Katalog

Sözcükler arasına gizlenen arzu E. M. Forster, iki yetişkin erkeğin aşkını anlattığı “Maurice”i 1913’te yazmaya başladı. Dünyanın bu hikâyeyi duymaya hazır olmadığını biliyordu, bu yüzden yayımlanmasını istemedi. Kitap ancak elli sekiz yıl sonra, yazarın ölümünün ardından okur karşısına acı bir ithafla çıktı: Daha mutlu bir yıla adanmıştır… İ ngiltere’de 1885’te yürürlüğe giren ceza kanunlarına göre, iki erkek arasında cinsel ilişki yasaktı. 1957’ye dek hüküm süren bu yasa yüzünden, özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrasında, artan baskı ve suçlamalar nedeniyle 1070 erkek hapse atıldı. Aralarında soylular ve ünlüler de vardı tabii. Basın bu suçlamalara ve mahkeme salonlarında süregiden tartışmalara aşırı ilgi gösteriyordu. Özellikle Lord Montagu ve Alan Turing gibi ünlülerin sansasyonel mahkemeleri, gündemi uzun süre işgal etti. Tartışmalar kızıştı. Cezalar utanç vericiydi. Sonunda 1954’te mecliste özel bir kurul kurularak konu araştırılmaya başlandı. Üç yıl süren araştırma, sorgulama ve tartışma sonunda Sir John Wolfenden’in başkanlığındaki kurulun hazırladığı rapora dayanarak iki yetişkin arasındaki ilişkinin suç sayılmaması gerektiği yönünde karar alındı. E. M. Forster, iki yetişkin erkeğin aşkını anlattığı Maurice’i (Çevirien: Sadri Ülkü, İletişim, 2018) 1913’te yazmaya başladı. Dünyanın bu hikâyeyi duymaya hazır olmadığını biliyordu, bu yüzden yayımlanmasını istemedi. Kitap ancak elli sekiz yıl sonra, yazarın ölümünün ardından okur karşısına acı bir ithafla çıktı: Daha mutlu bir yıla adanmıştır… Forster, genç yaşta saygın bir yazar olarak tanınmış, kitapları ilgiyle karşılanmıştı. Kendisine kalan yüklü bir miras sayesinde yazarlığı seçebildi, çalışması gerekmedi. Cambridge King’s College’deki eğitiminin ardından Avrupa’nın birçok ülkesine, sonra da Hindistan ve Mısır’a yolculuklar yaptı, bir süre yurtdışında yaşadı. Yaşamı boyunca eşcinsel olarak adı bir skandala karışmadı ama yakın çevresinden bunu gizleme gereği de duymuyordu. Maurice’i yakın dostlarına okuttu ve fikirlerini aldı. ARZUNUN UYANIŞI Maurice’in çocukluğu ile başlar roman. Babasını erken yaşta kaybeden Maurice, iki kızkardeşi ve annesiyle yaşar. Dikkat çekmeyen, sıradan bir çocuktur. Okulda da ortalama bir öğrencidir, öğretmenleri tarafından sevilir ama kimsenin en sevgili öğrencisi olmaz. Forster, sözcükler arasında gizler onun arzularını; örneğin okul mü dürünün daha önce çok güzel olduğu söylenen eşiyle karşılaştığında “müdürün karısının ardından bakakaldı; onu şiddetle itici bularak kıpkırmızı kesildi” sözleri Maurice’i tanımamız için ipucu verir. Maurice’in tek bildiği liseye girmeden önce öğretmeninin onu cinsel konularda bilgilendirmek için anlattıklarıdır. Kadına iyi davranmak, nazik olmak gibi konuların yanı sıra birkaç çizimle aydınlatmaya çalışır öğretmeni Maurice’i ama bu onun aklını daha fazla karıştırmaktan başka bir işe yaramaz. E. M. Forster, bu romanı yazmaya başladığı ilk andan itibaren kafasında mutlu bir son hayal ettiği için romanın, genel okurun ahlakı açısından kabul edilmeyeceğini düşünür. Üniversite yaşı geldiğinde artık Maurice o denli sıradan değildir artık. Üniversitede dikkat çeken, entelektüel Clive tanışır. Clive, Antik Çağ ile ilgili bilgiler verir Maurice’e, iki erkeğin sevgisinin yasak ve günah olmadığı çağı anlatır. İki yıl boyunca herkesten gizledikleri tutkulu bir aşk yaşarlar ama zamanla iki gencin bu ilişkiden beklentilerinin farklı olduğu ortaya çıkar. Maurice’in aklı dinsel anlamda da karışmıştır artık. Kiliseye giden, dua eden bir aileden gelen Maurice, Clive’dan farklı düşünür. Her anlamda değişiminin gücü Clive’dadır fakat o platonik bir birliktelik arzularken Maurice hayatını adayacağı bir aşk arar. Toplumda kabul görerek yaşamayı seçtiği için Clive sonunda bir kadınla evlenip düzene dâhil olmayı seçer. Maurice ise ruhen çökmüş bir şekilde işe girer ve Clive’ı unutmaya, Lasker Jones adlı biri tarafından hipnotizma ile arzularından kurtulmaya çalışır. Artık Clive’ın etkisiyle Hıristiyanlıktan vazgeçmiş, tutunacak bir şey bulamaz durumda kalmıştır. SINIFLAR ÖTESİ AŞK Forster, 1960’ta Maurice’e yazdığı sonsözde bir şeye dikkat çeker: Bu romanı yazmaya başladığı ilk andan itibaren kafasında mutlu bir son hayal ettiği için romanın, genel okurun ahlakı açısından kabul edilmeyeceğini düşünür. Gerçekten de o yıllarda yazılmış çok sayıda eşcinsel aşkı anlatan roman vardı ama hemen hepsinin sonunda aşkta aradığını bulamayan, umutsuzluğa düşen, dışlanan ve hatta bazen intihar eden bir kahraman söz konusuydu. Maurice’in sonu da onlar gibi olsa kolayca kabul edilebilirdi Forster’a göre. Ahlakı bozan şey cinsellik değil, bir çift olarak mutlu hâlde yaşamaları düşünülüyor demek ki. Bunun örnek teşkil ettiği, okurları bozacağı sanılıyordu. Maurice, aşkın ötesinde bir konuyu daha ele alıyor ki bu özellikle daha sonraki yıllarda yazılan gey edebiyatı açısından çok önem kazanmış bir nokta: Sınıflar arası uzlaşma sağlayan bir tür ilişki modeli sunuyordu. Maurice’in daha sonra tanıştığı işçi sınıfından Alec ile aşkı ve bütün sorunların üstesinden birlikte gelmeleri, asıl onu roman olarak önemli kılıyor. Bir de tabii bir başka sorun ortaya çıkıyordu; edebiyatta eşcinsellik temasını işleyen romanların yazarına da o dönemlerde acımasız davranılıyordu. Anlatılan yazarın cinsel kimliği değil, kahramanların cinsel tercihi, yine de yazarın deneyimleri olarak okunuyordu. Maurice, Forster otuz dört yaşındayken yayımlandı. O günlerde dostlarına yolladığı mektuplarda, daha önce duymadığı türden bir zevk ve hırsla yazdığını, konunun zihninde hiç olmadığı kadar berraklaştığını söylemişti. Bu kadar zevk ve netlik olmasına rağmen ancak seksen bir yaşında kitaba yazdığı sonsözde toplumsal tavrın değişiminin azlığından söz ediyor: “Wolfenden önerileri kati suretle reddedilecek, polis tutuklamaları sürecek, parlamentoda koltukta oturan Clive, rıhtımda çalışan Alec’i hapse göndermeye devam edecek. Maurice ise yakasını kurtarabilir.” n 6 18 Ekim 2018 KItap