Katalog

4 MÜZİK Orhan Abi di Yürekten ols " Orhan Gencebay, son albümü "Yürekten Olsun"la bir tartışmanın ortasında buldu kendini. Arabesk ., poplaşıyor muydu? Yaptığı müziği arabesk olarak o tanımlamayan Gencebay "Pop'un tarifi yok" diyor... Deniz Durukan Arabeske dair... Arabesk benim yaptıklarımı ifade etmek için yeterli bir deyim değil. Arabeskin anlamı Arapvaridir. Müzikteki Arapvari ezgilere arabesk denmesi gerekir. Bunun da benimle bir alakası yok. Şayet bazı benzerlikler varsa, o benzerliklerin kökeninde din kültürü vardır. Bütün Müslüman âleminde Islami öğeler, o kültür kulJanılır. Orneğin; Kur'an, mevlit belli makamlarla okıınur. Bütün bu icraatların, Türkiye'de, Endenozya'da, Mısır'da, îran'da yaklaşık olarak aynı tarzda yapıldığını görürsünüz. Herkes kendi lisanında okur, ama kökende aynı kültürden kaynaklanan ortak değerler vardır. Batı kültürlerinde de bu böyledir. Orneğin Avrupa'yı birleştiren en büyük kültür Hıristiyanlıktır. Sonuçta Hıristiyan kültürünün bütün ülkelerde aynı şekilde kullanıldığını görüyoruz. Mesele budur. O rhan Gencebay, her ne kadar müziğini arabesk olarak adlandırmasa da, bu tarz müziğin en önemli ismi olarak görülmesini engelleyemiyor. Ister arabesk diyelim, ister serbest çalışmalar, o yaptığı rnüzikte öncü, yetkin bir isim. Diğer bir deyişle bu müziğin tartışmasız kralı. Bu nedenle, uzun yıllardır hem çok büyük bir halk kitlesini etkilemiş, hem de bu etki birçok eleştirmen, hatta sosyolog tarafından incelenmiş. 1970 yılında çıkardığı ilk soloalbümü "BirTeselliVer"denbuyana yaptığı her çalışma incelenmiş, hakkında kitaplar yazılmış, sonunda bir fenomen olmuş. Elbette zaman zaman değişimler degeçirmiş. Son albümü "Yürekten Olsun"da albüm kapağındaki imajı, şarkılarındaki pop tınısı varsayımlarıyla yine tartışmalara neden oldu. Aslına bakarsanız, bu albümdeki söylem gerçekten de eskisi kadar sert değil, ama Orhan Gencebay ın müziğindeki altyapı pek değişmemiş. Yani Gencebay, yineo bildiğimiz Orhan Baba. Ne şarkılarında iddia edildiği kadar keskin pop soundu var, ne de imajında çok büyük bir değişim. O her zaman dinleyicisinin karşısına çok şık çıktı. Her zaman kentli bir ifadesi vardı. Pop ise zaten çok uzun süredir arabesk. Sanırım çok kiiçük yaşlarda müziğe başladınız... 6 yaşındayken bende bağlama aşkı başladı. Türkiye'nin o dönemdeki en önemli saz sanatçısı olan Bayram Aracı'ya hayrandım.BirgünSamsunÇarşambaarası trenle giderken yöresel türkülerimizden "Yeşillendi Fındık Dallan"nı dinledim. Biri bağlamayla çalıyordu o türküyü. O an büyülenmiştim.Çokkutsalgelmiştibana bağlamanın sesi. Ailemden o çalgıyı istedim. Ancak bağlamaya mandolin dediğim için, yanlışhkla mandolin aldılar. Sonra da müzik tutkumdan dolayı hoca tuttular. EmınTarakçı'dan altıyaşında mandolin ve keman dersleri aldım. Çok iyi bir kemancıydı. Ukrayna konservatuvarı mezunuydu, operada da çalışıyordu. Notayı o zaman öğrendim. Ancak gönlüm hâlâ bağlamadaydı. Ilk kez yedi yaşında bağlamam oldu, o günden beri de bırakmadım. İNSANLIĞA SAHİP ÇIKALIM... İlk bestenizi kaç yaşında yaptınız? On yaşında. Sürekli Istanbul'a gidip geliyorduk. Hatta ben orta sonu tstanbul'da bitirdim. Bu arada konservatuvarsınavını da basçı olarak kazandım. Ancak babam iflas edince Samsun'a döndük. Hem Istanbul'da, hem Samsun'da yaşadık. Bu arada Edirne, Ankara gibi yerlerde de kısa aralıklarla kaldım... Oralardaki musiki cemiyetlerinde, halkevlerinde, hem icra cı, hem yönetici olarak yıllarca çalıştım. On üç, on dört yaşında ise ciddi olarak beste yapmaya başladım. Sürekli düşünüyordum. On yaşında düşündüğüm bazı fikirlerihâlâgerçekleştirmiş değilim. Neydi o fikirler? Teorik şeylerdi. Türk müziğini zenginleştirmeye yönelik, ritme dayalı düşüncelerdi. Bunların bazılarını denedim. Yapmak istediklerim kendi seslerimizin analizi ile ilgiliydi. Neticede sürekli ürettim, sazımı çalmaya çalıştım ve dünya müziği ile ilgilendim. Dünya gittikçe globalleşiyor, bu konuya nasıl bakıyorsunuz ? Oldukça endişeliyim. Tekelleşmeye, şirketleşmeye doğru bir gidiş var. Devletler bir kenara bırakılıyor. Sınırlar olmasa, tek bir lisan konuşulsa ideali bende her zaman vardı. Ancak bu hayalimin gerçek olamayacağını bildiğim için, her zaman iyi bir vatansever olmalıyım diye düşündüm. Ülkemi çok seviyorum, kendi kapımın önünü süpürürsem, dünya temiz olur diye düşünüyorum. Kendi değerlerimize, ama öncelikle insanlığa sahip çıkalım. Orhan Gencebay yeni albümünü, yeni imajıyla siisledi... Son albümünüz "Yürekten Olsun"dt o değerlere sahip çıkma çabası var... Kesinlikle öz, bize aittir. Biçimlerde, yo rumlarda teknik değerleri kullanıyorum Dünya da teknik olarak batı polifonik sis temi kullanıyor. Kimlikler ancak üstyapı larda belli oluyor. Altyapılarda polifonib sisteminin tekniği kııllanılıyor. Yapılar müzik, özellikle de şarkı formundaysa, c lisanın, o ülkenin kendine ait değerlerin görüyoruz. Bunu söylerken tarihi, klasil değerlerin dışında tutııyorum. Klasik de ğerler genelde orijinaldir, kimlikleri yan sıtır. Bu teknik detaylar, iyi kullanıldığı za man her ülkenin kendi yapısını ortaya ko yar. Kendi ses sistemimizin içinde öylt manzaralarvarki.henüzonlarınanalizin yapmadık. MANEVÎYAT EKSİLDİ... "Seven affeder" diyorsunuz bir şarkı nızda. Aşkta neler affedilir ya da... Sevenin alıngaçları (algıları) affetmeys yöneliktir. Seven kişi güçlüdür, hoş gör meye meyillidir. Seven sevilir ayrıca. Sanı rım affedilemeyecek tek şey, sevilmemek ten kaynaklanan ihanettir. Yani karşınız daki kişinin sevdiğini söyleyip desevme mesidir. Sevdiğiniz kişiyi kaybetmemel için affetmeye de hazırsınızdır. Şimdi aşk her şeyi affettirmiyor ama. Sevgi, eğer kullanılırsa bir abide gibidir Sevgiyi kullanmıyorlar. Orneğin demok rasiyi yanlış kullanıyoruz, ama ona bir za rarveriyormuyuz? Hayır! Bizkendimize zarar veriyoruz. Sevgi de öyle. Sevgi oradt duruyoraslında. Son dönemlerdeyaşarr koşulları, ekonomik nedenler insanlanr ilişkilerde bencil davranmasına neder oluyor. Bu da maneviyatın eksilmesinder kaynaklanıyor. Ancak bir süre sonra bv bize bir bedel, ceza olarak geri dönecektir Yalansız bir aşk diyorsunuz, ama aşkın içinde yalan her zaman olmuştur. Ya lanı aşktan nasıl tecrit edeceğiz? Yalansız hiçbir şey olmaz. Çünkü yalar da bir gerçektir. Ancak kimseyi rahatsu etmeyen yalanlar da var. Gerçek anlamdt sevdiğini söyleyen birinin yalan söyleme mesi gerekir. Madem sevgi temeldir, bv temeli doğru kuralım. Onun dışındak küçük yalanların pek önemi yok. "Yürekten Olsun" arabesk pop'a doğ ru kayıyor tartışmalarını başlattı. Ger çekten arabesk poplaşıyor mu ? Arabeskin ne olduğunu konuştuk. Pek size soruyorum, pop nedir? Popüler olan, güncel olan diyebiliriz.. Evet, budur! Bazıları Batı'da çalınar şarkılarm burada çalınıp söylenmesine Türk Pop'u diyordu. Bu adaptasyondur Ancak Türkçe sözlü diyebilirsiniz.Âşıt Veysel'in türküsünü değiştirdiler, Türkçe sözlü hafif Batı Müziği dediler. Bu da yan lıştı. Birçok yanlış deneme yapıldı. Türl Hafif Müziği dediler. Hafifle neyi kastedi yorlar, anlamış değilim. Yani bir türlü isirr bulamadılar. Sanınm başlık olarak günce müzik diyebiliriz. Detaya girdiğimizde güncelin özellikleri nedir, hangisi günceldir diye baktığımızda, hepimizin güncel liğin içersinde yer aldığını görürüz. O za man pop'un tarifi nedir? Yokişte! Kimse bana pop'un tarifini tam olarak yapamaz Şimdi yapılan müziğebaktığımızda.yüzde 90'nın arabesk diye adlandırılan o ser best çalışmalardan olduğunu görüyoruz Demekki Türk Pop'un özü, arabesk diye I j..ı ı™u ' Kürtçe şarkıya izin veren televizyon kanalları klip yayımlamaya yanaşmıyor Bir klip çekti, yayımlatamadı.. Özlem Altunok G eçen hafta gazetelerde 'Video klip yayımlayacak televizyon kanalı aranıyor' başlığıyla bir ilan yayımlandı. Nedeni, Kardeş Türküler grubunun son albümü 'Hemavaz'dayeralan 'Mirkut' (Tokmak) adhKürt halk şarkısı için çekilen klibin hiçbir televizyon kanalında yayımlanmamasıydı. Gerekçe yoktu. Ezel Akay tarafından TEM stüdyolarında 35mm'lik kamerayla Türkçe altyazılı çekilmiş, geri çevrilmemesi için özel uzmanlarla çalışılmış, kostümler, dansçılar özenle Kalan Müzik /Hasan Saltık Çektiğimiz klibe karşılık herhangi bir bahane öne sürülmemesi için standartlann üzerinde olmasına çaba gösterdik. 4 Mayıs'ta bütün kanallara gönderdik. Özellikle de müzik yayını yapan MMC, Flash ve Kral TV'yle kişisel olarak da görüştük. Kimi "RTÜK'e sormam lazım" dedi, kimi "Gönderbakarız", kimi de yönetim kuruluna danışmak istedi. Ses çıkmayınca RTÜK'e yolladık. 'Televizyonlarda yayımlanabilir, hiçbir sakıncası yok' yazısı gelirse, girişimlerde bulunup yayınlan çıkmadı. Klip olunca niçin yayımlamıyorlar anlamış değilim. Ethem Güner (Ses Plak) 1999'daMesutYılmaz "Demokrasininyolu Diyarbakır'dan geçer", Süleyman Demirel "Kürt halkını tanıyoruz" deyince bizler de hareketlendikvegirişimlerdebulunduk.Ciwan Haco, Koma Amed'in şarkılanna klip çekmeye başladık. Tüm televizyonlara, RTÜK'e gönderdik, fakathiçbiribugünekadar yayımlanmadı. AB üyeliğine girme süreciyle yapılan yasa değişikliklerine istinaden sından kaynaklanıyor. Mesela Şiwan Perwer'in albümlerini istatistikler 100 bin civanndagöstersedelmilyonunüzerindeolduğunubiliyoruz. CabbarBarış (Kom Müzik Yapım) Koma Azad 'ın yeni albümü çıktığında birkaç yerle reklamı için görüşmüştüm, hiçbir yanıt gelmedi. Koma Azad'la bu sıkıntıyı yaşarken diğer albümlerin kliplerini de kesin bir dille reddettiler. Şimdi Koma Agire Jiyan'a çektiğimiz klip için TRT'ye başvurduk. Devletin kanalı olduğu için özellikle TRT'yi seçtik. Reddedilirse bu ülkenin vatandaşı olduğuma güvenim kalmayacak. Özüne baktığınızda bir türküden başlayıp politik çıkışsızüğa uzanabilecek bir durum bu. Buönyargılarla sanatçılarımız da acı çekiyor. Sevilen sanatçılanmız hak ettikleri yerde değil. Satış rakamlanndan memnunuz, engellerle karşılaşsak da kendi sistemimiz, reklam araçlarımız var. Mesela Diyar'ın albüm satışları 150 bin civarında, korsanlarıyla 500 bini buluyor. Kardeş Türküler Ilk klibi 'Kara Üzüm Habbesi' için yapmıştık. AByasalannm temellerinin atılmaya başladığı bir dönemde klip kısıtlı yayımlanmıştı. Ama bu sorun bugün daha da geriye gitti. Bu girişim Kalan Müzik'in inisiyatifinde bizim de arkasında durduğumuz bir girişim. Bu topraklarda demokratik talepleri dile getiren sivil bir topluluk olarak bu konuyu tartışmaya açmaya çalışıyoruz. Tüm bunlan yaparken de sanatçı kimliğimizle estetik olmasını düşündüğümüz iyi bir klip çalışması yaptık. Sözün yanında nasıl söylediğimizi de göstermek istedik. Televizyonda olmasa bile gazetelerde bu haberler tartışılıyor. Gelişmeleri demokratik çok kültürlülük çerçevesınde zaman gösterecek. Koma Agire Jiyan (AhmetTabar) Yeni çektiğimiz klibi sadece TRT'ye değil, tüm kanallara vermek istiyoruz. TRT'nin, Türkiye'de bazı önyargıları yıkmak için önemli bir rolü var. Şansımızı sonuna kadar deneyeceğiz. Müziğin halka verilmesi engelleniyor. Bunu kırmak için bu tür girişimlerde bulunmakgerek. Diğer özel kanallarla, ayrıca bir Alman kanalıyla da görüşmemiz olacak. Yurtdışında yayımlanırsa burada da şan seçilmişti. Sessizlik sürüyor. Kalan Müzik'in internet adresine giren binlerce kişi ise klibi izleyerek sitenin çökmesine yol açıyor. Mirkut ilk değil. Kardeş Türküler, 4 yıl önce, "Kara Üzüm Habbesi"ne klip çekmiş, MMC kanalında birkaç kez dönmüş, diğer kanallardayayınlanmayıp, sadece tartışılmıştı. Yaptıkları başvurular her seferinde geri dönen diğer müzik şirketleri de Kürtçe kliplerin serbestçe yayımlanması konusunda ısrarl; ve sabırlı. Konuyla ilgili olarak Kürtçe albüm yayımlayan plak şirketleri ve albümün masını bekleyeceğiz. Sadece Hülya Avşar, grup bütünüyle programa konuk olursa programda bu sorundan bahsederiz dedi, biz klibi yayımlamalarını da istedik. Bildiğim kadarıyla TRT, 7 8 ay önce piyasadaki Kürtçe albümlerden pek çoğunu satın aldı. Sanıyorum iç yönetmelikte yer alan 'TRT'nin yayın dili Türkçedir' maddesinden kaynaklı, RTÜK yayımlanabilir demesine rağmen henüz yayına geçemediler. Bu arada albümü Kalan Müzik'ten çıkan Aynur, neredeyse bütün kanallarda canlı ya tüm kanalları aradım ve bu klipleri yeniden gönderdim. Duyduğum tek şey 'Biz ilk olmak istemiyoruz'du. Birotokontrolvar. Bizyayıncıyız, hazırlar, yayımlarız. Yayımlanmamasının ayıbıbize değil, devlete, hükümete, medyaya ait, bence onlar düşünsün. Klip işin görünen yüzü, şu anda bölgede hâlâ Kürtçe albümler olağanüstü halden kalan yasalardan dolayı yasak. Albüm satışları Türkiyegenelindeyüzde56civannda. Ortada gerçek bir satış yok, bu durum, bölgede alım gücünün düşük olması, denetimin olma ,„..!.„ 1 .,•.,!...<