Katalog

MERHABA arlık Rusyası’nın tim- sali Aleksandr Puş- Ç kin (26 Mayıs 1799- 29 Ocak 1837) kapağımızda. Rusya’dan Türkiye’ye gelen ilk yazar olan Puşkin, 1829’da Yazım-çizim uyumu; Behiç Ak Rus-Türk Savaşı’nın ortasın- da Rus Kafkas Ordusu’yla sı- Çocuk yazımızda son yıllarda önemli gelişmeler oldu. Bundan birkaç yıl öncesine kadar içeriğiyle, nırı geçip Kars ve Erzurum’u gezdi. Bir vebaya tanık oldu, resimlenmesiyle birbirini tamamlayan kitapların kaynağı Avrupa, Amerika olurdu. Bizde ise birkaç yazarın kırık bir minareye tırmandı. Bu dışında, çocukça dil kullanımıyla, çizimi, resimleriyle düzeysiz kitaplar çoğunluktaydı. Çocukların ilgisini seyahatteki izlenimlerini yıllar çekmeyen o tür kitapları anne babalar onları eve, okuma kültürüyle donanan öğretmenler okula sokmuyordu. sonra, 1836’da yayımladı. 19. yüzyılın ortasında, Fransa’nın Son yıllarda dünya yazınında bile yer bulacak nitelikte öyküler, romanlar yazılıyor. Çocuklar için yazan Rusya elçisi Eugène-Melchior genç yazarlar da giderek çoğalıyor. Behiç Ak, çizimleri, dilsel yalınlığıyla çocukların ilgisini çekecek de Vogüé, Puşkin’i “Pierre le otuzu aşkın romanlar, öyküler yazarak adını duyurdu. O nedenle yurtiçinde-yurtdışında grande des lettres” (edebiya- tın Büyük Petro’su) diye övü- önemli ödüller alıyor, kitapları üst üste baskı yapıyor... yordu. Dostoyevski’nin “biz Gogol’ün paltosundan çık- YAZINSAL DÜZEY tık” dediğini rivayet eden de Behiç Ak, yalın anlatımıyla özdeşleşen oydu. Ama Puşkin hakkında- usta işi çizimleri, eğitici yanı ağır basan ki sözü gerçek oldu. Hem de kurgularıyla, “öyküsel roman” denebile- Dostoyevski sayesinde! Sabri cek bir yazın türü yaratarak çocuk okurla- Gürses’in yazısı… rı her yönden aydınlatıyor. Üçüncü sayfamızda, “Ya- Öyküler arasında kurduğu sağlam bağ- zım-çizim uyumu; Behiç Ak” lantılarla, yazdıklarını okuyan çocuklar, ola- başlıklı yazısıyla Adnan Binya- yın sonucunu öğrenmeden kitabı elinden bı- zar yer alıyor. rakamıyor. Çocuk için yazacağım diye ya- M. Sadık Aslankara, “Sığın- pay üslup yaratmaktan özellikle kaçınıyor. macı, mülteci” başlıklı yazısın- Romanı andıran kitapları Bebek Annem, da bu gerçekliğin yapıtlardaki Havada Aslı Kalan Top adlı anlatıları- izini sürüyor. nın, Robinson Crusoe, Güliver’in Gezileri, Feridun Andaç, “Okumak yaz- GÜLBİN ERİŞ Hayvan Çiftliği gibi, yalnız çocukları değil, mak üzerine aforizmalar”ıyla bu- yetişkinleri de etkileyen bir çekiciliği var. luşturmaya devam ediyor. Mustafa Günay, Cahit As- olagelenlere duyarsız kalmadığı” anlamı- çimi-olay örgüsü-anlatı üslup arasındaki lan ile Pleitropi-Distopik Bir ÇİZGİ USTASI nı da içerir... bağlantıyla, onu insanın yaşam gerçek- Roman: Ya Hitler Kazanmış Karikatürleri, çizim ustalığıyla da tanı- Ak, kitaplarının hemen tümünde, karika- lerini açımlayan 163 sayfalık romana dö- Olsaydı?’yı konuşuyor. nan Ak, yazdıklarını resimlerle görüntü- türlerinde olduğu gibi güldürürken düşün- nüştürüyor. Ömer Açık, Jo Witek ile aile sel kılıyor. Kitaplarını okuyanlar satırlar- düren dolaylı tanımlamalar yapıyor (s. 66): Bebek Annem’de, öğretmen sınıfa ye- bağları, arkadaşlık ve sevgi üze- dan çizimlere, çizimlerden satırlara atlı- “Tavuklar yönetmeliklere uyuyor, ‘gıd- ni katılan Ziya’ya iki kişilik bir sıra göste- rine gülümseten romanı Ailem- yor. Anlatı ile görsellik birbiriyle kaynaşın- gıd-gıdaaaak’ sesi çıkararak gıdaklayabi- rir. Boş sırada, hemen her derste, iyi bir de Kahraman Yok’u konuşuyor. ca da yazdıkları iki yönlü kavranıyor. liyordu. Horozlar sanki yıllarca şan dersi öğrenci olduğunu dile getirdiği Şule otur- Eylül İdemen Doğramacı, Miha Bu iki yönlülüğe, “çift kavramalı okuma” almış gibi, müzik prensiplerine sıkı sıkıya maktadır. Ziya, günlerce bekledikten son- Kovac’ın dijital çağda okumanın gibi yepyeni bir yazın terimi öneriyorum... bağlıydılar. İster erken ötsünler ister geç, ra Şule’nin neden sırayı boş bıraktığı- izini sürdüğü Okumak Nefes Al- ‘ü-ürrrüüü-üüü’ sesini ‘mi minör’ tonun- nı merak edip onu aramaya koyulur. Kı- maktır’ını değerlendiriyor. DÜŞÜNSELLİK dan çıkarabilmeyi başarıyorlardı?” sa sürede de bulur. Şule, ondan başka Hikmet Süel, Raymond Tallis’in Ak, roman boyutlu öykülerinde çocuğu kimsesi olmayan annesine bakmaktadır. Sonsuz Uzayın Hâkimi: Kafamı- düşündüren sorunlara da yer veriyor. Şu zın İçinde Büyüleyici Bir Yolcu- EĞİTİM ORTAMI Okula gidemeyiş nedeni budur. cümleler Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği! ad- luk’unu merceğe alıyor. Behiç Ak, kısa ya da uzun öykülerinin Şule, bellek yitimine uğrayan annesi- lı kitabından: Öyküm Deniz, Dino Buzzati’nin çocuklarını öğretici ortamlarda yaşatıyor. ni hayata bağlamak için çeşitli kılıklara gi- İtalyan edebiyatının bilimkurgu “‘Ne zaman doğdun baba? Bize ta- Gerektiğinde de çocukların arasına onla- rerek, oyunlar kurarak, şarkılar besteleye- türündeki ilk örneklerinden Bü- rih ver!’ sorusunu her zaman yanıtsız bı- rın gerçeğini kavrayan yetişkinleri de katı- rek annesini sağaltmaya çalışır. Ziya ders yük Portre Büyük Sır’rını inceliyor. rakıyordu. Babasının hayatında rakamlar yor. Bilgelik taslayıcı bir üslup kullanmak- saatlerinin dışında, Şule’nin en yakın yar- Sait Babaoğlu, üretme ve yok, konuyla ilgisi olmayan şaşırtıcı yanıt- tan kaçınarak öğrencileri toplumsal sorun- dımcısı olur. hizmetle geçen kırk yılın ar- lar var: ları bile çözmeye yöneltiyor. Emek yerde kalmıyor, iki arkadaşın da- dından kaleme aldığı kita- ‘Kiraz çiçekleri soğuktan donduğu yıl, Örneğin Bebek Annem’de bir satış mü- yanışmasıyla anne önce eşyaları tanıma- bı Bir Yolculuk Hikâyesi-Bizim bulutların çatılara çok yaklaştığı gün... Ya- dürüne şunları söyletiyor: “Çağımızın en ya başlar, onlarla dışarıya çıkıp gezer, bir- Köy’den Bakırköy’e’de, “Bir ni, anneniz grip olmuştu ve ay, ceviz ağa- önemli sorunu güvenlik ve özgürlük! Gü- likte gösteri izlerler. Sonunda anne, ev- köy çocuğunun hayallerine cına asılı kalmıştı.’” (s.43) venlik yoksa özgürlük de yoktur.” de yalnız kalacak, yiyeceğini, içeceği- ulaşmak için aştığı zorlukları, “Buzdolabını kaç paraya aldınız” soru- Düşüncesini pekiştirmek için müdür, ni masasına taşıyacak iyiliğe kavuşunca, mücadelesini, azmini paylaş- suna, “Kümesteki tavuklarla ahırdaki ine- özgürlüğün tanımını yapıyor: “Özgürlük, Şule’ye de okul yolu açılır. mak istediğini” ifade ediyor. ğe mal oldu.” insanın bulunduğu yerde kendini bağım- Sınıfın merakla beklediği Şule’nin sınıfa Rahmi Ali, Reşat Enis’in Bu cümleleri okurken Hamlet’in kazıcı- sız hissetmesidir. Bunun için temel ilke girip sırasına oturması, gelip sıradaki yeri- Despot’unu inceliyor. ya sorduğu soruya aldığı yanıtı anımsadım: şudur: Başka insanların, kalabalıkların on- ne oturması arkadaşlarına bayram sevin- Yücel Erdoğan, Erdoğan Hamlet, “Ölen kim” diye sorunca, me- ları rahatsız etmemesi!” (s. 432-33) ci yaratır... Atmış’ın, Rahatı Kaçan Orman: zar kazıcısı, lafı yapıştırıveriyor: “Sağlığın- Ormansızlaşma Hakkında Yazı Behiç Ak, annenin bakımını üstlenen ve Söyleşiler’ini değerlendiriyor. da kadın olan biri!” DAYANIŞMA Şule’yle özverili Ziya’yı öykü bağlamın- Emek Yurdakul, Hannah Böyle bir yanıtı, çocukların kavrayama- Eğitimin temeli ailede atılır. Okul, eğiti- da canlandırırken, çocukları yalnız çiçek Gold’un Son Ayı adlı kitabını yacağı içinizden geçmesin, “Çocuktan al min gerçekleştirildiği bir öğretim yuvası- bahçelerinde gezdirmiyor, onlara insanı- merceğe alıyor. haberi!” sözü, aramızdan birinin yakıştır- dır. Bebek Annem’in konusu üç beş say- mızın temel besini olan sarı saplı buğday Mustafa Başaran’ın hazırladığı masıdır. Bu deyim, çocuğun, “çevresinde faya sığıştırılacakken Behiç Ak, konu se- tarlalarına da sokuyor... n Bulmaca ile düşün trafiği sürüyor. İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Arif Kızılyalın l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Grafik: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.