Katalog

CLARICE LISPECTOR’DAN “YAŞAM SUYU” OKURLARA ‘Sözcüklerin akışıyla yazıyorum’ “Yaşam Suyu”, cümlelerin gücüyle vücuda gelen bir metin olmasının yanında, Clarice Lispector’un doğaüstü bulduğu yaşama duyduğu aşkın kitabı. ALİ BULUNMAZ alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr Y aşadığı dönemde epey ses getirip sonrasında kayıplara karıştığı düşünülen yazarlar edebiyat tarihinde hep boy gösterdi. Belki de onlar, zamanında yeterince anlaşılamamaktan mustaripti. Her ne olursa olsun, yeniden keşfedildiklerinde araya giren vakit, o yazarlara yorumlanması için belli bir alan açtı. Clarice Lispector da böyle bir kalem; Brezilya’nın en büyük kadın yazarı olarak nitelenişinin nedenlerinin başında, yarattığı kendine has deneysel yazım tekniği ve monolog şeklindeki metinleri geliyor. Türkçeye ilk kez çevrilen Yaşam Suyu da bunun örneklerinden biri. AN’DAN KOPUŞ Lispector’un, içine kapanarak veya kendisine dönerek kaleme aldığı kitapların oluşumunda, Birinci Dünya Savaşı’nın harap ettiği ülkesi Ukrayna’dan çok küçük yaşta Brezilya’ya götürülmesi, ardından eşinin görevi nedeniyle Rio’ya döndüğü 1959’a dek Avrupa ve Amerika’daki seyahatleri etkiliydi kuşkusuz. 1966’da geçirdiği trafik kazası, Lispector’da önemli arazlar bırakınca bu hazin olayı yansıtan satırlar da kitaplarında kendine yer buldu. 2000’lerde yeniden keşfedilen Lispector’un şöhreti böylece perçinlendi. Ruhunu dinleyerek yola koyulan yazarın, benliğini âdeta cümleler yoluyla tekrar tanıyışına tanık olduğumuz metinlerinden Yaşam Suyu, Lispector’un kendisi için kaleme aldığı bir mektup gibi. Daha doğrusu, bir başkası olarak karşısına oturttuğu kendisine hitap ediyor yazar. Yaşam Suyu’nu, Lispector’un hayatındaki iki önemli olayla; Birinci Dünya Savaşı ve 1966’daki trafik kazasıyla paralel düşündüğümüzde, karşımıza hem bir özlem hem de başkaldırı çıkıyor. Zihninden geçenler ve yaşamın özünü kavrama niyeti bu iki olayla birleşiyor. Şimdi’nin, geçmiş ve gelecekle bağlantısını kurmaya çabalayan yazar, bedeninden sıyrılmaya uğraşırken zihninin derinliklerine ilerliyor; an’dan kopup zamanın bütününe bakmayı deniyor sürekli. Onun savruk gibi görünen cümlelerini düzenli kılan da bu. Yazmayı sessiz bir konuşma olarak niteleyen Lispector, kelimelerin gücüne ve çekirdeğine erişme gayretini de elden bırakmıyor. Mantık ile içgüdü arasındaki gerilime kapıldığını düşünüp kendisinin potansiyelini merak eden bir yazar var kaşımızda. “Yavaşça yeteneğimin içine giriyorum” cümlesi de o meraka bir gönderme. “DÜNYAYA GÖZ KULAK OLMAK” Lispector’un derdi, kendisini sözcüklerle “yeniden yapmak.” Bedeniyle ve ruhuyla çizdiği resim sayesinde, benliğini Clarice Lispector “hapsettiği” özgürlükle akışın peşinden gidip sezgisel şekilde ilerleyerek tıpkı cazcılar gibi doğaçlama yapıyor. Yırtıcı bir canlılığa erişen Lispector, yaz aylarının bunaltıcı günlerinin bir benzerini ruhunda hissederken karanlığın, zihni aydınlatıcı gücünü keşfe çıkıyor. Böylece diğer bütün bedenlerden ayrı olduğunun ve içgüdülerinin bereketli sularında yüzdüğünün farkına varıp “sözcüklerin akışıyla yazıyorum” diyor. Cümleler yardımıyla işittiği şey ise “zamanın sığ gürültüsü” ve kendisinin “meçhul yanı.” Parçaları birleştirdiğinde, “yaşamla ölmek istiyorum” cümlesiyle ifade ettiği sonuca varıyor. Yazarak korkunun fotoğrafını çekmeye çalışan Lispector, insanlıkdışı alana; hissetmenin özüne taşarak “dünyaya göz kulak olma” ve kendisinin peşinden gitme derdinde. Tüm bunlar yaşanırken etrafını çevreleyen fantastik dünyanın “ben olduğunu” da biliyor, ahenksizliğin barındırdığı düzeni görüp “eğik bir hayat çok samimi” diyor. Yaşam Suyu, cümlelerin gücüyle vücuda gelen bir metin olmasının yanında, yazarın doğaüstü bulduğu yaşama duyduğu aşkın kitabı. Lispector, hayatın kıyısından dolanmak yerine büyük bir güç sarf edip “dolaylı bir anımsama” dediği yaşamın içine girerek kendini özgürleştiriyor. n Yaşam Suyu / Clarice Lispector / Çeviren: Başak Bingöl Yüce / Monokl Yayınları / 102 s. KItap İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Faruk Eren l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 310 Ağustos 2017 Frankfurt sokaklarında... D eğerli Aydın Engin’in uzun süredir baskısı bulunmayan kitabı “Ben Frankfurt’ta Şoförken” tekrar çıktı okur karşısına. Altı yıl, hele kişinin yetişkinlik dönemine denk gelen altı yıl çok uzun bir süre. On iki yıllık siyasal göçmenliğin tam altı yılını Frankfurt sokaklarında taksi şoförlüğü yaparak geçirmek; dile kolay. Engin bunu başarmış işte... Hikâyesini ve kitabını Eray Ak’a anlattı Aydın Engin. “Yaşam Suyu”, cümlelerin gücüyle vücuda gelen bir metin olmasının yanında, Clarice Lispector’un doğaüstü bulduğu yaşama duyduğu aşkın kitabı. Ali Bulunmaz’ın değerlendirmesiyle bakıyoruz kitaba. Türkçede ilk defa okurla buluşan Edmund White’ın “Ada Öyküleri”, dört uzun hikâyeden oluşuyor. Kitaptaki metinlerin hemen hepsinde uçlarda yaşayan, toplumun dışına itilmiş, eşcinsel karakterler yer alıyor. Kitabı Özkan Ali Bozdemir anlatıyor. “Narsisist Entrikalar: Nahit Sırrı Örik’in Yapıtlarına Psikanalitik Bir Bakış”, Hülya Dündar Şahin’in 2009’da tamamladığı doktora tezine dayanıyor. Kitapta, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş döneminin önemli yazarlarından Nahit Sırrı Örik’in yapıtlarında daha önce dikkat çekmemiş bazı ilişki ve kişilik kalıpları ‘yakın okuma’ tekniğiyle ortaya çıkartılarak psikanalitik kuram ışığında yorumlanıyor. Süreyya Elif Aksoy’dan nitelikli bir değerlendirme. Bol kitaplı günler... turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap