Katalog

PROF. DR. CANER KERİMOĞLU’NDAN ‘CHOMSKY DARWIN’E KARŞI’ ‘Chomsky’ye göre dil, anlık bir mutasyon!’ Charles Darwin “doğal seçilimle evrim” fikrini ortaya attıktan sonra bilimde büyük bir makas değişimi yaşandı ve biyolojiden dil bilime farklı alanlarda evrim mekanizmasının nasıl işlediği üzerine pek çok çalışma yapıldı. Prof. Dr. Caner Kerimoğlu, Chomsky Darwin’e Karşı (Varyant Yay.) adlı kitabında Darwin’in dilin ortaya çıkışına ilişkin görüşlerini bazı açılardan eleştiren Noam Chomsky’yi ele alıyor. İnsan ve diğer canlılar arasında kate- yin plastisitesi bu iddiayı zorluyor. BUSENUR ŞAHİN gorik bir fark gören Descartes’a katılır- sanız Darwinci doğal seçilimle uzlaş- ‘DİLİN BİLİMSEL YAZI SINIRLILIĞI! manız kolay olmaz. Çünkü Darwin in- İNCELENMESİ ÇOK YENİ!’ n Yeni kitabınız Chomsky Darwin’e san ve diğer canlılar arasında kategorik n Ülkemizde dilin evrimi konusunda Karşı ile ilgili sorulara geçmeden önce bir fark görmez. Bir “derece” meselesi kayda değer çalışmaların yapılmaması- dilin evrimi konusuna nasıl ilgi duydu- vardır ona göre. nın nedeni nedir? ğunuzu ve merkezinde Chomsky’nin ol- Darwin ve A.R. Wallace doğal se- Bunun birkaç nedeni var bence. Dilin duğu bu kitabı yazmaya nasıl karar ver- çilimle evrim fikrini eş zamanlı ola- kökeni “sorunu” insanlığın en eski me- diğinizi öğrenmek isterim. rak bulan iki isimdi ancak dil gibi biliş- raklarından biri olsa da bunun spekülas- “Dilci” bir akademisyen olarak Türkçe- sel özelliklerin evriminde Wallace do- yonlardan sıyrılıp bilimsel yöntemler- nin geçmişi ve bugünü ile ilgileniyorum. ğal seçilimi yeterli görmüyordu. Burada le incelenmesi çok yeni. Özellikle 1990 Bu noktada çoğu zaman “yazı” ile sınırlı- ilahi açıklamalardan kopamamıştı. sonrasında bu konuda yayınların arttığı- yız. En eski yazılı ürünler Sümerlere, 5 bin Chomsky de bedenin evriminde nı gözlüyoruz. yıl kadar önceye gidiyor. Oysa dil en “ya- “Darwin haklıydı ama dil konusun- Türkiye’de bu literatürü yakından takip kın” tahminlerde bile 50 bin yıllık bir ol- da doğal seçilimin aşamalı ve yavaş bir eden kişi sayısı da az. Genellikle kısa sü- gu. Üstelik bilim dünyasının çoğuna göre evrim işleyişi geçerli olamaz” gibi bir reli meraklar ile hareket edilmiş. Bir veya milyonlarca yıllık bir geçmişi var. yaklaşıma sahiptir. birkaç makale yazılıp bırakılmış. Dilin evrimi literatürüne dalmam biraz da Chomsky’ye göre insan dili bugünkü Oysa dilin evrimi dilin bugünüyle ya- bu “yazı” sınırlılığından kaynaklandı. Bi- hâlini Sapiens türünün yaklaşık 200 bin kından ilgili. “Dile dair bilgiyi bir in- yoloji, genetik, karşılaştırmalı hayvan ile- yıl önce yaşadığı tek bir mutasyon ile al- san nasıl edinir / öğrenir, bu bilgiyi nasıl tişimi incelemeleri gibi alanlar yazı dışın- mıştır. Yani Darwin’in iddia ettiği gibi kullanır ve bu bilgi insan türünde ne za- dan gelen değerli verileri sunmaya başladı. diğer canlılarla ortak bir kökten gelen bir man ve nasıl ortaya çıkmıştır?” soruları Okudukça dilin evrimi alanının aslında iletişim yetisi yoktur. İnsan türüne özgü her dil teorisinin mutlaka ilgilenmesi ge- dil olgusunu anlamamızda tüm yolların anlık bir mutasyon ile dil ortaya çıkmıştır. reken sorulardır. çıktığı bir kavşak noktasına dönüştüğünü İkinci neden ise çok disiplinli bir alan gördüm. Chomsky de bu yollardan biriydi. arkaik insan türlerinin bilişsel kapasitele- ‘CHOMSKY’NİN İDDİALARI olması. Biyolojiden dilbilime pek çok ya- Dilin evrimi son yirmi yıl içinde riyle ilgili bulgular dilin pek de sapiens’in İKNA EDEMEDİ!’ yın sahasını takip etmeniz gerekiyor. Chomsky’nin en çok yayın yaptığı alan yaşadığı varsayılan anlık bir mutasyon ile n Son yıllardaki gelişmeler Darwin ve Üçüncü bir neden elbette “evrim” söz- oldu. Bir dilci olarak Chomsky ile bir ev- ortaya çıkmadığını gösteriyor. Chomsky’nin dilin evrimine ilişkin gö- cüğünü duyar duymaz okları bileyen çev- rimci olarak Darwin’in “karşılaşmasını” Kanıtlanabilirlik demişken rüşlerini hangi bakımlardan destekle- relerden gelecek saldırılardan çekinmek. yazmak ilginç olabilir diye düşündüm. Chomsky’nin dilin beyindeki broca böl- n Darwin ile Chomsky’nin “dilin mekte veya çürütmektedir? 4.5 milyar yıllık bir gezegende yaşa- gesinde işlendiği yönündeki iddiası da Chomsky ve Wallace çizgisi zayıflama yıp son 2-3 bin yılı içeren ve çoğu zaman evrimi”ne ilişkin ters düştüğü asıl nokta herkesi ikna edemedi. eğiliminde. Hatta öyle ki Chomskyci çev- kurgulara dayalı anlatılarla oyalanmak veya noktalar nelerdir? Chomsky dilin bir “organ” olduğunu id- Chomsky, Descartes’ın “düşünen” in- re içinde sayılan Derek Bickerton, Steven gerçek bir bilim insanını tatmin etmeme- dia ediyor. Bu organ için de beyindeki bu Pinker gibi isimler Chomsky’nin dilin ev- li. Neyse ki gençler arasında bu konulara sanı diğer canlılardan ayırma iddiasına katılır. Kendisini de “Kartezyen” (Des- rimi modelinden ayrıldı. bölgeyi işaret ediyor. Ancak henüz buna ilgi her geçen gün artıyor. Bu sevindirici cartesçı) olarak niteler. FOXP2 geni, Erectus ve Neandertal gibi yönelik kesin bir deneysel kanıt yok. Be- bir gelişme. n 20 7 Nisan 2022