Katalog

JO WITEK’TEN ‘AİLEMDE KAHRAMAN YOK’ ‘Bazen çocuk öyküleri büyük sözlerin ötesine geçer!’ Ailemde Kahraman Yok (Çev. Deniz Erkaradağ / Uyurgezer Kitap), Fransız çocuk edebiyatının ödüllü ismi Jo Witek’ten, aile bağları, arkadaşlık ve sevgi üzerine gülümseten bir roman. Maurice ya da ailesinin deyişiyle Mo’nun, ev ve okul yaşamı arasında dağlar kadar fark vardır. Bu iki dünyayı ustalıkla idare eden Mo, arkadaşının evinde, aile kahramanlarının fotoğraflarıyla dolu bir duvarla karşılaşınca her şey tepetaklak olur. Onun ailesinde hiç kahraman yoktur. Başarılı olma fırsatını kaçırmış gibi görünen aile üyeleriyle arası açılır Mo’nun. Aile tarihine yaptığı balıklama dalış, aradığı kahramanı bulmasını sağlayacak mıdır? “Küçük bir kızın gözüyle baktığınızda, övgüye değer insanlar, her zaman toplumun değer verdiği insanlar değildir. İşte bu da romanın ana teması” diyen Jo Witek yeni romanı ve çocuk edebiyatı üzerine sorularımızı yanıtladı. sahipler. Toplumun başarılı saydığı insan- lar tanıdım. Bu övgüye değer kadınlar, ba- rı karakterleri yaratma nedenlerinizi biraz ÖMER AÇIK daha açar mısınız? lardan farklılar. na büyük şeyler başarma azmi verdi. Ama ebeveyn olmanın tek bir yolu yoktur, Komşum benim için bir modeldi mesela; Çocuk kitabı her şeyden önce bir ‘KARAKTERLERİ İNŞA ETMEK kültürlü ve zengin anne babaların hayattaki çünkü o bir uçuş görevlisiydi ve çok seya- hikâyedir, yazarın bakış açısıdır, bir dildir. İÇİN ÇOK ZAMAN AYIRIYORUM!’ en iyi öğretmenler olduğu iddia edilemez! hat ediyordu. Bu anlamda çocuk edebiyatı ile genel ede- n Ailemde Kahraman Yok, karakterle- Küçük bir kızın gözüyle baktığınızda, biyat arasında ayrım yapmıyorum. rini çok güçlü biçimde betimleyen, görsel ‘ROMAN İÇİN AİLE ALBÜMÜMÜ övgüye değer insanlar, her zaman toplu- Pedagojik yönü belirgin olmak zorunda bir metin. Hikâyenin merkezinde olmayan EPEY KARIŞTIRDIM!’ mun değer verdiği insanlar değildir. İşte bu değildir ve iyi bir çocuk kitabı yetişkinlere karakterleri bile okuyucunun gözünde n Gerçek kahramanlığın ünle, para ya da, romanın ana teması. de hitap eder. canlandıracak biçimde betimliyorsunuz da başarıyla değil başkalarının özgürlü- Öykülerim gerçekçi ama bir yanıyla da Karakterleri inşa etmek için çok zaman ğü için kendi özgürlüğün- ‘ÇOK KÜLTÜRLÜ, ÇOK DİLLİ imgesel. Çocuk ya da ergene ayırıyorum. Her şeyden önce, tiyatrodan den vazgeçecek iradeyi orta- BİR ORTAMDA YAZDIM’ dünyayı farklı açılardan geldiğim için. Tiyatroda karakterleri, ikin- ya koymakla kurulabileceği- n Her an melodrama dönüşebilecek tanıtmayı seviyorum. İşim cil olanları dahil ete kemiğe büründürme- ni anlatıyorsunuz. bir kurguyu usta mizah dokunuşlarıyla orada başlıyor. Dünyanın ger- miz öğretildi: çekliğini gençlere nasıl göste- Charles Dayı’yı yazarken ve duygusallıkla gerçekçilik arasında Karakter, kendini nasıl ifade ediyor? bunu amaçlamış mıydınız? dengeli bir ton tutturarak sağ salim rebilirim? Sosyal geçmişi nedir? Çevresi, anlatının Konuyu ehlileştirmektense Burada, büyük tarihi kah- sonuca bağlıyorsunuz. ötesinde kendi tarihçesi vb. ramanları (İkinci Dün- Mo’nun hikâyesi nasıl doğdu? onları çevrelerine bakmaya et- Genel olarak çelişkilerin yoğunlaştığı ve kili bir biçimde davet etmek ya Savaşı’nda düşmana kar- Bu romanı yazarken iki şeyden esinlen- dramatik sahnelerin yer aldığı önemli nok- şı direnen Charles Dayı gi- dim. İlki, kendi hikâyem. Ailem işçi sını- için belirli bir duyarlılık biçi- taları belirler, sonra dilin tonu ve rengi üze- mi geliştiriyorum. bi), günlük hayatın kahraman- fındandı. Evde çok okuyup kendimizi öz- rinde çalışır ve yazmaya başlarım... larıyla (Mo’nun ebeveynleri, gürce ifade etmemize rağmen bazı kuzenle- Kendimi bir yetişkinin bil- Ayrıca senaryo konusunda da çalıştım gisi ve yardımseverliğiyle bir kardeşi, annesi) yan yana ver- rimin ağzı bozuktu. ve iyi canlandırılmış karakterleri hissetme- mek istedim. Ailemin de çok zengin bir kelime dağar- çocuğun bakış açısına uygun yi seviyorum. düzeye getiriyorum. O sadece benim ailemden cığı olduğunu söyleyemem. Örneğin, Titi kötü konuşan, sigara içen, birinin öyküsü. Bu roman için Öte yandan, gittiğim özel okulda ayrıca- fırıldak gibi dönen bir karakterdir ancak ‘ANNE BABALARIN HAYATTAKİ aile albümümü epeyce karıştırdım. lıklı bir geçmişe sahip kültürlü kızlarla ta- yine de çocukların en sevdiği karakterler- EN İYİ ÖĞRETMENLER Direnişçilerden olan amcam, 1944’te Al- nıştım. Bu sayede çok küçük yaşta sınıf den biri olduğunu görürsünüz. Haydut ol- OLDUKLARI İDDİA EDİLEMEZ!’ manlar tarafından vurularak öldürüldü. Ki- farkı denen şeyin ve eksikliklerimin duğu için değil, toplumda yerini bulmakta Ailemde Kahraman Yok’ta gerçekten de tabı yazarken masamda resmi duruyordu. farkına vardım. Mo, geçmişimdeki bu zorlandığı için. aile işlevsiz kabul edilebilir. Gürültücü, özel “utançtan” doğdu. Hikâyeler, daha barışçıl bir insanlığın ya- alanı önemsemeyen, argo kullanan, çocukla- ‘DİRENİŞÇİ DAYIMIN ONURUNA Ve sonra, başka bir esin kaynağım da pısındaki küçük taşlardır. Bazen çocuk öy- rın derslerine yardım etmekten uzak bir ai- YAPILAN SAVAŞ ANITI DA şuydu: Kitabın yazıldığı sırada, sanatçıla- küleri büyük sözlerin ötesine geçer ve karak- le. Ancak belirli bir kültürel düzeyden yok- BRETONYA’DA!’ rın, köklü işçi ailelerinin ve Çingeneler’in terlerin ayakları ne kadar yere basarsa, duy- Annem kitaptaki gibi, gerçek hayatta da birlikte yaşadığı güneyde bir şehirde ika- sun olsalar bile görece fazla değerli sayılma- gu okuyucuya o kadar çok işler. yan niteliklere, cömertlik, sağduyu, dayanış- bu genç kahramandan bahsetmezdi. Alçak- met ediyordum. Bu kültürel anaforda, çok gönüllülüğünden, övünmek istemezdi, için- farklı dillerin birbirine karıştığı bir ortamda ma ve cesarete sahipler. ‘ÇOCUK KİTABI HER ŞEYDEN Bu romanda olduğu gibi, aileler söz konu- de kanayan bir yaraydı bu. Onun için Charles yazdım romanı. ÖNCE BİR HİKÂYEDİR, YAZARIN bir kahraman değil, çok özlediği bir kardeşti. Sık sık yolculuk yapmaya benzetiyorum suysa tek bir kültürden değil, pek çok farklı BAKIŞ AÇISIDIR, BİR DİLDİR!’ kültürden söz edebiliriz. Mo’nun aile birey- Dayımın onuruna yapılan savaş anıtı, ro- öykü yazmayı, hikâyelerimin sonunu asla n Psikolojik inişleri çıkışları, ikiye bö- leri, arkadaşı Hippolyte’inkiler gibi üniver- mandaki gibi Bretonya’da. Onu sık sık hay- tam olarak bilmiyorum. Yüzde yüz hazır- lünmüşlüğüyle Mo ve diğer gerçek ama siteye gitmediyseler bile, çocukları için bil- ranlık ve hüzünle düşünürüm. lanmış olsanız bile, yolculuğun nasıl geçe- toplum için iyi örnek sayılmayacak, aykı- gi, hikâye ve özellikle de çok fazla sevgiye Gençliğimde daha çok, kadın kahraman- ceğini asla bilemediğiniz gibi. n 14 26 Mayıs 2022