Katalog

184 ‘Bodmer! Martin Bodmer’ “İskender Savaşır’ın anısına saygıyla” 4551 Stefan Zweig (18811942), ölümünden yetmiş yıl sonra Türkiye’de her kitabıyla çok satanlar listesinin gediklisi oldu. Kendisi aynı zamanda psikolojik sorunları olan bir bibliyofil ve varsıl bir koleksiyonerdi. Musevi olduğu için Gestapo 1934’te villasını basınca Londra’ya sığındı; giderken çalışma masasını da yanında götürdü, onun bir önceki sahibi Ludwig van Beethoven’di. 1940’ta Avrupa’dan ayrılırken nadir kitap ve manüskri (Tolstoy, Dostoyevski…) koleksiyonunu İsviçreli Martin Bodmer’e sattı. Bu bilgiyi edindiğim ama adını anımsamadığım anı kitabına göre Martin Bodmer Zürih’te mukim bir nadir kitap sahafıydı. 4552 Derhal Hazreti Google’a başvurdum: Mardin Bodmer (18991971), bir sahaf değil ama çok varlıklı bir aileye mensup bibliyofil, koleksiyoner ve filantropistti. Felsefe okumuş, Corona adlı bir edebiyat dergisi çıkarmış ve Gottfried Keller edebiyat ödülünü kurmuştu. Döneminin önemli yazar ve akademisyenlerinin dostu ve destekleyicisi oldu. Kızıl Haç üst düzey yöneticisi olarak İkinci Dünya Savaşı’nda cepheye 1,5 milyon kitap göndermişti. 80 dilde 150 bin nadir kitap, el yazması ve papirüs toplayıp onları ölümünden üç hafta önce Cenevre’de kurulan vakfa (Martin Bodmer Foundation) bağışladı. İsviçre tarafından “Ulusal Değer” bellenen Vakıf, Cenevre Gölü’ne komşu bir tepeye kurulan anıtsal kütüphane ve araştırma binasında onlara sahip çıkıyor. 4553 10.05.2018! Martin Bodmer Kütüphanesi’ni ziyaret için Nur’la Cenevre’ye uçtuk. Suskun kentte BCP Bankası’nın genel müdürü, eski çalışma arkadaşım ve zarif insan Naci Sığın rehberimiz oldu. Colony semtindeki kütüphaneye girerken, hayatında ilk kez lunaparka giden bir çocuk kadar heyecanlıydım. O eşsiz koleksiyondan bir seçki, ışık ve sıcaklık etkenleri de dikkate alınarak korunurken insanı zaman tünelinde düşsel bir yolculuğa çıkarıyordu. Gutenberg’in matbaasında bastığı ilk İncil, birinci baskı Shakespeare folyoları, Don Kişot ile Robinson Crusoe’nun ilk baskıları, tarihi papirüs ve elyazmaları arasında kim bilir kaç kez gelgit yaptım. Umulmadık köşelerde bibliyofil Büyük Üstte Martin Bodmer, altta Martin Bodmer Kütüphanesi’nden bir kesit. İskender ve Jül Sezar’la, Homer’in büstleriyle selamlaştım. Sandro Botticelli’nin Dante portresi diklenerek bakıyordu, anahtarlığını alıp onu cebime hapsetmekten başka elimden ne gelirdi ki? 4554 İçinde Goethe, Grimm Kardeşler, Thomas Mann, Gustave Flaubert, Hölderlin, Richard Wagner, Einstein, Paul Valéry, Rilke, Proust, Cellini, Chateaubriand, I. Kant, Leopardi, Oscar Wilde, Baudelaire, Stephane Mallarme, Rimbaud, Shelley, A.C. Doyle, J.J. Rousseau ve Andre Breton manüskrileri; Cicero, Makyavelli, Plutarkos, Boccaccio, Montaigne, Pascal, Maimonides, Pliny, Vigil, Dante, Mevlana, Chaucer ve Procopius elyazmaları; Kristof Kolomb, Thomas Mann, Karl Marx, Engels, Racine, Freud, Galileo, Luther, E.T.A. Hoffmann, Victor Hugo, Casanova, Gerard de Nerval, Moliere, William Blake, Dostoyevski, La Fontaine, Voltaire, Jonathan Swift, H.C. Andersen ilk baskıları; Mozart, Beethoven, Çaykovski notaları ile Gılgamış Mührü de bulunan katalogu alınca Martin Bodmer Kütüphanesi’ndeki ilk tavafım sona ermişti… 4555 Dünyanın en albenili kitaplarından bir kare as çıkarmam istenirse matbaa ile elyazması özelliklerini kıvamında harmanlayan ve matbaanın siftah ürünü “Gutenberg İncil”ini ıskalamam. 4556 “Bazen o koleksiyonun değil de koleksiyonu Martin Bodmer’in sahibiymiş hissine kapılırdım.” Nadir kitap sahafı ve antikacı Bernard Breslauer 4557 İstanbul’da bir yemekte Martin Bodmer Kütüphanesi’ni ziyaret için Colony’e gideceğimizi duyan ve bir zamanlar Cenevre’de çalışmış bir dostum, “Varsıl Türkler Colony’de oturur ama hiçbirinin oraya gittiğini duymadım” demişti. 4558 (Ç)AKIL. 4559 Küresel kültürazzi: Gelmiş geçmiş en önemli sanatçılardan Michelangelo’ya (14751564) yazdığı içten birkaç mektup yüzünden eşcinsel denildi. Oysa onun büyük aşkı şair Vittoria Colonna’ydı. İkisinin bir ortak görüşü, inancın kilisenin tekelinde olamayacağıydı. / Bitlis kökenli ABD’li yazar William Saroyan’ın oğlu Aram da (doğ. 1943) yazardı; kızlarından Strawberry (Çilek) gazeteci ve yazardır, diğer kızının adı Cream’dir (Krema). / Andrew Wylie, hippilik döneminden Aram Saroyan’ın yakın arkadaşıydı. Sonra o küresel bir edebiyat ajanı oldu, hâlen 700 yazarın ajanıdır (Orhan Pamuk dâhil) ve rakiplerinin yazarlarını ayarttığı için ona “Çakal” derler. / İncil’e göre Methuselah 969 yıl yaşamıştı ve Nuh’un Gemisi 15 cubit uzunluğundaydı (cubit; dirsekten, orta parmağın ucuna kadar olan uzunluktur. Bitcoin’in alınıp satıldığı platforma da cubit denir.) / İncil’e göre Samson bir eşeğin çene kemiğiyle bin kişiyi doğramıştır; Hazreti Süleyman’ın 700 karısı ve 300 cariyesi vardı. / Tom Wolfe’a göre okurlar Ernest Hemingway’i kolay okunur bulurken bir gerçeği atlarlar; o kendisini sürekli tekrarlıyor ve her fırsatta “ve” diyordur… 4560 Sonu sıfırla biten yıllarda çıkmış yapıtlardan mürekkep bir kitaplık… 4561 “Anadolu Halk İlaçları”ndanİ. Z. Eyubloğlu, 1987: Köpek Pisliği Bir kadın ya da erkek eşini kendinden soğutmak, ondan ayrılıp başkasını elde etmek isterse: İki kişiyi (iki sevgiliyi, karıkocayı) çekemeyen bir kimse onların aralarını açmak isterse yemeklerine kurutulmuş, okunmuş köpek pisliği (pislik ak olacak) tozları katar, bunu üç gün yapar onlara yedirirse aralarına soğukluk, geçimsizlik girermiş. (Bu büyünün karakedi pisliği ile yapıldığı da olur. Bu iki tür büyüde de hocanın muska yazması, okuyup üflemesi gerekir.) 4562 “Cemal Süreya’ya Mektuplar”danAhmed Arif “07.06.69 tarihli mektuba ek: Ha, sana bazı gerekli notlar: 1Şehveti iki yaşında tattım. O zamandan beri şehvetin hep doruğuna çıkarım. 2Beş altı yaşında iken bazı türküler daha doğrusu türkülerde bazı mısralar beni sarhoş edecek kadar sardı. ‘Bacısı güzele kardaş olaydım’, ‘Çayın öte yüzündeceylân oynar düzünde’ , ‘Ben seni gizli sevdim. Bilmedim âlem duyar!’ Ses, çarpan, sarhoş eden, yüreğimi alıp götüren ses, olarak Diyarbekirli Celâl Güzelses, Cizreli Hasan ve Meyrem’in sesi oldu. (Celâl Abi, bütün Diyarbekir’in abisi öldü. Cizreli Hasan’ın iki gözü kördü, vatanımda dilenecek halde sürünüyordu. Irak’a gitti, baş artist oldu. Meryem de öyle. Hamamlarda natırlık yapar sürünürdü. O da Irak’a gitti. Radyoda en yüksek baremde devlet sanatçısı oldu.) Öperim. 4563 Şair Alain Bosquet ile Nedim >>Gürsel Söyleşisi”nden, 1980: “İnsanoğlu, çocukluğundan beri, Selçuk Altun, Gutenberg İncili’nin önünde. 10 2 Ağustos 2018 KITAP