Katalog

10 EKIM 2004 / SAYI 968 Kentlinin kaderi: Son bakışta âşk! M > % # * Sosyolog ÜMİT NECEF'e göre kent insanı estetikleştiriyor, cinselleşme eğilimini arttırıyor. Bunun nedeni ise kalabalıkların arasında sadece bir "yüzey" olduğunun farkına varmak. Necef'e göre kentlerde gözlerle flört de çok yaygın ve Türkler bu konuda usta. "Öteki"ne sinyaller dış görünüşle gönderiliyor ve... Ayça Demet Atay üyük kentlerde bir yabancdar ırmağının içinde yaşıyoruz. Her gün yanımızdan akıp giden yüzlerce insanla göz göze geliyoruz. Bu durum insanda iki eğdim yaratıyor: Estetddeşme ve cinselleşme... Sosyolog Umit Necef, büyük kent yaşamının insan üzerindeki etkilerini böyle özetliyor. Güney Danimarka Ünıversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Necef de Istanbul'un nabzının attığı Beyoğlu'nda buluştuk. Istiklal Caddesi'ndeki insan seline kendimizi bıraktık ve "ÎCent, estetikleşme ve cinselleşme" üzerine söyleştik. Kentin, insanı estetikleştirdiğini ve cinselleştirdiğini söylüyorsunuz. Bu kavramları biraz açar mısınız? Kenti biz sosyolojdc olarak "yabancılar dünyası" olarak tarif ediyoruz. New York ya da Istanbul gibi büyük kentlerin meydanlarında, parklarında, otobüslerinde günde birkaç yüz yabancıyla ya göz göze geliyor, ya onları görüyoruz. Bir yabancdar akınının içinde yaşıyoruz. Bu da birçok eğdim yaratıyor. Ama beni en çok dgdendiren estetikleşme ve cinselleşme eğdimi. Estetikleşme? Estetikleşme şu: Bu yabancdar ırmağındaki insanları tek tek tanımamız imkânsız olduğu için o insanlar bizim için estetik bir yüzey haline geliyor. Giderek kendimizin de öteki insanlar için sadece bir yüzey olduğunun farkına varıyoruz. O zaman dciye bölünüyoruz: Bir içsel dünyamız oluyor, bir de estetdc dış dünyamız. Iç dünyamızı dışarıya karşı koruma teknikleri geliştiriyoruz. Ne gibi teknikler bunlar? En tipdt savunma mekanizması "civd inattentıon". Türkçe'de "uygarcalakayt B olma kurallan" diyebiliriz Mesela durakta otobüs beklerken karşıdan biri geliyor. Kentliler gelen insana şöyle bir bakıp kafalarını başka yana çevirir. Gelen kişi de aynı şeyi yapar. Bu şöyle bir sinyal verir: Sizi gördüm. Benim size zararım olmaz, sizin de zararsız olduğunuzu gördüm, hadi burada otobüsü bekleyelim. Zararsız olup olmadığını mı kontrol ediyoruz? O bir bakış meseleyi çözüyor. Büyükkentlerde gözlerle flört de çok yaygın. Charles Baudelaire'in "Son Bakışta Aşk" diye bir şiiri var Şair Paris'te yürürken karşıdan güzel bir kadın geliyor; bakışıyorlar ve şair âşık oluyor bu kadına Diyor kı "Bir daha seni göremeyeceğim, bütün dıtişamınla geldin geçtin ey kadın. Seni göremeyeceğim, ama bu son bakışta aşk". Gözlerle flört tipik bir büyük kent yaşantısı ve sanırım biz Türkler bu konuda ustayız. Özelldde îstanbul gibi bir kentte galiba günde onlarca son bakışta aşk yaşıyoruz. BEYAZ TÜRK OLMAK... Bu durum insan psikolojisini nasıl etkiliyor? Dış görünüşümüzle bazı sinyaller göndermeye başlıyoruz. Ben mesela "orta yaşh, olgun, eğitim görmüş, ama paraya fazla önem vermeyen bir erkek" muhabbetine giriyorum. "Beyaz Türk" olmak istemiyorum. Bıyığım o sinyali veriyor. Sizi daha "Anadolu erkeği" yapıyor. Evet, ama Danimarka'da asla bıydda gezmem. Çünkü orada bıydc bir Ortadoğulu erkek üniforması. •Bu ikiyüzlülük değil mi? Bir daküca, Danimarka'da bıyığı kes miyorum. Orada sakal bırakırım. Sakal bıyığı severim, çünkü bunun erkeklerdeki maskülinitenin altını çizdiğini düşünüyorum. Ama Türkiye'de çene sakalıyla gezsem, onun yolladığı sinyal şu olur: "Ben şehirli bir entelim". O hoşuma gitmiyor. Başörtülü ama yırtmaçh eteldi kadınlara sıklıkla karşılaşıyoruz, son günlerde... Bunu nasıl yorumluyorsunuz? Bu benim dediğimi doğruluyor. Hiç kimse modern büyük şebir toplumunda estetikleşme ve cinselleşmeden kaçınamaz ve bu daha da artacak. Daha fazla cinsel mesajlar mı verilecek? Evet. Kamusal alandan faydalanmak istedüderi müddetçe, ki istiyorlar, her yerde görüyorsunuz bu insanları, estetikleşme ve cinselleşmenin farkına varacaklar. Büyük şehir hayatı, estetikleşme ve cinselleşme ortak kaderimiz. Büyük kent insanı sadece flört etmiyor, cinselliği de artık daha yoğun yaşıyor. Tabii, mesela büyük kentlerde belli ölçüde cinsel eş değiştiren hale geliyoruz. Anthony Giddens'in "Transformation of Intimacy" diye bir kitabı var. Galiba "Mahremiyetin Dönüşümü" diye Türkçe'ye de çevrddi. Orada Anthony Giddens, "seri monogami" diye bir terim kullanıyor. Bau'da insanların aşk ve cinsel kariyeri üzerine çeşitli araştırmalar yapdıyor. Bugün 30 yaşındaki Danimarkalı kadının tipik aşk kariyeri şöyle: 15 yaşında dk kez yattım, dd yd bir sevgdim oldu Ondan ayrddım, altı ay boş kaldım, başka biriyle üç yd birÜkte yaşaddc... Bu böyle gidiyor. Biri bitiyor, bir başkası başlıyor. Ama bu dişkder esnasında tek eşlder. Çocuk da engel değd buna. Bu sadece Batı toplumu hikayesi mi? Sosyolog Ümit Necefe göre modern büyük toplumunda estetikleşme ve cinselleşme kaçınılmaz... Fotoğraf: Ayça Demet Atay Batı Avrupa'da sosyal refah devleti ailenin fonksiyonlarınıboşalttı. KlasÜtbir çekirdek ailenin görevleri nedir? Karı koca birbirlerine âşık olacaklar, seks yapacaklar, çocuk doğacak, bakacaklar. Refah devleti diyor ki sen çocuğunu doğur, ben bakarım. Adenin ikinci görevi neydi? Yaşh kuşağa bakmak. O da bitmiş artık. Derdiniz olduğunda psdcoloğa gidiyorsunuz. îşsiz kaldığınızda işsizlik paraları oldukça yüksek. Boşandığınızda devlet size yer vermek zorunda. Bunun olumlu yanı kadın erkek eşitUğini sağlaması Boşanmak çok az ekonomik kayba neden oluyor. Bugün Batı'daki refah toplumlarında insanların bir arada bulunmalarının tek sebebi ya erotik ya psikolojüc tatmindir. Bunlar ortadan kalkınca birlikteUk de sona eriyor. ZİNATARTIŞMASI •Batı'da ilişkiler böyle yaşanıyor. Ya Türkiye'yi nasıl görüyorsunuz? Geçen günlerde bir zina tartışması yaşandı biliyorsunuz... Sizce Türkiye Batı'nın ne kadar doğusunda? Kadının vücudunu kimin kontrol edeceği galiba gelenekselliğin son kalesi. Türkiye'de bunun kavgası verdiyor gibime geliyor. Avrupa gelenekselliği bu kavgayı geçen yüzydın ortalarında tamamen kaybetti ve kadın bir anlamda özgürleşti. Zina tartışmasında Türk basınını dikkatlice izledim, en çok da Vakit ve MdU Gazete'yi. Utanmasalar "Avrupalılar durmaksızın birbirlerinin üzerine adayıp eşlerini aldatıyor" diye yazacaklar. Yok öyle şey. Evliysek veya birlücteysek tek eşli olacağız. "Birbirimizi kıskanmayalım" saçmalıkları 1960 ve 1970'lerde kaldı ki, böyle deneyleri dar bir elit kesim yaşadı. Kuzey Avrupalıyı bizim zina tartışmasında en çok rahatsız eden şey, devletin ve resmi kurumların insanların özel hayatına karışması. Dini veya ahlaki yönden tartışalım ve hatta mahkum edelim, ama devlet niye karışsın? "Benim vücudum, cinselliğim, cinsel tercdıim benimdir" diyen Kuzey Avrupa, Türkiye'deki tartışmaları biraz hayretle izledi. Hatta bu iş gırgır konusu bde oldu. • vardır. O yüzden tek bir yönetmen ismi vermeyeceğim. 1 ~* "* • ^^ 1 • " * . « *«».lUJ..|..ll .1 .... ™~•"~™™*^~"~"" Ayşen Gruda Oyuncu En büyük hatanız nedir? Buyuk bir hata yaptığımı sanmıyorum. Ama en buyuk hata, hatalardan ders almamaktır. Bir insanın başına gelebilecek en kötü şey sizce nedir? Sağlığını ve yakınlarını kaybetmesi. Hayattaki en büyük keyfıniz nedir? Evimde torunumla ve kızımla baş başa saatler geçirmek. En sevdiğiniz yazar kim? Yazar ayırt etmem. Bir tek yazarı sevmek saçmalık olur zaten. îyi ve doğru yazılmış bütün kitapları severek okurum. En büyük aşk hikayesi kimlerinki? Her kim aşkı yaşıyorsa onlarınkı. En sevdiğiniz film/yönetmen? Her fdmden ayrı zevk ve ders alınm. Zaten her yönetmenin de farklı tekniği Sizi en çok güldüren şey nedir? Torunumun yaptığı hareketler, konuşmaları. însanı hem güldurüyor, hem de düşündürüyor. Beğendiğiniz, takdir ettiğiniz siyasi karakter kim?(Geçmişten de olabilir) Atatürk Bir hayvan olsaydınız, ne olurdunuz? Nasd kı, tek bir insan oynamadımsa, tek bir hayvan da olmak istemem. En çok yaşamak istediğiniz şehir? Derli toplu, insanca yaşanacak bir şehirde. Istanbul'u çok seviyorum, ama görmek istediğim şehirden uzak. Gittdtçe bozuluyor. Güncel olaylar içinde yakın zamanda sizi en çok üzen olay nedir? Çok var, ama en çok Rusya'daki okul baskını uzdü. Terörle gelen her şey çok üzücü.