri Nev'in sahibi Haldun Dostoğlu 20 yıllık Nişantaşılı. Nişantaşı gerçekten değişti mi? Medyanın da empoze etmesiyle birlikte pahalı markaların ve eğlence sektörünün gozde olduğu bir semt haline geldi. Maalesef bu sektör girdiği her yerde tahribatı da beraberinde getiriyor. Bir kuralsızlık var. Zaten semt halkını rahatsız eden de bu kuralsızlık. Orneğin Atiye Sokak'ta oturan ailelerin oradaki eğlence yerlerinin gürültüsünden çok rahatsız olduğunu biliyorum. Bu bir kimliksizleşme mi? Bence bu sadece Nişantaşı'na özgü bir şey değil. îstanbul'un kimliğı olan her yeri, Fatilfc Usküdar, Ortaköy de kimliksizleştirilmiş durumda. Nişantaşı da hızlı kentleşme, hızlı göç yerel yönetimlerin popülist politikalarından nasibini aldı. "Nişantaşı kadını" diye bir kadın tipinden bahsediliyor... Bu son üç yıla ait olan, tüketim toplumunun yarattığı bir kadın tipi. Ama asıl Teşvikiyeli ve Nişantaşlıya baktığınız zaman biraz seçkin, kentli bir çevreden bahsediyoruz. Nişantaşı "seçkinlerin" semti mi? Artık öyle değil. Bir zamanlar seçkin ve ayrıcalıklı bir semtmiş. Aydınların, okuryazarların, birkaç nesildir kentli olanlann tercih ettiği bir semtti. Ama kültürel erozyon, hızlı goç her yeri tahrip ettiği gibi burayı da tahrip etti. Nişantaşı'nın adı Orhan Pamuk'un "Kara Kitap" adlı romanmda bilegeçen bir büyük bakkalı var ki, sahipleri orayabakkal değil, "drugstore" demeyi tercih ediyor: "Alaaddin". Alaaddin'in marketi andıran ve içinde külotlu çoraptan çakmağa kadar her şeyin bulunduğu dükkânı, 1930'lardan bu ^ana Teşvikiye'deki aynı köşede. Alaaddin Güler, babası Kemalettin Güer'den kalan dükkânı, şimdilerde eşi Fayyibe Güler, kızı Nil ve oğlu Murat ile jjrlikte işletiyor. Tayyibe Güler, Nişanaşı'nın hiçbir zaman kimliğini ve güzel iğini kaybetmediğini, bundan 25 30 yıl ince evini satıp gidenlerin Nişantaşı'na ;eridönmeyebaşladığını söylüyor. "Esd Nişantaşlılar "la sohbetlerinin her dam sürdüğünü belirten Güler, "Eskiler iaha asil, daha kaliteli insanlar, yeniler >iraz daha farklı" diyor. nın insanının hareketleri, tavırları daha rahattır. Dışarıdan gelenler ise hemen belli olur, biraz rahatsızdırlar" diye tanımlıyor. Milli Reasürans Çarşısı'ndaki Patika Kitapçısı'nın sahibi Müslüm Uzun'un söyledikleri ise semtin "entelektüel" profîlini ele veriyor: Uzun, Nişantaşı'nda en çok "kişisel gelişim kitaplarının" satıldığını söylüyor. Onları "en çoksatanlar" ilehobikitaplarıizliyor. Uzun'un kitapçı dükkânına gelen Nişantaşlı ünlü yazarlar ve akademisyenler arasında Murat Bardakçı, tlber Ortaylı, Orhan Pamuk, Nuray Mert ve Elif Şafak var. Diğer müşteri kitlesi ise aralannda Deniz Akkaya, Cansu Dere ve Tuba Ünsal'ın da bulunduğu mankenler. Uzun'un Nişantaşı'nda kitap almaya gelenlere yönelik ilginç bir tespiti devar: " Buraya gelen kadınlann ve erkeklerin bir kısmında şunu seziyorum; bazı kitapları sırf almış olmak için alıyorlar. Çünkü23 hafta sonra okişi tekrar uğradığında bazı sorular soruyorum ve kitabı okumadıklarını anlıyorum." Îstanbul'un ilk kapıcüannın işyerlerinden biri de, ilk apartmanların yapıl den de Nişantaşı'nı anlatırken bir kapıcıyla konuşmamak olmazdı. Beldever Apartmanı'nın kapıcısı Erdal Soylu gerçi semtin yenilerinden, 13 yıllık bir geçmişi var. Semtin "dışarıdan gelenler"lebozulduğu, televolekültürünün etkisinde kaldığı iddialarını anlatıyoruz, "Onlar dışarıdangelmiyor ki, buranın kendi halkı" diyor. Nişantaşı'nda yaşamanın düşük gelirliler için zor olduğu vurgularken aynı zorluğu kendi iş alanı için de yineliyor, çünkü Nişantaşlılar bir eleman alırken diğer semtlere göre daha ince eleyip sık dokuyorlar. "Ama" diyor Soylu "burada çalışmaktan da yaşamaktan da memnunum. Levent'teki gibi değil örneğin, daha sakin bir ortam var. Mağazaları dolaşmak istediğinizde rahatçagezebiliyorsunuz. Ama tabii bizim için geçerli değil bu. Şimdi bana desen ki 'Calvin Klein'dan bir alışveriş yap', benim 34 maaşımı birden kaplar o. Yiyecekiçecek de çok pahalı". Semtin kafelerle dolmasını da olumlu görüyor: "Ama bir de şu dışanya masa atmaları olmasa, çünkü insan rahat yürüyemiyorsokakta..." Nişantaşılı kendini "ayırıyor // Son yıllarda art arda açılan kafeleri, barları ve restoranlanyla popülaritesi daha da artan Nişantaşı, en sonunda akademik bir teze de konu oldu. Bilgi Üniversitesi Kültürel încelemeler programı yüksek lisans öğrencisi Zeynep Mağgönül'ün araştırmasında, Nişantaşı'nın "90'lardan sonra yaygınlaşan alışveriş kültürü ve son yıllarda açılan kafelerle barlara dışarıdan gelenler nedeniyle eski kimliğini kaybetme tehlikesiylekarşı karşıya kaldığı", "Gerçek Nişantaşılı" tabiredilen "elitkesimin" ise bundan "son derece rahatsız olduğu" belirtiliyor. Mağgönül, "Seçkin Semtin 'Seçkin' Sakinleri: TeşvikiyeNişantaşı Semt Sakinlerinin Kimlik înşa Süreçleri Kurgu ve Stratejileri" konulu tezinde Nişantaşı'nı ve Nişantaşılılığı ele alıyor. Semtte oturan 30 kişiyle birebir görüşmeler yapan ve araştırmasını iki yılda tamamlayan Mağgönül, Nişantaşı'nın "ayrıcalıklı''birsemtolduğunu, bu ayrıcalığın da sadece "zengin, şık, güzel ve seçkin" olmasından değil, "kendine has kimlik oluşum süreçlerini ve dinamiklerini de bünyesinde bırandırmasmdan kaynaklandığını" belirtiyor. Kuruluş döneminden sonra da îstanbul'un "kalburüstü" ailelerinin semti ikamet olarak seçtiğini ifade eden Mağgönül, semt için "seçkinlik" iddialarının bugün de sürdüğünü belirtiyor. Mağgönül, öte yandan semtin bu " seçkin " kimliğini kaybetme tehlikesi içinde olduğunu öne sürüyor ve Nişantaşı'na dışandan ve özellikle de haftasonu için gelen insanların "tüketim", "görme vegörünme" ve "panayır" gibi olgularla semti istila ettiğini belirtiyor. Mağgönül, Nişantaşı'nda oturanlann belli bir "kültür seviyesinde" ve bu kültürlü yaşamı sürdürmesini sağlayacak yeterli miktarda "ekonomik güce" sahip olması gerektiğini söylüyor. Mağgönül'ün görüştüğü gençNişantaşhlarise "seçkinciolmadıklarını ve daha demokratik olduklannı" ifade ediyor. Ancak Mağgönül, yeni kuşak Nişantaşlıların da kendi gündelik hayatlarında kendilerini" diğerlerinden" ayırdıklarınıvebu "ayırma" tavrının açıkça ortaya çıktığının altını çiziyor. rAZARLAR VE MANKENLER Nifantafı'nın kalbinin attıgı yerlerlen bîri de Teşvikiye Cafe. Teşvikiye 3dfc'fMnsaIonfdıEınreAkdeniz,kafeegefensenttsakinlerininyaşaıntarzlaı^'seçkjn'birKnuohıştıırdukları Fotoğraflar: Vedat Arık, Ipek Yezdani