Katalog

RENATA SALECL’DEN ‘CEHALET TUTKUSU’ NİSAN 2022 ‘Neyi Neden Bilmek İstemeyiz’ Jacques Lacan, gerçeklerle yüzleşmemek için ellerinden geleni yapan hastalarının durumunu tanımlamak için “cehalet tutkusu” terimini kullanır. Düşünür ve sosyolog Renata Salecl de Cehalet Tutkusu (Çeviren: Şafak Tahmaz / Timaş Yayınları) kitabında, Lacan’dan ödünç aldığı bu terimin hem psikolojik hem de toplumsal nedenlerini incelikle masaya yatırıyor. larının salgına karşı takındığı indirgemeci ta- DİLRUBA AYDIN vır bu durumun en güncel örneklerinden biri. “Kasıtlı cehalet”in gündelik yaşamlarımız- İÇSELLEŞEN CEHALET! da da kuşkusuz bir karşılığı var. Salecl’ın bu Düşünür ve sosyolog Renata Salecl, Ce- konuya verdiği en çarpıcı örneklerden biri, halet Tutkusu (Çeviren: Şafak Tahmaz / Ti- partnerlerden birinin ölümcül bir hastalığın maş Yayınları) adlı kitabında anlatı boyun- pençesinde olduğu ve “hastalıksız hafta so- ca önemli düşünürlerin ve fikir insanlarının nu” fikrini ortaya atan çift. argümanlarına referanslarda bulunarak ce- Hafta içi doktor kontrollerinde perişan haleti nasıl içselleştirdiğimizi hem gündelik Aşiretlere dair zengin olan çift, hafta sonu başladığında hastalık- hayattan hem de önemli toplumsal olaylar- la ilgili tek kelime etmiyor, onu görmezden dan örneklerle açıklıyor. gelerek kendilerini bu yıkıcı süreçten biraz bir bakış açısı sunan, “Cehalet bir tercih midir” sorusunun pe- olsun korumaya çalışıyordu. şine düşen, cehaletin yaşamımızdaki özellik- kapsamlı bir derleme... le de ilişkilerimizdeki yıkıcı ve yapıcı rolü- KENDİLİK ALGISINI nü tekrar düşünmeye davet eden Salecl, ki- TEHDİT EDEN BİLGİ! tabı kaleme alma nedenini şöyle açıklıyor: “Kasıtlı Olmayan Cehalet” ise travma- Osmanlı’yla mü efiklikten düşmanlığa uzanan ilişkileri “Bu kitabı cehalet tutkusunun doğası- larımızla yakından ilgili. Salecl’a göre in- nı irdelemek için kaleme aldım diyebilirim. sonucu Kürt aşiretleri, 16. yüzyıldan itibaren sürekli olarak sanların bilgiyle, özellikle kendilik algıları- Bir yandan travmatik bilgiyle uğraşmak- nı tehdit eden bilgiyle oldukça travmatik bir bir ıslah çabasının nesnesi, “şakîliğin membası” olarak ka- tan nasıl kaçtığımıza odaklanırken bir yan- ilişkisi var. yıtlara geçti. 18. yüzyılın ilk yarısına kadar geniş bir coğraf- dan da toplumların mevcut düzeni koruyan Dolayısıyla kendilik algımızı, alışkanlık- güç yapılarını ya da ideolojik mekanizma- larımızı, düzenimizi, ilişkilerimizi sürdüre- ya üzerinde otonom ve yarı otonom bir şekilde hükümran- ları sekteye uğratacak bilgileri inkâr etme- bilmek için travmatik olanı istemsizce bas- lık sürüp imparatorluğun takdir, taltif ve terfilerine mazhar nin yeni yollarını nasıl keşfettiklerini anla- tırıyor, göz ardı ediyoruz ki bu da bizi en maya çalışacağım.” olan da yine bu Kürt aşiretleri oldu. II. Abdülhamit’ten İt- başa, Lacan’ın tanımına geri götürüyor. Kitap karmaşık terimlerden uzak, yalın tihat ve Terakki’ye ve nihayet Cumhuriyet’e devreden ilişki KASITLI OLAN VE OLMAYAN ve akıcı bir anlatımla kaleme alınmış. Re- karşılıklı çıkarlara dayalı, itaatle isyan arasında salınan bir CEHALET nata Salecl, hastalık, travma ve savaş gi- Kitapta cehaletin birçok türüne değinili- bi okuru zorlayabilecek konuları irdelerken politik düzlemde belirlendi. Her aşiretinse elbe e kendi hu- yor; “stratejik, kolektif, koruyucu”... Ama konuya tarafsız bir yerden yaklaşıyor; böy- susiyeti, tarihi, politik kabiliyeti ayrı ayrı şahsiyeti vardı. Salecl kavramı temelde ikiye ayırıyor de- lece okuyucu özneyle empati kurabiliyor, mek yanlış olmaz; “kasıtlı cehalet” ve “ka- öz eleştiri yapabiliyor. Bu noktada kelime Bir bütün olarak aşiret ilişkileri ve olgusunun işleyişine sıtlı olmayan cehalet”. seçimleri ve dili kullanış biçimiyle okura “Kasıtlı cehalet”, yani “bilmemeyi seç- ufuk açıcı bir okuma deneyimi sunan çevir- dair genel bir çerçeve sunan Tuncay Şur ve Yalçın Çak- mek”, toplumsal bağlamda sıklıkla karşımı- men Şafak Tahmaz’ın emeği de kutlanmalı. mak’ın derlediği Kürt Aşiretleri, birçok aşireti gerek kendi za çıkıyor. Devletler, şirketler, yüksek mev- Bugünü, bu çağın karmaşasını anlamak, kideki insanlar statülerini korumak için za- tarihleri, gerek tarihsel konumlanmaları çerçevesinde pa- bilgiyi konumlandırmak, düşünce biçimimi- man zaman - özellikle kriz anlarında - bil- zi yeniden şekillendirmek, ezber yaklaşım- noramik biçimde ele alıyor. memeyi seçiyor, olanı görmezden geliyor larımızı yıkıp yeni tanımlar inşa etmek için ya da inkâr ediyorlar. Cehalet Tutkusu aydınlatıcı ve sorgulayıcı Covid 19 salgınının başında bazı devlet adam- bir çalışma. n www.iletisim.com.tr [email protected] vimeo.com/iletisim facebook.com/iletisimyayin twi er.com/iletisimyayin instagram.com/iletisimyayin 18 7 Nisan 2022 Araştırma İnceleme, 512 sayfa