Katalog

Coşumculuk Duygusal ülkemizde sabah akşam romantik sözcüğünü işitiriz ama romantizm konusunda ne kadar Bkafa yorduğumuz tartışmalıdır. ir arkadaşımın salık vermesi üzerine Hasan Aksakal’ın iki kitabını okudum: Politik Romantizm ve Modernite Eleştirileri (Alfa, 2015) ile rahim Hakkı Efendi ile karşılaştırmadan o vakitler biz neymişiz, o da anlaşılmaz. ROUSSEAU’NUN GÜNAHI Aksakal siyaset alanında romantiz anımsarsak, insanların gereksedikleri düşmanlarıdır. YENI DIL, YENI INSAN Aksakal Türk politik kültüründe roman Türk Politik Kültüründe Ro min neler yaptığını pek güzel toparla tizmin yerini de başarıyla incelemiş. Bi mantizm (İletişim, 2015). mış. Rousseau’ya bu açıdan kişisel bir ay zim politikacıları (Ecevit dışında) roman Duygusal ülkemizde sabah akşam ro raç açayım. Roussseau’nun günahı, an tizm sözcüğüyle yan yana getirmek tam mantik sözcüğünü işitiriz, ama roman tik Sparta’dan esinlenerek, güçlü lider diz bir gırgır konusu elbette. Türkiye’yi kuran tizm konusunda ne kadar kafa yorduğu gesini savunmaktır. Vaktiyle inceleyip ya ların felsefi anlamda romantik olduklarını muz tartışmalıdır. Gene de, az sayıda olsa zabildiğim kadarıyla, Rousseau’nun siya düşünmüyorum. Ancak, ulus devlet yarat bile, güzel çalışmalar yapılmaktadır. Bun set bilimciliğinden çok kişilik yapısının do mak için doğru bildiklerini yapmışlar. Yeti lardan Onur Bilge Kula’nın çalışmaları Ki ğurgusudur bu. (Bazı ruhbilimcilere gö şimlerinde Batı kültürünün de etkisi oldu tap Ekimize de yansıyor. Hasan Aksakal’ın re, özdoyumcu bir kişilik). Gene bilinç al ğuna göre, nasıl Fransızlar, Almanlar, İngi iki kitabı da üstünde durulmayı hak ediyor, tı işte! Ne var ki, Robespierre okuyup cid lizler bir ulus kurmuş ise benzeri işlere yö doğrusu. diye alınca Rousseau’yu, birçok ülkeyi, bi nelmişler. Bilmiyorum, başka yolu var mıy Romantizme Türkçede bulunan karşı zi etkileyen şeyler olmuştur. Buna karşı dı? Başarı düzeyi ayrı bir tartışma konusu. lık coşumculuk. Benim sevdiğim bir söz lık, Rousseau’nun ülkesi İsviçre’de, onun Köy Enstitüsü verimi, pırıl pırıl Cumhuri cük. Sık sık kullanırım. Bir ölçüde tuttuğu önerdiğinin tam tersine, ortaklaşa ve lider yet aydını Mahmut Makal, bence yazınımı nu da görüyorum. Ancak romantik sözcü siz bir yönetim uygulanmaktadır. zın en önemli yapıtlarından biri olan Bizim ğünün karşılığı olarak coşumlu ya da co Ussalcılık kentsoyluluk ile birlikte geli Köy’ü yazdı diye hem de CHP iktidarı sıra şumcu dememden pek hoşla şir, ulus devlet de. Çoşumcu sında içeri alınırsa, o başarıyı elbette sor nılmadığının bilincindeyim. Ne luk ise ussalcılığa karşıdır, ama gulamak gerekir. Ama Cumhuriyet adına... yapalım! Yerine göre kullana ulus devletlerin kuruluşunda Yapıtın bir eksiği dil devrimi konusuna cağım, ben seviyorum. araç olmuştur. Bu paradoks en yeterince eğilmemesi. Bütün o romantik Romantizmin Türkçeye iyi ortak (kolektif) bellek ve bi ilerlemeci atılımların özünde “yeni dil, ye çevrilmesinden daha güç ola linçaltı incelenerek anlaşılabi ni insan” düşüncesi bulunur. Halkın özü nı, tanımının yapılması. Bi lir. Romantik bir köken ve geç ya da ortak kültürel paydası varsa, özün lim adamı, şu, bu gibi nitem miş yaratmak salt ulus devlet de de, romantiklerin düşündüğü gibi bir lerimiz olmadığına göre, hiç lere mi özgü? İsviçre Konfede cevher varsa dildedir. Dil bir ifade ara sıkıntıya girmeden kafamıza rasyonunun kurucu söylence cı olmaktan öte, insan zihninin yurdudur. göre bir tanım yapalım. Bana si bu açıdan çok ilginçtir. Dar Yüzyıllarca Farsçaya, Arapçaya, Fransız sorarsanız, coşumculuk, gö anlamda ulus devletten değil, caya ezdirilen Türkçeyi ayağa kaldırma, o nül hanımın us efendiye “bir dilleri ayrı dört halk ve 26 kan cevheri bulup geliştirme çabasıdır. Türk dakka” çekmesidir. Bu çiftin zorunlu ama tonun birliğinden söz ediyo çeyi ‘her şeyi’ dile getirmek geçimsiz birlikteliği sürüyor hâlâ. Biz gön ruz. İmparatorlukların da kuru te yetersiz bulanlar yeterince lün uslu olmasını bekleyeduralım, bence, cu söylenceleri olduğunu Os Türkçe bilmeyenlerdir. işi asıl karıştıran arka düzlemdeki hiç gö manlıdan biliyoruz. İnsanları Arı, öz Türkçeyi bıraktık, rünmeyen bilinçdışı ya da altı, hınzır kay bir araya getirip bir arada tut okur olarak, temiz Türkçe is nana gibi. “İkisini de ben yönetip yön manın yeni yolları bulunamadı tiyoruz. 12 Eylül darbesi Türk lendiriyorum” diyor, kıs kıs gülerek. Yan henüz. Küreselleşme çuvalla Dil Kurumu’nun belini kırdı lış mı? Hâlâ öyle değil mi? Tevekkeli değil, ma evresinde. Sorun insanla ğından buyana en gösteriş Hz. İsa Tanrıdan insanları bağışlamasını rın kendilerini yerel olduğu ka li romanlarımızda, akademik dilerken, “Ne yaptıklarını bilmiyorlar” de dar evrensel duyumsamama çalışmalarımızda gördüğü miş. Tarih öyle sürüyor işte! sında, budunlarda (kavim) re müz kötü çeviri gibi bir Türk Batı tarihinde Descartes, aydınlanma kabetçi eğilimlerin yerini işbir çe okumak istemiyoruz. derken coşumculuğun patlaması biraz da liği güdüsünün alamamasında. Aksakal’ın çalışmaları kap Jean Jacques Rousseau’nun başının altın İnsan hakları her bireyce içselleştirilmedi samlı bir kültürel arka düzleme dayanıyor. dan çıkmış gibi duruyor. Bir yanda ussalcı, ği ve bugünkü kapitalist dizge aşılmadığı Okuyun. Edebiyat verilerinden de güzel Londra borsasını öven, kentsoylu Voltai sürece bu sorunu çözmek güç. yararlanılmış. Ancak edebiyatta romantizm re, öbür yanda mecnun ruhlu, doğa çocu Ben genel olarak coşumculuğu daha ayrıca bir yazınbilimcinin incelemesi gere ğu Rousseau. Bu ikisini karşılaştırmadan, olumlu alımlamak yanlısıyım. Onun için ken bir konu. Umarım, bir yazınbilimcimiz Aydınlanma çağı araştırılmadan, roman devrimci romantizm üzerinde, özellikle de Aksakal yaptığını yazın alanında yapar, tizm de anlaşılmaz. Öte yandan, Voltaire sanat alanında daha çok durulmalı diyo Türkçe yazında coşumculuk konulu doyu ile Rousseau’yu çağdaşları Erzurumlu İb rum. Devrimci romantikler, Oğuz Atay’ı rucu bir yapıt okuruz. n MERHABA B u sayımızın kapağında günümüzün önde gelen öykücülerinden Cemil Kavukçu var. Yeni kitabı Balyozla Balık Avı, Kavukçu’nun öykücülüğünde mizahın daha da öne çıktığı yeni bir dönemi gösteriyor. Günlük hayatımız türlü sorunlarla başa çıkmaya çalışarak sürerken çoğu zaman yaşadığımız günlerin güzelliklerini gözden kaçırırız. Hele ülkenin üstüne çökmüş derin bir karamsarlık havası varsa, gözümüz ve aklımız sanki her şeyi karanlık görmeye koşullanmıştır. Oysa hayat bütün çelişkileriyle devinip gitmektedir. Bugün değer biçilmez bulduğumuz nice yazarımız, sanatçımız yanı başımızdayken ne zorluklar ne umutsuzluklar içinde yaşamıştır. Aynı havayı soluduğumuz, aynı sokaklarda dolaştığımız ulusal değerlerimiz kendi köşelerinde yaşayıp gitmişlerdir. Dil, edebiyat ve öteki sanatlar, bir ulusu ulus yapan, onun varlığını, sürekliliğini sağlayan temel unsurlardandır. Nasıl kimi tarihsel ve kültürel değerlerimizi “anıt eser”, “kültür mirası” gibi terimlerle simgeleştiriyorsak, evrensel değerdeki yazar ve sanatçılarımızı da böyle saymalıyız. Onları hem kendi ülkemizde herkesin bildiği, tanıdığı, okuduğu değerler kılmalı, hem de en iyi çevirilerle dünyaya tanıtmalıyız. Yaygın biçimde iyi edebiyat okuru olan bir toplumun geleceği güvendedir. Cemil Kavukçu, bugünün Türkiyesi’nde yaşayanların, aynı çağda yaşadıkları için, yeni kitaplarının çıkışını, taze taze okumanın mutluluğunu tattıkları için her zaman gurur duyacakları bir yazar. İyi okumalar. KITAP l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Yayın Yönetmeni: Turgay Fişekçi l Editör: Gamze Akdemir Gürer Mut l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Genel Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. turgay.fisekci@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap